افزایش سانسور زنان و ریزش مخاطبان
امیرحسین میراسماعیلی - ایران وایر
روز دوشنبه پنجم مهر ۱۴۰۰، دو خبر مشابه با موضوع سانسور زنان در رسانه‌های ایران منتشر شد؛ رسانه‌هایی که تحت نظر مستقیم حکومت ایران اداره می‌شوند و رفتارهای جنسیت‌زده و سانسورمحور از سوی مدیران‌شان اعمال می‌شود.
«امیرحسین شمشادی»، مدیر گروه آموزشی روابط عمومی دانشکده خبر صداوسیما در صفحه شخصی خود در اینستاگرام عنوان کرد طبق ممیزی‌های مدیران این سازمان، کارگردان‌ها اجازه ندارند در آثار خود صحنه چایی ریختن مرد برای زن را نشان دهند.
صحبت از تفکر عجیب و مردسالارانه‌ای است که زن را فقط برای انجام خدمات در منزل مناسب می‌داند و حتی ریختن یک استکان چای توسط همسرش برای او را هم برنمی‌تابد.
او در ادامه، مواردی هم‌چون نشان دادن هر نوع نوشیدنی قرمز و دستكش چرم برای زنان، خوردن ساندويچ و پيتزا و نشان دادن مرد و زن تنها در خانه را هم از موارد ممیزی در سازمان صداوسیما برشمرد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
هم‌چنین در قسمت جدید تاک‌شوی «پیشگو» که هر هفته با اجرای «پژمان جمشیدی» و از طریق پلتفرم «نماوا» منتشر می‌شود، شب گذشته چهره «الناز حبیبی»، بازیگر زن ایرانی و میهمان این برنامه حتی یک بار هم از نمایی نزدیک نشان داده نشد و مخاطبان تنها صدای این بازیگر را می‌شنیدند؛ اتفاقی که حتی اعتراض «امین تارخ»، بازیگر باسابقه تلویزیون ایران را هم بلند کرد تا در اینستاگرام بنویسد: «ای کاش حداقل نام میهمان زیرنویس می‌شد. چرا که چهره ایشان را مطلقا ندیدیم و چنانچه مجری نامشان را ذکر نمی‌کرد، نمی‌دانستیم با کدام هنرمند روبرو هستیم! آخر چه لذتی دارد سانسوری که سازندگان برنامه را وادار کند نمای نزدیک از آن مجری و نمای دور از آن میهمان باشد، تنها به دلیل زن بودن؟ خاصه برای بانویی که بسیار بی حاشیه است. می‌‌توان گفت از سیما به صدا رسیدید فقط.»
جالب است بدانیم که مسوولیت نظارت بر تولیدات شبکه نمایش خانگی و برنامه‌هایی که از طریق اینترنتی منتشر می‌شوند هم بر عهده سازمان حکومتی صداوسیما است؛ سازمانی که با تاسیس یک نهاد زیرمجموعه با نام «ساترا» و با اتکا به تصویب مجلس شورای اسلامی در اسفند سال گذشته، اختیار اعطای مجوز و اعمال سانسور روی محصولات شبکه نمایش خانگی را بر عهده گرفته است.
در عین حال، روز دوشنبه پنجم مهر ۱۴۰۰، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران «ایسپا» نتیجه جدیدترین نظرسنجی خود را در خصوص میزان علاقه‌مندی شهروندان ایرانی به تولیدات صداوسیما منتشر کرد. در این نظرسنجی، از شهروندان سوال شده است: «شما اخبار روز جامعه را بیشتر از چه طریقی پی‌گیری می‌کنید؟»
طبق اعلام ایسپا، جامعه آماری این نظرسنجی، شهروندان ۱۸ سال به بالای ساکن در مناطق شهری و روستایی کل کشور و تعداد نمونه آن هم هزار و ۵۸۱ نفر بوده است.
