گزارش پوشش جنسیت جهانی که بلافاصله در بسیاری از رسانه‌های آلمانی‌زبان نیز منتشر شده است، بر این نکته‌ی قابل تأمل تأکید می‌کند که اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، ۱۰۸ سال طول می‌کشد تا در همه سطوح برابری کامل میان زنان و مردان برقرار شود!

مجمع جهانی اقتصاد از سال ۲۰۰۶ به این سو هر سال وضعیت برابری زنان با مردان را، به ویژه در عرصه اقتصاد جهان مورد بررسی قرار می‌دهد. در این بررسی، نکاتی مثل حقوق و مزایا، شانس رسیدن به سطح مدیریت و رهبری، دسترسی به آموزش، امکانات مشارکت سیاسی، بهداشت و امید به زندگی در ۱۴۹ کشور جهان در نظر گرفته می‌شود.

ایسلند، پیشاهنگ برابری زن و مرد

بر پایه تازه‌ترین پژوهش‌ها، کشور آلمان با اینکه زنان آن در سطح رهبری دولت و احزاب به موفقیت‌های بزرگی دست یافته‌اند، اما در نگاه کلی به مسئله برابری زن و مرد، در سالی که آخرین روزهای آن را سپری می‌کنیم، دو پله سقوط کرده و و در شاخص جهانی در جایگاه چهاردهم قرار گرفته است. وضعیت سوئیس که هنوز در میان ایرانیان به عنوان کشور ایده‌آل مثال زده می‌شود، از این هم بدتر است. این کشور در ردیف بیستم قرار گرفته و اتریش به جایگاه پنجاه و سوم رسیده است. در مقام مقایسه، ایسلند در شاخص برابری مجمع جهانی اقتصاد برای دهمین سال پیاپی پیشاهنگ است و توانسته ۸۵ درصد شکاف برابری حقوقی میان زنان و مردان را پر کند.

بطور کلی شاخص مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌دهد که بعد از ایسلند، کشورهای نروژ، سوئد و فنلاند با احراز مقام‌های دوم تا چهارم پیشتاز تأمین برابری میان زن و مرد هستند. اما این موفقیت در جاهای دیگری از جهان هم، که در مقایسه با اسکاندیناوی بسیار فقیر هستند، قابل تقدیر است: پاراگوئه و روآندا مقام‌های پنجم و ششم را کسب کرده‌اند! البته باید به این نکته توجه کرد که در برخی از تنگدست‌ترین کشورهای جهان همچنان مناسبات مادرسالاری جاری است و زنان با تکیه بر موازین سنتی نیز از جایگاهی مناسب برخوردارند.

مطالب بیشتر در کیهان لندن

و اما در میان کشورهای عضو گروه بیست که مجموعه‌ای از از جوامع پیشرفته و در آستانه صنعتی شدن را در بر می‌گیرد، فرانسه با احراز جایگاه دوازدهم مثل سال‌های قبل پیشاهنگ است. آلمان در جایگاه چهاردهم، بریتانیا در مقام پانزدهم، کانادا در ردیف شانزدهم و آفریقای جنوبی در ردیف نوزدهم به دنبال فرانسه قرار گرفته‌اند؛ اما ایالات متحده آمریکا در مقایسه با سال‌های قبل دو مرحله تنزل کرده و در ردیف پنجاه و یکم در مجاورت اتریش قرار دارد.

جمهوری اسلامی ایران در رده‌بندی مجمع جهانی اقتصاد، در رتبه‌ی ۱۴۲ پس از گینه و اتیوپی و گامبیا و امارات و بوتان و تیمور و آنگولا و کویت و قطر و بورکینافاسو و مصر و مراکش و اردن عُمان و لبنان و عربستان و پیش از مالی و کنگو و چاد و سوریه و عراق و پاکستان و یمن، یعنی هفت کشور مانده به آخر قرار گرفته است. در میان ۱۹ کشوری که به عنوان خاورمیانه رده‌بندی شده‌اند، اسرائیل در صدر و جمهوری اسلامی ایران سه تا مانده به آخر و قبل از سوریه و عراق و یمن دیده می‌شود. در حالی که درآمد متوسط سرانه در ایران بیش از بسیاری از کشورهایی است که در رده‌بندی نهایی بالاتر از این کشور قرار گرفته‌اند.

اطلاعات کامل مربوط به ایران را در گزارش مجمع جهانی اقتصاد می‌توانید در صفحه ۱۲۷ و ۱۲۸ بخوانید.

