پیام یونسی‌پور - ایران وایر
این داستان مردی است که قرار بود سرمربی یک تیم فوتبال باشد؛ اما تا مرز دفاع از ایدئولوژی‌های جمهوری اسلامی و تبدیل شدن به یکی از مهره‌های نظام برای دفاع از سیاست‌ها و سرکوب‌ها، تنزل پیدا کرد. مرور صعود و سقوط «کارلوس کی‌روش»، سرمربی پرتغالی تیم ملی فوتبال جمهوری اسلامی ایران و بازخوانی این‌که چگونه او از یک قهرمان، تبدیل به چهره‌ای سقوط کرده در جامعه ایران شد.
از دو صعود پیاپی به جام‌جهانی، تا استفاده از لفظ «مقام معظم» برای «علی خامنه‌ای»، ابراز خرسندی از دیدار با «ابراهیم رئیسی» و حمله به خبرنگاران بین‌المللی در جام‌جهانی قطر برای دفاع از چهره نظام جمهوری اسلامی؛ به نظر می‌رسد او خودش را در آغوش حکومتی قرار داد که در پایین‌ترین سطح مشروعیت و نازل ترین دوره خود است.
کارلوس کی‌روش مردی بود که در فوتبال ایران به دلیل یک‌بار تمجید شدنش از سوی «سر الکس فرگوسن»، سرمربی سابق منچستریونایتد، مورد تحسین قرار می‌گرفت و از او به عنوان تئوریسین و مغز متفکر آقای فرگوسن نام برده می‌شد.
مهم‌ترین سوال اینجاست: کارلوس کی‌روش چرا این‌گونه با تغییر رفتار و گفتار و از دست دادن استقلالش که بخش مهمی از هویت مربی‌گری‌اش بود، سقوط کرد؟
کارنامه او در سال‌های اخیر پاسخ این سوال را می‌دهد؛ دو دوره حذف از مرحله گروهی جام‌های جهانی ۲۰۱۴ برزیل و ۲۰۱۸ روسیه، ناکامی در دو دوره جام ملتهای آسیا ۲۰۱۵ استرالیا و ۲۰۱۹ قطر، حذف کردن تیم ملی کلمبیا در راه انتخابی جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر و کنار رفتن از این تیم، حذف کردن تیم ملی مصر در مسیر انتخابی جام‌جهانی ۲۰۲۲ و کنار رفتن از سرمربی‌گری این تیم. خلق سنگین‌ترین شکست تاریخ فوتبال ایران در جام جهانی مقابل انگلیس و حذف از رقابت‌های ۲۰۲۲ قطر در مرحله گروهی.
کارلوس کی‌روش امروز با این کارنامه فنی، در کدام نقطه از فوتبال جهان، مشتری خواهد داشت؟
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
از ارتباطات کارلوس کی‌روش با جمهوری اسلامی چه می‌دانیم؟
کارلوس کی‌روش تنها مربی «تاریخ ورزش ایران» است که با سه رییس جمهوری اسلامی دیدار کرده و یک‌بار نیز به صورت رسمی از بابت «میسر نشدن ملاقات» با «علی خامنه‌ای» رهبر جمهوری اسلامی، ابراز تاسف کرده است.
نخستین‌بار ۲۴مهر۱۳۹۱، کارلوس کی‌روش به خبرنگارانی که در مورد دیدار او با «محمود احمدی‌نژاد» در کمپ تیم ملی سوال کرده بودند گفت: «از صمیم قلب از رییس جمهور محترم تشکر می‌کنم. ایشان با حضورشان در تمرین امروز از ما حمایت کردند.»
کارلوس کی‌روش سپس چهاربار طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ با «حسن روحانی»، دیگر رییس جمهور اسلامی دیدار کرد. او خرداد سال ۱۳۹۶ پس از یکی از دیدارهایش با حسن روحانی گفت: «این افتخار بزرگی بود که جناب رییس جمهور ما را به حضور خودشان پذیرفتند. هم‌اکنون بسیار مغرور و خرسندم که دستاوردهای تیم ملی را خدمت ایشان ارائه دادم.»
