درگیری در سیاست و تجربه مهاجرت ناخواسته به کشورهای مختلف، بخش بزرگی از زندگی من و بسیاری دیگر را تحت تاثیرات خود قرار داده وتوفیق اجباری مشاهده حد اقل ۵ حادثه بزرگ تاریخی از انقلاب اسلامی تا حمله به ساختمان کنگره امریکا را فراهم ساخته است.
۱- انقلاب اسلامی ۱۹۷۹میلادی در ایران: من شاهد انقلاب اسلامی و هجوم میلیونها نفر از هموطنان خود به خیابانها در مخالفت با محمد رضا شاه پهلوی بودم. هیجان و شور انقلابیگری و مطالبه آزادی‌های سیاسی، انگیزه شرکت بسیاری از جوانان در انقلابی بود که هیچ تصوری و انتظاری مبنی بر روی کار آمدن کسی مثل خمینی، که ایران را به اندازه چند قرن به عقب وبه سوی فلاکت برد، نداشتند. درد و رنج فرار و زندگی پنهانی، مشکلات عدیده مهاجرت و وزندگی در غربت ودور از وطن، نتیجه چنین انقلابی برای من وبسیاری دیگر بود.
۲- فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی: مهاجرت به شوروی، با قبول ریسک دستگیری، اعدام و فرار توام بود، سوسیالیست جوان و بی تجربه‌ای بودم که به عشق صلح و آزادی، به یک جامعه عقب مانده و پر از مشکلات لاینحل با تابلو سوسیالیستی پرت شدم با سختی‌های خاص خود، که همچنان و هنوز هم بر خاطرم سنگینی میکند. نبود آزادی و نارضایتی مردم و فقر عمومی، مرا بسرعت از سوسیالیزم واقعا موجود در آن جا، دور کرد. سیستم دولتی سوسیالیستی کار نمیکرد. فشار روسها بر ملیتهای مختلف، باعث نفرت آنها شده بود، وقتی در تاشکند، درست کردن سمنو برای عید نوروز ممنوع بود و پنهانی تهیه و بین همسایه‌ها پخش میشد، حیرت زده میشدم. حاصل زندگی‌ام در آنجا، تغییر نظرم نسبت به سوسیالیزم واقعا موجود بود که مهاجرت دوم به غرب را در پی داشت.
در دهه ۸۰ میلادی، برنامه‌های میخاییل گورباچف برای اصلاحات پیش نرفت و نتوانست بحران سیاسی و اقتصادی موجود را حل کند ودر طی یک کودتا درسال ۱۹۹۱رهبر اپوزیسیون حزب کمونیست شوروی، بنام بوریس یلیسن قدرت را بدست گرفت، او بعد از پیروزی بر بالای یک تانک ارتشی ایستاد و برای مردم سخنرانی کرد، مردم راضی در خیابان برای شکست گارباچف رفرمیست، بسلامتی هم بالا میکشیدند، حقیقتا، آن وضعیت نمیتوانست ادامه یابد، آن سیستم وساختار دیگر کار نمیکرد. گرچه کودتاچیان شعار حفظ حزب کمونیست و همینطور اتحاد جماهیر شوروی را سر میدادند ولی عملا هر دو را نابود کردند.
بعد هم فروریزی دیوار برلین و وحدت دوباره کشور آلمان، که در نتیجه جنگ جهانی، دو شقه شده بود و همینطور برلین غربی منطقه آزادی که بدون ویزا مسافرت میکردیم، با المان شرقی که مثل یک قبرستان بود و المان غربی پر زرق و برق تبدیل به المان کنونی شد، یعنی قوی ترین کشور اتحادیه اروپا. بهر حال دیدن نظام سرمایه داری پیشرفته در غرب نیز فرصت دیگری بود که نصیب من شد.
۳- اتحادیه اروپا و برگزیت: تشکیل اتحادیه اروپای کنونی یکی دیگر از اتفاقات مهمی بود که شاهد گسترش پروسه‌اش بوده‌ام. اتحاد ۲۸ کشور اروپایی با حدود ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت، تحول بزرگی بود، گرچه اهمیت تشکیل آن بعد از جنگ دوم جهانی با هدف اصلی ماندگاری زیست صلح آمیز و جلوگیری از جنگهای احتمالی بوده است، ولی گسترش و تاثیر آن و اتحاد تدریجی اروپای غربی وشرقی، در چند دهه اخیر قدرت زیادی به این اتحادیه داد و حاصل آن برای ما دستیابی به شهروندی اروپا، پول واحد، مسافرت بدون ویزا، پروازهای ارزان و آشنایی آسان با مردمان دیگر بود. در سال ۲۰۱۶، دیوید کمرون نخست وزیر بریتانیا، رفراندومی برای ماندن یا بیرون آمدن بریتانیا از اتحادیه اروپا برگزار کرد که حدود ۵۲٪ به خروج یعنی برگزیت رای دادند. یک روند تلخ و سخت که دو شقه شدن مردم در این کشور را در پی داشت و ۴ سال طول کشید تا بالاخره توانستند با یک توافق ضعیف، در روز اول ژانویه ۲۰۲۱ با اتحادیه اروپا خداحافظی بکنند و در طول این مدت سه نخست وزیر عوض شد و سه بار توافق توسط پارلمان رد شد، وضعیت اقتصادی خوبی که در تا سال ۲۰۱۶ وجود داشت، کم کم از دست رفت. در حال حاضرهم باید بدنبال قوانین جدید، خود را با شرایط جدید در حال وقوع وفق بدهیم!