در نهایت، ۴۲.۱ درصد پاسخ‌گویان صداوسیما را به عنوان منبع اخبار خود معرفی کردند، ۴۱.۴ درصد از آن‌ها از فضای مجازی (رسانه‌های اجتماعی و سایت‌‌های خبری) نام بردند، ۵.۱ درصد به شبکه‌های ماهواره‌ای، دو درصد به دوستان و آشنایان، ۰.۲ درصد به روزنامه‌ها و ۶.۹ درصد هم به سایر موارد اشاره کردند. ۲.۳ درصد نیز به این سوال پاسخ ندادند.
مقایسه این نتایج با یافته‌های پیشین ایسپا نشان می‌دهد پی‌گیری اخبار روز از طریق صداوسیما در شهریور ۱۴۰۰ نسبت به اسفند ۱۳۹۷، ۱۵.۶ درصد کاهش و در مقابل، استفاده از فضای مجازی به عنوان منبع کسب خبر در این بازه زمانی بیش از ۱۵ درصد افزایش یافته است؛ آماری که معنایی جز قهر بیشتر مردم با صداوسیمای علی خامنه‌ای ندارد.
در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی و هنری، سازمان صداوسیما به عنوان نهاد مستقیم تحت نظر رهبر نظام ایران، هرساله چندین برابر بیشتر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه دریافت می‌کند تا منویات علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران به دقت اجرا شود.
در بودجه سال ۱۴۰۰، طبق تصویب مجلس شورای اسلامی، سازمان صداوسيما امسال در مجموعا هفت‌هزار و ۱۱۹ میلیارد تومان (دو هزار و ۶۱۹ ميليارد تومان به صورت مستقیم و ۱۵۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی) بودجه دریافت خواهد کرد؛ مبلغی که با توجه به بودجه ۱۲۵ میلیارد و ۹۰۰ میلیونی تومانی وزارت فرهنگ و ارشاد، ۵۶ برابر بودن بودجه صداوسیما را نشان می‌دهد.
این درحالی است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم تنها با مجوز مستقیم رهبر اجازه خواهد داشت بر صندلی وزارت تکیه دهد. شواهد زیادی برای تایید این ادعا وجود دارد؛ از جمله، گفته‌های «محمود صادقی»، عضو پیشین مجلس شورای اسلامی که گفته بود «حسن روحانی» چهار سال قبل برای هر وزارت‌خانه چندین گزینه را مدنظر قرار داد تا اگر علی خامنه‌ای با اولی مخالفت کرد، دومی را پیشنهاد دهد و اگر دومی و سومی هم قبولی نگرفتند، همین‌طور گزینه‌های بعدی ارایه شوند.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر خامنه‌ای نیز حدود یک هفته پیش از مراسم تحلیف حسن روحانی در مرداد ۱۳۹۶، در یادداشتی تحت عنوان «دغدغه اصلی رهبر انقلاب اسلامی در خصوص کابینه»، به صراحت از دخالت او در انتخاب وزیران سه وزارت‌خانه دفاع، اطلاعات و امور خارجه و حساسیت‌هایش درباره وزارت‌خانه‌هایی مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی پرده برداشت.
همین دخالت‌های مستقیم در عرصه‌های مختلف است که موجب اجرای سیاست‌هایی متضاد با عقیده اکثریت مردم ایران می‌شوند؛ اکثریتی که با حضور در تجمعات اعتراضی، قهر با انتخابات فرمایشی یا نظرسنجی‌های گوناگون، بارها مخالفت خود با عقاید محدودکننده، تنش‌زا و سانسورمحور رهبر نظام ایران را فریاد زده‌اند.
گستردگی این انتقادات حتی به حلقه معتمدین علی خامنه‌ای و اقلیتی که به نام «ارزشی» شناخته می‌شوند هم رسیده است. اردیبهشت سال جاری بود که دانشجویان نزدیک به حکومت و دست‌چین شده در دیدار با علی خامنه‌ای نسبت به مواردی هم‌چون سانسور در بخش اخبار صداوسیما، سانسور واقعه شلیک به هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تاخیر در اطلاع‌رسانی شیوع ویروس کرونا در ایران انتقاد کردند و آن را یکی از علل از بین رفتن مرجعیت رسانه مالی برای مردم دانستند.