سومین رییس جمهور را هم دوشنبه ۲۳ آبان دید. او دیدار با «ابراهیم رئیسی» را هم باعث خرسندی خود دانست.
کارلوس کی‌روش سال ۱۳۹۵ گفت که هنوز موفق به دیدار با «علی خامنه‌ای» نشده، اما دو رییس جمهور ایران را از نزدیک ملاقات کرده است.
او هنوز موفق به دیدار با رهبر جمهوری اسلامی نشده است، البته ۲۱مهر۱۳۹۷، علی خامنه‌ای را با لقب «مقام معظم رهبری» (Supreme Leader) خطاب کرد و گفت: «همان‌طوری که تک تک شما مطلع هستید صحبت‌های مقام معظم رهبری باعث افتخار ما بود. من از صمیم قلب از طرف خودم و بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران از مقام معظم رهبری تشکر می‌کنم.»
کارلوس کی‌روش، اما با بازگشت به ایران، چهره‌ای متحول شده از خود نشان داد؛ شاید دلیلش در این عبارت «عادل فردوسی‌پور» مجری سرشناس سابق صداوسیما حکومتی ایران بود که به او گفت: «آیا قبول دارید که شما دو بار ما را به جام‌جهانی بردید و حالا ایران شما را به جام‌جهانی می‌برد؟»
کارلوس کی‌روش ساعاتی پیش از سفر به قطر، همراه با برخی از بازیکنان تیم فوتبال به دیدار «ابراهیم رئیسی» رفت و از او بابت دعوت شدن به دفتر ریاست جمهوری تشکر کرد. او از عبارت «خانه مردم ایران» برای دفتر ابراهیم رئیسی استفاده کرده بود.
این اظهارات محبت‌آمیز کارلوس کی‌روش در شرایطی به زبانش جاری شد که بیش از یک ماه از اعتراضات سراسری در ایران می‌گذشت و صدها نفر به دست نیروهای سرکوب‌گر جمهوری اسلامی کشته و ده‌ها هزار نفر از جمله چندین ورزشکار، فوتبالیست و خبرنگار بازداشت شده بودند.
کارلوس کی‌روش اما به همین اکتفا نکرد. اسناد فاش شده از هک خبرگزاری «فارس» توسط گروه «بلک ریوارد» ثابت کرده است که مدیران جمهوری اسلامی، کارلوس کی‌روش را «هماهنگ شده با سیاست‌های جمهوری اسلامی» معرفی کرده بودند.
۶آذر۱۴۰۱، در دومین سند از فایل‌های هک شده خبرگزاری «فارس»، نامه‌ای با عنوان «توصیه‌های سردبیران رسانه‌های جبهه انقلاب» منتشر شد که در آن تاکید شده بود کارلوس کی‌روش «با مقام‌های جمهوری اسلامی» از قبل هماهنگ شده است. در بخش دیگری از این نامه آمده بود: «با توجه به هماهنگ بودن کی‌روش هرگونه اقدامی [اعتراضی از سوی بازیکنان] باید در جهت عدم اطاعت‌پذیری از سرمربی معرفی شود.»
کودتای خرداد ۱۴۰۱ چگونه به بازگشت کی‌روش ختم شد؟
هیچ نشانه‌ای از این‌که کارلوس کی‌روش به صورت مستقل و براساس شایستگی‌های فنی به عنوان سرمربی تیم فوتبال ایران انتخاب شده باشد وجود ندارد.
به غیر از ادعاهایی که در بولتن‌های محرمانه خبرگزاری «فارس» مبنی‌بر «هماهنگ بودن» او با نیروهای سپاه و مقامات دولت جمهوری اسلامی وجود دارد، باید به یاد داشته باشیم که او براساس «کودتای بازیکنان تیم ملی» علیه سرمربی سابق خود، دوباره به تیم ملی ایران برگشت.