آیا مردان برای مسئولیت‌های سنگین برتر و مناسب‌ترند؟

پژوهش مجمع جهانی اقتصاد حاکی از آن است که به لحاظ تعداد افرادی که همچنان مردان را برای احراز مسئولیت‌های سنگین اجتماعی تواناتر از زنان می‌دانند، وضعیت چین و روسیه و هند به ترتیب با ۵۶ درصد، ۵۴ درصد و ۴۸ درصد از سایر کشورهای عضو گروه بیست بدتر است. در حالی که مثلا در ترکیه بر خلاف انتظار همگان تنها ۳۰ درصد، در ایتالیا ۲۱ درصد و در اسپانیا تنها ۹ درصد به این موضوع باور دارند. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که چینی‌ها، روس‌ها و هندی‌ها همچنان مردسالارتر از کشورهایی هستند که مردانشان به «پاشا» یا «ماچو» بودن شهرت یافته‌اند.

گزارش مجمع جهانی اقتصاد تاکید می‌کند که شکاف میان زنان و مردان در جهان از سال ۲۰۱۷ بار دیگر عمیق شده است.

بهبود اندک شرایط محیط کار

آنطور که گزارش مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌دهد، شکاف میان زنان و مردان در حال حاضر به لحاظ اقتصادی خیلی عمیق نیست. این شکاف در سال ۲۰۱۸ تا حدودی کاهش یافت. به نوشته نویه زوریشه تسایتونگ، دلیل این روند آن است که مردان دیگر خیلی بیشتر از زنان درآمد ندارند و در سطح جهانی ۳۴ درصد زنان به موقعیت‌های مدیریت و رهبری دست یافته‌اند. در عین حال اتوماتیزه شدن تولید، بیشتر گریبان رشته‌هایی را گرفته است که بطور سنتی بیشتر شاغلان آن را زنان تشکیل می‌داده‌اند. در نتیجه در سطح جهانی تعداد زنان شاغل کاهش یافته است. یک دلیل دیگر کاهش تعداد زنان شاغل، از نظر پژوهشگران مجمع جهانی اقتصاد، کمبود زیرساخت‌های مربوط به نگهداری از کودکان و سالمندان است که بازگشت زنان به بازار کار را پس از زایمان یا در پی معلولیت یک عضو خانواده دشوارتر می‌کند.

اینهمه در حالیست که بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد (کلاوس شواب) نقش زنان را در اقتصاد جهانی بسیار مهم ارزیابی می‌کند. او می‌گوید، تنها اقتصادهایی در آینده جا خواهند داشت که بتوانند از همه استعدادهای قابل استفاده بهره ببرند».

افزایش نسبی مشارکت زنان در اقتصاد و سیاست

بر اساس پژوهش‌های مجمع جهانی اقتصاد، سهم مشارکت زنان در اقتصاد جهان در ۵ سال اخیر از ۱۶ درصد به ۲۱ درصد افزایش یافته است. همزمان در آلمان آمار زنانی که جرات تاسیس یک شرکت مستقل را یافته‌اند، در همین ۵ سال از زیر ۱۳ درصد به بالای چهارده و نیم درصد رسیده است.

امیدوارکننده‌ترین بخش گزارش از نظر مدافعان برابری حقوق زنان و مردان، بخش مربوط به رهبری سیاسی زنان در جهان است. این بخش نشان می‌دهد که در فوریه سال ۲۰۱۸ رهبری ده کشور ایسلند، بریتانیا، آلمان، پرو، نامیبیا، میانمار، بنگلادش، نیوزیلند، صربستان و نروژ را زنان به عهده داشته‌اند و در بسیاری از کشورها زنان کرسی‌های بیشتری را در پارلمان‌ها به خود اختصاص داده‌اند.

البته در مورد توزیع کرسی‌های پارلمانی نیز نکات جالبی وجود دارد. از جمله اینکه مثلا در روآندا و بولیوی که هر دو از فقیرترین کشورهای جهان هستند، به ترتیب بیش از ۶۱ و ۵۳ درصد کرسی‌های پارلمانی را زنان در اختیار دارند. در پارلمان کوبا نیز سهم زنان نزدیک به ۴۹ درصد و در نیکاراگوئه بالای ۴۵ درصد است. اما در ایالات متحده آمریکا و روسیه زنان بر کمتر از ۲۰ درصد کرسی‌های مجالس این کشورها تکیه زده‌اند.

در این زمینه، تعجب‌آورتر از همه این است که به عنوان مثال در ایسلند که جایگاه نخست را در برابری زن و مرد دارد و به وسیله یک زن هم اداره می‌شود، تعداد زنان در پارلمان تازه به ۳۸ درصد رسیده است.

*منبع: روزنامه سوئیسی نویه سورشه تسایتونگ و مجمع جهانی اقتصاد WEF
*ترجمه و تنظیم: جواد طالعی