زهرا منصوری، انصاف نیوز
سفر اخیر ظریف به فنلاند، سوئد، نروژ و فرانسه، که در آن یکی از خبرنگاران همراه با تیم رسانهای او در سوئد پناهنده شد، سفری پرفشار، پرخبر و پر حاشیه بود. تیم همراهش از استرس بعد از ناپدید شدن امیر توحید فاضل بر دیگر خبرنگاران همراه تیم دیپلماسی و هیات دیپلماتهای ارشد حاضر در این سفر خبر میدهند. طبق شنیدهها از برخی نزدیکان فاضل او به این خاطر که نتوانسته ثابت کند که در ایران خطری تهدیدش میکند بزودی به فنلاند دیپورت میشود.
این سفر از ابتدا سفری عجیب بنظر میرسیده است؛ پیش از شروع آن تماسهایی از سوی اعضای سازمان مجاهدین خلق با وزارت خارجه گرفته شده است تا با تخلیهی تلفنی، اطلاعات سفر را جویا شوند، کسانی که خود را خبرنگاران رسانههایی معتبر معرفی کرده بودند و ضمن گلایه از اینکه در این سفر همراه نیستند زمان و چگونگی سفر را جویا شدهاند! البته پاسخی دریافت نکردهاند و در ادامه با برخی از خبرنگاران حاضر در این سفر هم تماس گرفتهاند. آنها همچنین در طول سفر در مقابل برخی مکانهایی که ظریف و هیات همراهش در آنها حضور داشتند، تجمعاتی داشتهاند.
موضوع دیگری که این سفر را از سفرهای دیگر و مشابه خود متمایز و پرفشارتر کرد مسالهی ناپدید شدن و اقدام برای پناهندگی امیر توحید فاضل -دبیر سیاسی خبرگزاری موج- بود. فردی که حضور او به عنوان خبرنگاری دسته چندم در حوزهی سیاست خارجی و در چنین سفر مهمی انتقاد برخی از اهالی رسانه را به همراه داشت؛ برخی به سازوکار نوبت دهی به خبرنگاران این حوزه برای حضور در سفرها انتقاد داشتند و تقصیر را به گردن وزارت خارجه انداختند و بعضی دیگر قصور انتخاب این خبرنگار را به گردن خبرگزاری موج دانستند و گفتند که این خبرگزاری باتوجه به پیشینهی فاضل که مدتی در ترکیه و به دنبال اقامت بوده، نباید او را به این سفر میفرستاده.
فاضل پیش از این نیز مدتی را در ترکیه به دنبال اقامت بوده است؛ برخی از همکاران سابق او به رفتار عجیب او زمانیکه در ترکیه بسر میبرده اشاره میکنند و میگویند که هرزمان از او میپرسیدیم که کجایی؟ پاسخ میداده که «کربلا هستم!» پاسخی که با باقی رفتارهای تناقضآمیز فاضل همخوانی دارد.
بحث دیگری که حول اقدام او مطرح شده است بحث خانوادهاش است. خانوادهای که او بخاطرشان در فیلم مصاحبهاش بغضی کوتاه میکند؛ همسر امیرتوحید فاضل با گلایه از اینکه «دوستان در رسانهها و خبرگزاریهای مختلف هرآنچه را که دلشان میخواست و خودشان توجیه کردند را نوشتهاند» به انصاف نیوز میگوید: «اولا که از سفر ایشان اطلاع نداشتم و ثانیا من اصلا نمیخواهم صحبت کنم».
گمانهزنیها دربارهی فاضل فراوان است؛ برخی رفتن او را پروژهای میدانند برای نفوذ در رسانههای خارج کشور، بعضی دیگر میگویند که او حتما پیش از سفر ارتباطاتی داشته که بعد از رسیدن به سوئد او را راهنمایی کردهاند و با کسانی مرتبط شده است. برخی میگویند خانوادهاش را رها کرده و برخی دیگر مدعیاند که خانوادهاش در جریان بودهاند.
ماندگاری فاضل در سوئد با ادعاهای بعدیاش در مصاحبهی تصویری با «آواتودی» شکلی عجیب به خود گرفت؛ ادعاهایی که به شهادت قریب به اتفاق خبرنگاران سیاست خارجی که بارها تجربهی سفرهای کاری اینچنینی را داشتهاند کاملا کذب خوانده شده است و شگفتی بسیاری از خبرنگاران و روزنامهنگاران این حوزه را سبب شده است؛ روزنامه نگارانی که با شوخی و خنده به یکدیگر میگویند که: «ما در سفرها مدام نگرانیم که جا نمانیم و او از ۴۰ مراقب صحبت میکند!»
از سوی دیگر ادعاهای او مبنی بر تحت فشار بودنش از سوی برخی نهادهای امنیتی بخاطر موضوعی که نوشته است هم در پیگیریهای بعدی انصاف نیوز بطور کامل تکذیب شد.