۲۴خرداد۱۴۰۱، «مهدی طارمی» و «علی‌رضا جهانبخش» برای دیدار با «ابراهیم رئیسی»، به دفتر ریاست جمهوری رفتند تا نظر مساعد او را برای برکناری سرمربی تیم ملی جلب کنند. در فاصله کمتر از یک روز بعد، رسانه‌های ایران خبر دادند که از یک مرجع بالای نظام دستور برکناری دراگان اسکوچیچ صادر شده است. «خبرآنلاین» در گزارشی ادعا کرد بازگشت کارلوس کی‌روش، وضعیتی «دستوری» از مقامات عالی نظام پیدا کرده است.
۱۷تیر۱۴۰۱، «پیمان اسدیان»، مجری و گوینده خبرهای ورزشی صداوسیما حکومتی ایران در حساب توییتری خود نوشت: «تغییر سرمربی تیم ملی قطعی شد. کی‌روش گزینه نهایی. ماموریت به فدراسیون برای بازگرداندن مرد پرتغالی.»
۲۵خرداد یک رسانه پرتغالی مدعی شد «مهدی طارمی»، مهاجم تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه «پورتو» پرتغال، برای بازگشت «کارلوس کی‌روش»، سرمربی پیشین این تیم به ایران تلاش می‌کند.
نشریه «آبولا» پرتغال در این گزارش نوشت که مهدی طارمی بعد از شکست تیم ملی ایران مقابل الجزایر، علیه «دراگان اسکوچیچ»، سرمربی تیم ملی با هم‌دستی بازیکنان کلیدی ایران موضع‌گیری کرده و خواهان برکناری سرمربی کنونی تیم ملی کشورش شده است.
کارلوس کی‌روش براساس درخواست مستقیم کاپیتان‌های تیم فوتبال از دفتر ریاست جمهوری به فوتبال ایران بازگشت. همین موضوع، میزان اقتدار احتمالی او مقابل این بازیکنان را نیز زیر سوال می‌برد.
کارلوس کی‌روش از چه زمانی خودش را با نظام وفق داد؟
به غیر از ادعاهایی که «محمد دادکان» و «علی کفاشیان» مبنی‌بر دستور مستقیم «محمود احمدی‌نژاد» برای عقد قرارداد با کارلوس کی‌روش در سال ۱۳۹۰ وجود دارد، نشانه‌هایی قطعی از دخالت مستقیم دولت «حسن روحانی» برای بقای این سرمربی پرتغالی هم به چشم می‌خورد.
علی کفاشیان در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایسنا» در شهریور ۱۴۰۱، رسما تایید کرد که «اسحاق جهانگیری» معاون اول حسن روحانی، در دوران قدرتش، خواهان بقای کارلوس کی‌روش به عنوان سرمربی تیم فوتبال ایران بود.
مرداد سال ۱۳۹۴ نیز گزارش‌هایی رسمی مبنی بر نقش «مجید روحانی» فرزند حسن روحانی در حضور کارلوس کی‌روش و داده شدن اختیارات تام به او منتشر شده بود.
سرمربی تیم ملی ایران اما پس از جام‌جهانی ۲۰۱۸ متوجه شد که راز بقا در جمهوری اسلامی، متصل شدن به بدنه‌ای قدرتمندتر از دولت‌هاست. پس تلاش کرد با اظهاراتی مانند «علاقمندی برای دیدار با رهبر جمهوری اسلامی» یا «مقام معظم» خواندن علی خامنه‌ای، تشکر از رهبر برای پیام تبریکش پس از پیروزی مقابل مراکش، یا این ادعا که جریانی تلاش کرده است پس از پیام تبریک علی خامنه‌ای، او را از فوتبال ایران محو کند، به سمت جریان اصلی حکومت حرکت کند؛ رهبر و سپاه پاسداران.
