«مداخله پشت پرده آیت‌الله سیستانی عراق را آرام کرد»
ایندیپندنت فارسی - آیت‌الله علی سیستانی، مهم‌ترین مرجع شیعیان جهان، شاید به نظر برسد که در مجادله سیاسی اخیر نقشی بازی نکرده است، اما این نقش‌آفرینی پشت پرده همین سیاستمدار ۹۲ ساله بود که جلو جنگ داخلی بین شیعیان عراق را گرفت. این لب کلام گزارشی است که خبرگزاری رویترز روز شنبه منتشر کرد. این گزارش را رسانه‌های منطقه نیز به‌طور گسترده بازتاب داده‌اند، گرچه برخی اشتباه‌ها در آن مشاهده می‌شود. مثلا از سیستانی به‌عنوان «روحانی شیعه عراقی» نام برده شده در حالی که سیستانی ایرانی است و هرگز دریافت شهروندی عراق را نپذیرفته است. حضور او در نجف مشابه بسیاری مراجع دیگر، به‌دلیل جایگاه مذهبی و فرامرزی او است.
در گزارش رویترز آمده که نقش‌آفرینی پشت پرده سیستانی جلو فروپاشی عراق را گرفته است. رویترز این نتیجه‌گیری را بر اساس گفت‌وگو با مقام‌های دولتی کشور و شخصیت‌های مهم عرصه تشیع در عراق گرفته است.
در این گزارش آمده است که درگیری‌های هفته اخیر، «محدودیت‌های سیاست سنتی» در کشوری را نشان داد که قدرت در آن بیشتر در دست روحانیونی است که «روابطی مبهم» با ایران دارند.
درگیری‌های اخیر بین طرفداران مقتدی صدر، روحانی محبوب با پایگاه گسترده در محله‌های کارگری شیعه‌نشین بغداد، از یک سو و «چارچوب هماهنگی»، ائتلاف متشکل از احزاب شیعه عمدتا طرفدار حکومت ایران، در سوی دیگر بود. طرفداران صدر در ساختمان‌های دولتی «منطقه سبز» بغداد و از جمله ساختمان مجلس بست نشستند و خواستار انحلال مجلس شدند. آن‌چه بیش از همه باعث نگرانی شده بود تجمع‌های اعتراضی مسلح هر دو طرف بود. در جریان درگیری‌های هفته گذشته، مردان مسلحی که به نظر می‌آمد با شبه‌نظامیان طرفدار حکومت ایران ارتباط دارند، به سوی اعتراض‌کنندگان طرفدار صدر شلیک کردند و حداقل ۳۰ نفر کشته شدند.
مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی
اما طی ۲۴ ساعت اوضاع آرام شد تا پس از دوشنبه و سه‌شنبه خونین، چهارشنبه آرامی را داشته باشیم. صدر از هوادارانش خواست عقب‌نشینی کنند. ارتش هم خاموشی شبانه را لغو کرد و به نظر می‌رسد که مردم بغداد به زندگی عادی بازگشته‌اند. رویترز پس از گفت‌وگو با نزدیک به ۲۰ مقام دولت عراق، جنبش صدر و دسته‌های شیعه نزدیک به تهران که عمدتا بدون افشای نامشان صحبت کردند، به این نتیجه رسید که نقش اساسی در آرام کردن اوضاع را سیستانی داشته است.
مقام‌ها به رویترز گفتند که دفتر آیت‌الله سیستانی به صدر گفت که اگر هوادارانش از خیابان عقب‌نشینی نکنند، سیستانی ناآرامی‌ها را محکوم خواهد کرد. یک مقام دولتی گفت: «سیستانی به صدر پیغام داد که اگر خشونت را متوقف نکند، سیستانی مجبور می‌شود بیانیه‌ای صادر کند و خواهان توقف درگیری‌ها شود -- چنین کاری می‌توانست باعث شود صدر چهره‌ای ضعیف پیدا کند و اینگونه به نظر بیاید که او باعث خونریزی در عراق شده است.»
سه چهره شیعه مستقر در نجف و نزدیک به سیستانی گفتند ارسال پیام از دفتر سیستانی به مقتدی صدر را تایید نمی‌کنند، اما افزودند که برای صدر واضح بود که اگر به ناآرامی‌ها خاتمه ندهد مرجع بزرگ به میان خواهد آمد.
یک مقام نزدیک به حکومت ایران در یکی از کشورهای منطقه گفت اگر دفتر سیستانی نبود، «مقتدی صدر نشست خبری خود را برگزار نمی‌کرد» -- منظور او همان نشست خبری است که نقشی عمده در آرام کردن درگیری‌ها داشت.
گزارش رویترز در ادامه به این نکته اشاره کرد که معلوم نیست جانشین سیستانی در آینده چه کسی است و اطلاعات زیادی در مورد وضعیت سلامتی این مرجع تقلید موجود نیست. این گزارش در ضمن به کناره‌گیری هفته گذشته آیت‌الله کاظم حائری از مرجعیت اشاره کرده، «رویدادی که در تاریخ ۱۳۰۰ ساله اسلام شیعه عملا سابقه ندارد.» این گزارش حائری را «مشاور معنوی» جریان صدر می‌‌داند که از طرف پدر مقتدی، محمد صدر، به این مقام رسیده است، روحانی‌ای که خود در سال ۱۹۹۹ به دست رژیم صدام حسین کشته شد.
آقای حائری ضمن اعلام استعفا، صدر را محکوم کرده بود و از پیروانش خواسته بود از آیت‌الله علی خامنه‌ای پیروی کنند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که استعفای غریب حائری با فشار حکومتی صورت گرفته است. آقای صدر هم با این موضوع هم‌نظر است و در حساب توییتر خود نوشت: «من باور ندارم او این کار را به قصد خود انجام داده باشد.»
یکی از اعضای ارشد جنبش صدر در بغداد گفت این روحانی از این تصمیم حائری بسیار خشمگین شده است. او افزود: «حائری راهنمای معنوی صدر بود. صدر این حرکت را خیانتی دید با هدف خلع مشروعیت مذهبی خودش به‌عنوان رهبری شیعه، آن هم در زمانی که او مشغول تقلای [ماندن در] قدرت با گروه‌های مستقر در ایران است.»
مقام‌های طرفدار صدر در نجف گفتند این حرکت باعث شد او مجبور شود بین اطاعت از حائری (که به معنی پیروی از خامنه‌ای بود) و کنار زدن حائری یکی را انتخاب کند، در حالی که گزینه دوم حتما به مذاق برخی از چهره‌های جنبش که نزدیک به محمد صدر بودند خوش نمی‌آید. صدر در عوض، اعلام کرد که به‌طور کلی از سیاست کنار می‌رود و به همین دلیل بود که حرکت خیابانی هوادارانش آغاز شد، آغاز ماجرایی که با دخالت سیستانی ختم به خیر شد.
دولت ایران، دفتر مقتدی صدر و دفتر حائری هنوز واکنشی به گزارش رویترز نشان نداده‌اند.
بن‌بست سیاسی عراق البته همچنان ادامه دارد. مقتدی صدر هنوز خواستار انتخابات جدید است و برخی گروه‌های طرفدار حکومت ایران می‌خواهند با همین ترکیب کنونی مجلس (که با استعفای نمایندگان صدر بیشتر به نفع آن‌ها چرخیده است) دولت تشکیل دهند. در روزهای گذشته، درگیری‌هایی هم در جنوب عراق اتفاق افتاد. مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر، روز سه‌شنبه گفته بود اگر خشونت ادامه پیدا کند او از جایگاه خود کنار می‌رود.
