الف - مذهب : خشونت از پيامد های سلطه ی مذهب وايدئولوژی های مشابه اش , به عنوان سيستم عقايد و تصوراتی تغيير ناپذير و يگانه حقيقت بر فکر و رفتار فرد و يا گروه اجتماعی است. اکثر مذاهب و ايدئولوژی های مشابه خشونت ستا و خشونت پرور بودند, و هستند. برخی از مذاهب با تن دادن به پاره ای اصلاحات از ميزان خشونت ستايی , خشونت پروری و خشونت آفرينی شان کاسته شده است.

ب - عامل سياست: قدرت و ساختار سياسی غير دموکراتيک به عنوان تجلی و نماد نوعی از انديشگی سياسی به ذات خشونت آفرين است , که نابردباری، خودمحوری و خودخواهی نشانه های آن است , ويژگی هايی که در جامعه، انديشه و رفتاری خودکامانه را سبب می شود. شالوده ی قدرت سياسی و رفتار سياسی ی مستبد و مستبدانه خشونت را سازمان می دهد.

قدرت های سياسی در ايران، در اکثر مقاطع تاريخی، بيان سياسی « ذهنيت "انسان کوچک" به بندگی کشانده شده و مشتاق اقتداری ست که در عين حال دارای گرايش های طغيان گری نيز هست».انديشه سياسی و رفتار حاصل از آن که نه فقط در قدرت و ساختار سياسی حاکم در جامعه، در جريان های سياسی مخالف قدرت ها و ساختارهای مذکور نيزخودکامانه بوده است. هستند کسانی که ريشه های خشونت را در تفکر اسطوره ای ِ خير و شر کردن انسانی و جهانی , "استبداد شرقی يا آسيايی"، "قدرت مطلقه ی سياسی" , " آميزش سياست و مذهب " و... می بينند.

ج- عوامل اقتصادی و....: فقر، گرسنگی و بيکاری نقش پراهميتی در بروز خشونت دارند. مال پرستی نيز از سويی توانسته است عاملی خشونت زا شود.جامعه ای از هم گسيخته از نظر اقتصادی، جامعه ای خشن خواهد بود. نابرابری و بی عدالتی در عرصه اقتصادی زمينه ساز خشونت در جامعه است.

عوامل ديگری همچون عوامل جغرافيايی ( زندگی در فلات ) , عوامل ملی , قومی و نژادی ( ملی گرايی و قوم گرايی افراطی و.....) , حمله ی بيگانگان و.. در بروز خشونت نقش آفرين بوده و هستند

3. برای پی بردن به نقش دين ( مذهب ) در خشونت آفرينی نيازی نيست به سراغ افسانه آفرينش و تبعيد انسان از سوی خدا و يا افسانه ی هابيل و قابيل رفت , نيازی به تورق تاريخ دور دست ها و تاريخ اديان و رجوع به تجربه های جهانی دور و نزديک نيست , بيش از چهل سال حکومت دينی (مذهبی) در ايران در رابطه با نقش مذهب در پيدايی و اعمال انواع خشونت ها , سندی زنده ,معتبر و ماندگار را برابرمان گذاشته است , چهل سال نمايش عريان ترين انواع خشونت ها , به ويژه خشونت ايدئولوژيک - دينی ( مذهبی) را. خشونتی که هم در کلام و گفتار رهبران اين حکومت و هم در کردار شان تجربه کرده ايم. مذهبيون حاکم بر ايران خود را منادی حقيقت مطلق و برتر و نماينده ی خدا، و صاحب حقيقت مطلق و يگانه، و پيروان ختم پيامبران و آخرين کلام می دانند و ديگران را نا حق و باطل, ديگرانی که هرگونه حق خواهی آن ها با خشونت پاسخ داده شده است.و اينگونه است که بر بستر نا آگاهی و فقر فرهنگی و اقتصادی و اخلاقی , عجيب الخلقه ای چون حکومت اسلامی زاده شده است. به همين دلايل در اسلام سياسی ای که ايران تجربه کرده است نهادينه کردن همه ی انواع خشونت ,هدف سياست و قوانين اش بوده است. اعمال خشونت نسبت به مخالفان اسلام سياسی مجاز، وظيفه و تکليف است که کشتار و خشونت آفرينی، اعمال خشونت نسبت به دگرانديشان " خشونتی قانونی و اسلامی " تعبير و تفسير شده است. عشق به خشونت عشق وکلام غثيان آلود سياستمداران و فيلسوفان اين حکومت نيز هست فيلسوف حکومت اسلامی , مصباح يزدی نمونه است: «اهانت گر به اسلام بايد خونش ريخته شود و محاکمه نيز نمی خواهد.» که البته برداشت " فيلسوف خشونت" از ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی ست، که مقرر می دارد: "توهين به مذهب منجر می شود به مجازات يک تا ۵ سال زندان و يا مرگ". تاريخ اسلام در ايران، , روايت اسلام خاص جمهوری اسلامی بوده و هست, اسلامی که تفکر جهادی " چه بکشيد چه کشته شويد , به بهشت می رويد " ملکه فکرش است , اسلامی که در آن " جنگ برکت است" , اسلامی که خشونت را نه فقط در تعزير و حبس و جهاد و قتل, که در دستوراتی همچون " امر به معروف و نهی از منکر" ش متجلی ساخته و تجويز کرده است . تاريخی سراسر انحصارطلبی، خودبرتربينی، و قشريگری، و سرکوب و کشتار دگرانديشان و دگررفتاران و مخالفان عقيدتی. اين ويژگی به ويژه بعد از قرن چهارم هجری که تنش ها و عصبيت های فرقه ای و اختلاف نظر ميان فقها بالا گرفت، هولناک تر چهره نماياند . امروز حکومت اسلامی ايران، بدترين نمونه از حاکميت فقيهان است.و اينگونه است که جامع و مانع ترين تعريف در بيان و توصيف خشونت دولتی و سياسی ( حکومتی ) وخشونت ايدئولوژيک - دينی (مذهبی) در هنگامه ی مدنيت و مدرنيت در جهان در دو کلمه جمع و جور شده است : "حکومت اسلامی"