بازگشت فروش نفت

ایران حدود دو سال پیش نزدیک به ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز نفت صادر می‌کرد اما با خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و اعمال تحریم علیه صنعت نفت و بانک مرکزی ایران، فروش این کامودیتی به شدت کاهش یافت. در مورد میزان فروش فعلی ایران اطلاعات ضد و نقیضی وجود دارد که تایید شده نیستند. این ارقام از ۵۰ هزار تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز متغیرند. با این وجود، حالا یکی از مشهورترین تحلیلگران کالایی وال‌استریت یعنی هلیما کرافت در مورد سناریوی بازگشت نفت ایران به بازار در صورت انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور بعدی آمریکا سخن گفته. کرافت به بیزینس اینسایدر گفته پیروزی جو بایدن در انتخابات سال جاری می‌تواند برای قیمت نفت منفی باشد چراکه بایدن احتمالا موضع ملایم‌تری در برابر ایران اتخاذ می‌کند و تحریم‌ها را برمی‌دارد که راه را برای بازگشت میلیون‌ها بشکه نفت ایران به بازار باز خواهد کرد. او افزود: «اگر شما جو بایدن را به‌عنوان رئیس‌جمهور داشته باشید، او اساسا می‌تواند ایالات متحده را به توافق هسته‌ای با ایران بازگرداند و بیش از یک میلیون بشکه در روز به یکباره وارد بازار خواهد شد. این موضوعات از نظر من برای مسیر حرکتی نفت در سال ۲۰۲۱ بسیار مهم خواهند بود.» کرافت معتقد است بایدن در صورت انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور آینده آمریکا، احتمالا به اندازه ترامپ در رابطه با ایران موضع تهاجمی نخواهد گرفت و احتمال بالایی وجود دارد که او وارد مذاکرات تازه با ایران درباره توافق هسته‌ای شود.

هفته گذشته، اویل پرایس نیز در گزارشی به تاثیر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر بازار نفت پرداخته بود. بر اساس این گزارش، پس از کرونا که نااطمینانی زیادی به بازار وارد کرد، انتخابات آمریکا در ماه نوامبر نیز عامل ناشناخته‌ای در این عرصه خواهد بود. نویسنده گزارش اویل پرایس هم بر این باور است که انتخاب بایدن، تولید نفت و فروش نفت را در ایران افزایش خواهد داد. علاوه بر این، از نظر این رسانه، ونزوئلا نیز ممکن است با کاهش تحریم‌های آمریکا در این سناریو روبه‌رو شود که به بازگشت دست‌کم بخشی از صادرات نفت این کشور که بزرگ‌ترین منابع جهان را در اختیار دارد، منجر شود.

با این حال، نرسی قربان، تحلیلگر ایرانی بازار نفت زمان وقوع این تحولات را خیلی نزدیک نمی‌بیند و می‌گوید با توجه به اینکه انتخابات آمریکا حدود چهار ماه بعد (نوامبر) است و در صورت پیروزی بایدن، او ۲۰ ژانویه سال ۲۰۲۱ وارد کاخ سفید خواهد شد و از سوی دیگر، برنامه‌ریزی دولت این کشور و موفقیت احتمالی در مذاکرات با ایران نیز دست کم چند ماه زمان خواهد برد، حداقل یک سال تا شروع افزایش تولید ایران فاصله داریم. اما قربان معتقد است مانند دفعه قبل، ایران می‌تواند با برداشته شدن تحریم‌ها به سرعت تولید و به تبع آن فروش خود را به نزدیکی سطوح قبلی برساند.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پس از امضای قرارداد توسعه میدان نفتی یاران در حساب توییتری خود نوشت: «تحریم‌ها ماندنی نیست، باید ظرفیت تولید نفت را بالا ببریم تا بتوانیم با قدرت به بازار بازگردیم و سهم ایران را پس بگیریم. افزایش ظرفیت تولید نفت برای ما حیاتی و راهبردی است. قرارداد IPC توسعه میدان مشترک یاران با شرکتی ایرانی برای همین امضا شد. ایران از پا نمی‌نشیند.» نرسی قربان در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» در مورد رویکرد نفتی ایران گفت: «چنین اقداماتی از نظر من بیشتر برای جبران افت تولید طبیعی میادین نفتی انجام می‌شود چراکه ذخایر نفت و گاز عمری دارند و باید با سرمایه‌گذاری، ظرفیت تولید را ابتدا در همین سطح فعلی یعنی حدود ۴ میلیون بشکه در روز نگه داریم و بعد حتی آن را ارتقا دهیم.» از این صحبت‌ها چنین بر می‌آید که ایران راهبرد خود را آماده نگه داشتن صنعت نفت برای بازگشتی سریع به بازار در صورت فراهم شدن امکان فروش بیشتر، انتخاب کرده است.

نتایج آخرین نظرسنجی که نیویورک تایمز و سینا کالج مشترکا انجام داده‌اند نشان می‌دهد اقبال عمومی به بایدن بالا رفته و ترامپ در رده دوم قرار گرفته است. بر این اساس، بایدن در سرتاسر آمریکا ۱۴ درصد بیش از ترامپ رای بالقوه دارد. همچنین ترامپ شانس کمتری نیز برای جلب نظر رای‌های الکترال نسبت به گذشته دارد چراکه عملکردی ضعیف در دو بحران اخیر آمریکا یعنی کرونا و اعتراضات سراسری علیه نژادپرستی به ثبت رسانده است.

افزایش عرضه جهانی؟

با وجود مثبت بودن سناریوی هلیما کرافت و دیگر کارشناسان برای نفت ایران، آنها بازگشت دومین تولیدکننده سابق بزرگ نفت اوپک به بازار را موجب تقویت سمت عرضه و تضعیف موازنه بازار می‌دانند. از این رو، کرافت می‌گوید: «اگر ما درباره بازیابی قیمت نفت تا سطح ۵۰ تا ۶۰ دلار در هر بشکه در سال آینده حرف می‌زنیم، (باید گفت) یک یا حتی دو میلیون بشکه نفت ایران مانعی موقتی برای بالا رفتن بهای نفت خواهد بود.»

کرافت همچنین هفته قبل گفته بود ورود اوپک پلاس به مرحله دوم توافق که کاهش تولید این گروه را از ۶/ ۹ میلیون بشکه در روز به ۷/ ۷ میلیون از ابتدای آگوست می‌رساند، می‌تواند باعث شود تولیدکننده‌های کوچک‌تر اوپک به اندازه مرحله اول به تعهدات خود پایبند نباشند و بشکه‌های زیادی به بازار سرازیر شود. این موضوع می‌تواند به عدم توازن بازار منجر شود.

با این حال، نرسی قربان این موضوع را تا حدی «اغراق‌آمیز» می‌داند. او بر این باور است که سرمایه‌گذاری طی دوره شیوع کرونا بسیار کاهش یافته و این موضوع بازگشت تولید را به خصوص در میادین شیل آمریکا دشوار خواهد کرد. قربان، علاوه بر این، می‌گوید در صورت برگشتن نفت ایران به بازار، دیگر کشورها از جمله عربستان با هدف جلوگیری از افت قیمت‌ها، همکاری خواهند کرد. ضمن اینکه در دوره قبل رفع تحریم‌ها، نفت ایران باعث کاهش قیمت طولانی مدت نشد.

از سوی دیگر، سیاست‌های محیط زیستی بایدن می‌تواند باعث کاهش تولید نفت بزرگ‌ترین اقتصاد جهان شود که از این طریق، موازنه بازار نیز می‌تواند تامین شود.