بی بی سی - پروفسور فضلالله رضا، دانشمند ایرانی در صد و پنج سالگی، در اوتاوای کانادا چشم از جهان فروبست. فضلالله رضا زاده ١٢٩٣ خورشیدی در رشت بود و نیاکان او از دیرباز از مراجع دینی رشت بودند که به پشتیبانی از نهضت مشروطه شهرت داشتند.
وی فرزند روحانی شیخ اسدالله رضا بود و نام خانوادگیاش منسوب به حاجی آقارضاست که از مجتھدان گیلان بوده است. او تحصیلات ابتدایی را در شھر رشت به پایان برد. از نوجوانی با شعر، ادب، فلسفه، حکمت، عرفان و ریاضی آشنایی نزدیکی پیدا کرد. دیپلم را در تھران و لیسانس خود را در رشته مھندسی برق از دانشگاه تھران گرفت.
برادر کوچکتر وی عنایتالله رضا فلسفهدان، نویسنده و مترجم و محقق تاریخ و جغرافیای تاریخی ایرانی بود. پس از شهریور ۱۳۲۰، به دنبال اشغال ایران و ملتهب شدن فضای سیاسی، فضلالله و برادرش عنایتالله رضا به فعالیتهای سیاسی در سازمانهای چپگرا روی آوردند. عنایتالله رضا یکی از اولین افسرانی بود که در تشکیل "سازمان افسران حزب توده ایران" نقش داشت. عنایت الله رضا بعد از بازگشت به ایران از ایدئولوژی مارکسیستی و حزب توده روی برگرداند و با نگارش شماری کتاب و مقاله در نقد ایدئولوژی کمونیستی به انتقاد از تفکرات و عقاید سیاسی چپ پرداخت.
فضلالله رضا که از دانشآموختگان دوره نخست دانشکده فنی دانشگاه تھران در سال ١٣١٧ بود، در بحبوحه جنگ جهانی دوم راهی آمریکا شد. در سال ١٣٢۴ مدرک فوق لیسانس را از دانشگاه کلمبیا در آمریکا و دکترا را در رشته مھندسی برق از دانشگاه نیویورک (مؤسسه تکنولوژی نیویورک سابق) دریافت کرد. او در دوران تحصیلات خود در آمریکا با دانشمندان بزرگی چون وبر، فاستر، والش و وینر همکاری داشت. وی که رساله دکتری خود را زیرنظر پروفسور فاستر و پروفسور وینر به حل یکی از مسائل بنیادی مخابرات اختصاص داده بود، با تایید و توصیه نامه این دو استاد برجسته، برای تدریس و تحقیق به دانشگاه MIT رفت و پس از پنج سال فعالیت در این دانشگاه از سال ۱۳۳۴ در دانشکده مهندسی برق دانشگاه سیراکیوس به تدریس پرداخت که این همکاری تا سال ۱۳۴۷ ادامه داشت.
فضلالله رضا پس از بیست سال دوری در ۱۹۶۷ میلادی به ایران بازگشت و پس از محمدعلی مجتھدی دومین رئیس(نایبالتولیه) دانشگاه شریف( آریامھر سابق) شد. او طی سالهای نه چندان بلندی که ریاست دانشگاههای تهران و صنعتی شریف را بر عهده داشت، از صد و پنجاه استاد و دانشمند برای تدریس در دانشگاه در رشتههای گوناگون دعوت به عمل آورد که حضور این اساتید نقش موثری در مدرن شدن برنامههای آموزشی و پژوهشی این دانشگاهها داشت.
از دکتر سیروس امیری در مراسم برگذاشت فضل الله رضا در دانشگاه یو.سی.ال.ای گفتاری نقل شده که بر این حضور موثر صحه میگذارد: "کسی که پنج سال است استادیار است و کار علمی برجسته ای نکرده، نباید ارتقا یابد. ما باید اینجا یک دانشگاه بسازیم برای آینده ایران، نه مراعات حال واشخاص و دوستان" و یا "ما اینجا با جزوه میجنگیم. انبوهی از کتابها را دیدهام که جزوات مجلدند، بی آنکه مطلبی را تدوین کرده باشند".
دعوت از متخصصان و کنارگذاشتن نیروهایی که هیچگونه سمتی نداشتد و فقط حقوقبگیر بودند، کار بسیار مهمی بود که در آن زمان با شایستهسالاری راه را بر دانشوران جوان باز کرد. او با تاکید بر ضرورت قرار گرفتن در صف اول علم و فناوری جهان به عنوان لازمه وارستگی و آراستگی فردی و ملی ایرانیان، بر خردگرایی و بهره گیری از فناوریهای روز در کنار پاسداشت سنتهای ملی و توجه به فرهنگ به عنوان زیربنای استقلال کشورها در جهان امروز باور داشت.