یک منبع آگاهبا بیان اینکه سه شنبه ۲۲ مردادماه به مناسبت عید غدیر تعطیل رسمی بوده و رسانهی موج هم در تعطیلات رسمی باز نیست، گفت: «اگر هم خبرنگاران بخواهند کار کنند به صورت دور کار است. پس چگونه امیرتوحید فاضل میگوید آن روز نیروهای امنیتی برای بازداشت او آمدهاند؟»
این منبع آگاه به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «کدام نیروی امنیتی در روز تعطیل به خبرگزاری که تعطیل است، مراجعه میکند؟ لیست دو تابعیتیها که توسط یکی از نمایندگان کمیسیون امنیت مجلس منتشر شده است، اگر هم ایرادی وارد باشد متولی توزیع آن، نماینده مجلس بود. آن خبر هم که صفحهی اول موج بود و جزو پیشنهاد سردبیر بود.
امیر توحید فاضل کلمه به کلمه دروغ میگوید؛ وقتی لیست دو تابعیتیها در قسمت پیشنهاد سردبیر است، چطور ممکن است برایش مشکلی پیش بیاید؟ چرا باید نیروهای امنیتی او را بازداشت کنند؟ چطور ممکن است اگر آن خبر مشکلی دارد، همچنان خبر بر روی سایت بماند؟ چرا مدیر مسوول، سردبیر یا صاحب امتیاز خبرگزاری موج را نبردند؟ من به شما اطمینان میدهم، به خاطر خبر و گزارشهایش تا بهحال هیچ مشکلی برای او پیش نیامده است. کسی از ماموران امنیتی با خودش یا خانوادهاش هیچکاری نداشتهاند.»
او در ادامه بیان کرد: «خیلی بعید میدانم دولت سوئد یا کشورهایی نظیر آن آنقدر بیاطلاع باشند که پناهندگی سیاسی را به همین راحتی به او بدهند. کسی که میخواهد این کار را انجام دهد باید یک شواهد لازمی داشته باشد. مثلا کارشناس ارشدی باشد، چهار تا تریبون داشته باشد تا به خارج از کشور که رفت با دو تا شبکهی درست و حسابی مصاحبه کند. پشتوانهی مالی داشته باشد یا یک کاری، زبانی و چیزی بلد باشد. او که نه کار، نه زبان و نه پول دارد، چطوری میتواند آنجا دوام بیاورد؟ من از همینجا به شما قول میدهم، ماکزیمم در شش ماه آینده به ایران دیپورت میشود یا مثل گذشته آوارهی این کشور و آن کشور میشود.»
این منبع آگاه که نمیخواست نامش فاش شود در پاسخ به این پرسش که چرا امیرتوحید فاضل را به همراه آقای ظریف به خارج از کشور فرستادهاند، گفت: «او در جلسات هیات دولت ظاهر میشد، به جلسات وزارت خارجه میرفت، در واقع پرسشگر رسانهی خود بود.
او حتی چیزی برای فاش کردن ندارد، زیرا اگر چیزی داشت در همان ابتدا یک برگش را رو میکرد. به خاطر یک تصمیم بد اقتصادی در گذشته اوضاعش خوب نبود، البته گریه کردن او هم در فیلم کاملا مصنوعی بود و اذهان عمومی او را باور نمیکنند. تصمیم نابخردانهای گرفت؛ بسیار خیالباف است چون میگوید ۴۸ نفر محافظ او بودند! آقای ظریف کلا دو تا سه نفر محافظ داشته.»
طبق گفتههای برخی همکاران فاضل او در ابتدا چندان تمایلی برای رفتن از خود نشان نداده و گفته بوده «حتی اگر میخواهید من را اخراج کنید، سلامتی پسرم مهمتر است. اما در نهایت تصمیمش را تغییر داده و گفته است که به این سفر میرود.»
اما نکتهی مهم اینجاست که برخی شنیدههای دیگر از بعضی نزدیکان فاضل حکایت از این دارد که او نتوانسته است ثابت کند که در ایران خطری تهدیدش میکند و قرار است براساس قانون دوبلین به زودی او رابه فنلاند بازگردانند.
براساس قانون دوبلین کسی که در یک یا چند کشور اروپایی اثر انگشت داشته باشد در هر کشور که تقاضای پناهندگی کند به اولین کشوری که در آنجا اثر انگشت داشته باشد پس فرستاده میشود، حتی داشتن اثر انگشت مرزی چه هنگام داخل شدن به یک کشور و چه هنگام خروج شدن از یک کشور فقط افراد زیر سن قانونی شامل این قانون نیست؛ تنها وقتی در کشورهای دیگری تقاضای پناهندگی داده باشند به آن کشور پس فرستاده میشوند.