موارد سانسور و حذف در صداوسیمای ایران و شبکه نمایش خانگی در چندماه گذشته کم نبوده‌اند. فقط در همین یک هفته اخیر، در یک مورد، بازیگران و نویسندگان سریال تلویزیونی «هم‌سایه» که از شبکه سوم صداوسیمای ایران در حال پخش است، نسبت به سانسورهای زیاد اعمال شده از سوی مدیران صداوسیما و حذف بسیاری از سکانس‌های این سریال اعتراض کردند.
هم‌چنین «محبوبه بلباسی»، همسر «محمد بلباسی» که شهریور ۱۳۹۵ در منطقه «خان طومان» سوریه کشته شد، با انتشار یک استوری در اینستاگرام، از سانسور مصاحبه‌هایش با صداوسیمای جمهوری اسلامی خبر داد. او نوشت: «مثلا می‌پرسیدن از نماز شب‌هایی که شهیدتون خونده برامون بگین. می‌گفتم تا زمان شهادت ندیدم که بخونن چون اونقدر خسته بود که با بدبختی برای نماز صبح بیدارش می‌کردم.»
در یک ماه گذشته، «بیژن بیرنگ»، تهیه کننده سریال‌های پرمخاطب تلویزیون ایران در دهه ۷۰ خورشیدی نیز در گفت‌وگو با روزنامه «فرهیختگان» افشا کرد که مدیران صداوسیما زنِ «توسری‌خور» را بیشتر دوست داشتند و به تهیه کننده‌ها گفته بودند زن‌ها را «پررو» کرده‌اید.
در همین مدت کوتاه، «حامد آرون»، گوینده اخبار صداوسیمای مرکز خراسان رضوی از اخراج خود از این مجموعه به دلیل انتقاد از عملکرد دانشگاه آزاد خبر داد و «یاسمن نجم‌الدین»، نوازنده ساز «قانون» هم از سانسور تصویر و نوازندگی خود در برنامه اینترنتی «شب‌آهنگی» پرده برداشت.
اخراج مجریان صداوسیما به دلیل بیان انتقاد از عملکرد مدیران نظام جمهوری اسلامی یا بیان جملاتی که به مذاق مدیران این سازمان خوش نمی‌آید هم در دهه‌های گذشته بارها تکرار شده است.
رهبری که روزی در سخنرانی عمومی دستور می‌دهد صدای «محمدرضا شجریان» برای همیشه از تلویزیون ایران کنار گذاشته شود و ربنای او را بی‌اعتبار و بی‌اهمیت قلمداد می‌کند و به جوانان ارزشی دستور می‌دهد در حوزه فرهنگ، «آتش به اختیار» عمل کنند، رهبری که یک رسانه ملی را تبدیل به پاتوق ماموران امنیتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزارت اطلاعات کرده است و اعضای دفتر او به صورت مستقیم دستور به تعطیلی برنامه پرطرف‌دار ورزشی به نام «۹۰» می‌دهند، رهبری که تدریس موسیقی را مخالف با «اهداف عالیه» نظام جمهوری اسلامی می‌پندارد و به صورت محرمانه به رییس صداوسیما دستور می‌دهد برنامه‌های تعریف و تمجید از انقلاب سال ۱۳۵۷ را با چه جزییاتی بسازند، رهبری که با برخی از هنرمندان جلسات محرمانه برگزار و آن‌ها را تشویق به «ارزشی بودن» می‌کند، رهبری که اعتراض زنان به حجاب اجباری را «حقیر» می‌داند، «عدالت و برابری جنسیتی» را اشتباه می‌خواند و «خانه‌داری» را بهترین شغل برای زنان می‌پندارد، حاصل مدیریت شخصی او در یک کشور طبیعتا نمی‌تواند بهتر از وضعیت موجود باشد. صداوسیمای دلخواهش نیز انگار برای مردمی غیر از مردم ایران برنامه می‌سازد.