پس از دوران ریاست در دانشگاه با عنوان سفیر و رئیس هیات نمایندگی ایران در سازمان جهانی یونسکو راهی پاریس شد. در دانشگاه سوربن به سمت استادی مشغول کار شد. و همزمان در برنامه های فشرده سیاسی علمی و ادبی مشارکت می کرد. که از جمله می توان به نوشتن صفحاتی از دانشنامه آمریکانا، و شرکت در کنفرانسهای بین المللی اشاره کرد. او پس از پنج سال به سمت سفیر کبیر ایران در کانادا درآمد و با دانشگاه های مک گیل و کنکوردیا با سمت استادی همکاری کرد.
پرفسور رضا که خود از پایهگذاران نظریه اطلاعات و ارتباطات در جهان است، تحقیقات گستردهای در زمینه مرتبط با این رشته انجام داده است. او در تئوری سیستم و کنترل اتوماتیک، مهندسی برق و مخابرات، تئوری شبکههـای برق و تئوری انفرماسیون یکی از صاحبنظران بود. پرفسور رضا با خلق تئوری "انفرماسیون و مکاتب پیشرفته" در ریاضیات کاربردی و علوم وابسته آن تحولی مهم به وجود آورد. این نظریه نه تنها او را بلندآوازه ساخت بلکه در اندک زمانی مورد استفاده دانشمندان در این حیطه قرار گرفت.
او علاوه بر نوشتن بیش از صد مقاله علمی، فصلهایی از چند کتاب و بخش هایی از دانشنامه آمریکانا و دانشنامه علوم و فناوری فیزیک، چهار کتاب به زبان انگلیسی دارد که سه کتاب آن از کتابهای مرجع در دانشگاههای دنیا هستند.
فضلالله رضا عقیده داشت استوارترین پیوند میان ایرانیان پراکنده در جهان همدلی فرهنگی و همزبانی است. او بیش از صد مقاله فارسی در زمینه فرهنگ و ادبیات فارسی و دوازده کتاب دارد. از نوشتههای آغازین او در جوانی میتوان به هندسه علمی و عملی(۱۳۲۰)و راز آفرینش(۱۳۲۳) اشاره کرد. مجتبی مینوی درباره کتاب راز آفرینش می نویسد"نسخه ای را که برای بیبیسی رسیده بود، خوانده بودم، بار دیگر هم خواندم و حظ کردم. او مردی است بسیار مطلع و باسواد و با ذوق:. فضلالله رضا سالها بعد نوشتن به زبان فارسی را با هدف حفظ هویت و زبان مادریاش "در زمانه ای که پناهگاههای معنوی و هنری فرهنگ سنتی، به خاطر شتاب اطلاعات و تکنولوژی در خطرند" ادامه داد.
مهمترین دغدغهاش که در سالهای ریاست دانشگاه شریف و تهران در او پدید آمده بود، نگرانی از غفلت قشر تحصیلکرده از فرهنگ باستان و شعر و ادب و هنر و توجه بیش از حد به ساخته و پرداختههای غرب به دلیل سلطه تمدن و تکنولوژی و فرهنگ آنان بود. کتاب "پژوهشی در اندیشههای فردوسی" که در دو مجلد در سالهای ۱۳۵۳، و ۱۳۶۹ به چاپ رسید این اندیشه را در خود دارد.
فضلالله رضا در پیشگفتار آن نوشته است: "در روزگار ما، فنآوری نیرومند و فرهنگ الکترونیکی پرشتاب باختر، مرزهای جغرافیایی کشورها را به سرعت در هم میشکند و سنتهای فرهنگی کهن را به آسانی دگرگون میکند. از این رو توده مردم جهان به نگرشهای بازرگانی و اجتماعی بازار مصرف بیشتر گرایش پیدا می کنند. ناگزیر هویت ملی مردم ایران و فرهنگ والای پارسی زبانان پراکنده در جهان از این آلایش و آمیزش ناخوانده ایمن نخواهد ماند".
پرفسور فضلالله رضا را میتوان از زمره افرادی دانست که همزمان هم در زمینه علوم فرهیخته و پیشرو بودند و هم در عالم ادب و فرهنگ مینوشتند و علم و فرهنگ را جدا از یکدیگر نمیدانستند.
هزینه قطع اینترنت در ایران چقدر است؟