۴- کرونا (کووید-۱۹): در طول یک سال گذشته، دنیا با حمله رو به گسترش سپاه ویروسی درگیر شده است که یک میلیون نفر را کشته و چند صد میلیون نفر را بیمار ساخته است، لشکری که نه رهبری دارد و نه به سلاح سنگین مجهز است و نه پول تبلیغات میدهد ولی تمام سوشیال مدیا را در اختیاردارد، مردم جهان را اسیر خود کرده و قویترین سیستمهای دولتی هم از مبارزه با آن عاجز مانده‌اند. ارمغان این ویروس برای من مثل صدها میلیون نفر دیگر در حال حاضر، زندانی شدن در خانه و غرق گشتن در دنیای مجازی و شنیدن اخبار ناگوار هر روزه از دست رفتگان تا میزان بالای ۹۰۰نفر در طول ۲۴ ساعت بوده است، ممکن است هر لحظه این مهمان ناخوانده بلای جان منهم بشود ولی اکنون میزان ترسم از آن نسبتا کمتر شده است. اینکه به کجا میرویم خودش داستان دیگری است که حتی لحظه بعدیش، نامشخص است.
۵- حمله به ساختمان کنگره امریکا: در روز سوم نوامبر ۲۰۲۰، انتخابات ریاست جمهوری امریکا برگزار شد و جو بایدن و کاملیا هریس بیشترین آراء مردم آمریکا را بخود اختصاص دادند. آراء الکتورال کالج نبز بنفع آنها بود. روز ۶ ژانویه ۲۰۲۱، انتخابات سنا را نیز بردند، در نتیجه هم رئیس جمهور و هم اکثریت کنگره و سنا به دست دموکراتها افتاد. ولی دونالد ترامپ نیز که حدود آراء نصف جمعیت رای دهندگان را بخود اختصاص داده بود، حاضر به پذیرش شکست نبود و از طرفداران خود دعوت کرده بود تا در شهر واشنگتن، در طی یک تظاهرات خیابانی به تقلب درانتخابات اعتراض کنند. بعد از اعلان برنده شدن دو نامزد دموکرات برای سنا، طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره حمله کردند تا مانع اعلام پیروزی بایدن به عنوان رئیس جمهور امریکا شوند. اتفاقی بس عجیب و غیر قابل پذیرش، این یک برگ سیاه از تاریخ امریکا، همیشه زیر سوال خواهد بود. حمله به ساختمان کنگره و کشته شدن یک زن در داخل ساختمان، و در ادامه کشته شدن سه نفر دیگر روز تاریکی را برای دموکراسی در جهان رقم زد. دنبال کردن خبر در طول روز و دیدن این اعتراضات، هیچ شوق پشتیبانی از ترامپ یا بایدن را برایم ایجاد نمیکرد ولی ذهنم به دو قطبی شدن کشور که چه مشکلات جدی را برای مردم امریکا داشته است، متوجه میشد. گرچه پس از ۶ ساعت تاخیر و با دخالت نیروهای پلیس، مراسم انجام شد ولی نتیجه اتفاقات دو ماه گذشته، بر روح و روان یکایک شهروندان امریکایی خواهد ماند، جمعیت دو شقه شده، به این آسانی نمیتوانند در کنار هم زندگی کنند. همانطوریکه آثار برگزیت، تا مدتها در جامعه بریتانیا از بین نخواهد رفت. مشکل اساسی این دو کشور داشتن دو حزب قدرتمند سیاسی است که سیاست را تبدیل به جدال بین خود برای دستیابی به قدرت کرده‌اند.
از آنجایی که خاطره خوشی از اتفاقات نامبرده ندارم، نمیخواهم آرزوی دیدن اتفاق ششم را هم داشته باشم، مگر اینکه رفتن جمهوری اسلامی در نوبت بعدی باشد! ما مردم ایران، در طول چهار دهه گذشته کم تجربه تلخ نداشته‌ایم، بگذارید امید وار باشیم، شاید سال ۲۰۲۱ سال گشایش پنجره‌ای به سوی رهایی و آزادی مردم و کشورمان از دست ستم و شقاوت بی مثال جمهوری اسلامی باشد!
ناهید حسینی
لندن-ژانویه ۲۰۲۱