اسنادی که «بلک ریوارد» از هک خبرگزاری «فارس» منتشر کرده ثابت می‌کند «مهدی تاج» رییس کنونی فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی، با حمایت و دخالت سپاه پاسداران به ریاست این فدراسیون رسیده است.
مهدی تاج در فاصله کمتر از دو هفته پس از آغاز ریاست خود، کارلوس کی‌روش را به عنوان سرمربی تیم فوتبال معرفی کرد.
به نظر نمی‌رسید کی‌روش در رقابت‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ فقط سرمربی تیم فوتبال باشد. او در پاسخ به خبرنگاری که از او پرسیده بود: «آیا شما افتخار می‌کنید که حقوق خود را از حکومتی که زنان را سرکوب کرده است می‌گیرید؟» با عصبانیت چنین پاسخی داد: «به رییس کمپانی (مرداک) بگو چقدر میده من به این سوال جواب بدم؟»
سرمربی پرتغالی، سپس کنفرانس خبری را ترک کرد. دقایقی بعد، این مکالمه در صفحات «اسکای اسپورت»، «تلگرام»، «میرور» و «رویترز» قرار گرفت.
او ۳آذر، در کنفرانس خبری پیش از دیدار با تیم ملی ولز، بدون آن‌که حتی مخاطب سوال خبرنگار بی‌بی‌سی باشد، به سمت او رفت و از این‌که خبرنگاران بی‌بی‌سی از سرمربی‌های انگلیس و آمریکا در مورد حضور نیروهای نظامی این کشور در خلیج فارس، افغانستان و عراق سوال نمی‌کنند، انتقاد کرد. رفتاری که با حمایت رسانه‌های حکومت ایران نیز همراه شد.
کارلوس کی‌روش پیش اما از آغاز جام‌جهانی تبدیل به آن‌چه خبرگزاری «فارس» وابسته به سپاه پاسداران آن را «مهره هماهنگ نظام» نامیده نشده بود. سرمربی پرتغالی تیم فوتبال، پیش از این در بدو ورود به رقابت‌های جام ملتهای ۲۰۱۵ استرالیا، از «تحریم‌های آمریکا و اروپا» علیه جمهوری اسلامی انتقاد کرد.
کارلوس کی‌روش بار دیگر در نخستین کنفرانس خبری خود در رقابت‌های جام‌جهانی ۲۰۱۴ نیز از «تحریم‌های اقتصادی آمریکا» انتقاد کرد و مدعی شد «مردم ایران» به دلیل این تحریم‌ها رنج می‌کشند؛ ادبیاتی کاملا برگرفته از گفتمان جمهوری اسلامی در مواجهه با ایالات متحده.
در ایران کارلوس کی‌روش را با چه کسی مقایسه می‌کنند؟
اظهارات کارلوس کی‌روش در طول رقابت‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر و دفاع غیرمستقیم او از سیاست‌های جمهوری اسلامی، برخی از کاربران صفحات اجتماعی در توییتر و اینستاگرام را به واکنش واداشت.
در کنار نقدهای تند، برخی نیز او را با «جواد ظریف» وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی مقایسه می‌کنند.
مرداد سال ۱۳۹۸ حساب کاربری رسمی توییتر وزارت خارجه آمریکا به زبان فارسی، در اقدامی بی‌سابقه، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت جمهوری اسلامی را «ماله‌کش اعظم» لقب داد؛ عنوانی توهین‌آمیز که ظاهرا کنایه‌ای بود به عملکرد وزیر خارجه ایران در برابر انتقادهایی که از سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی.
ادبیات کارلوس کی‌روش در قبال آن‌چه او در قطر «دوگانگی رفتار رسانه‌های آزاد» می‌نامید، یادآور کلمات، عبارات و لحن سخنوری جواد ظریف بود.
برخی از کاربران ایرانی نیز در حساب‌های توییتری خود گفته‌‌اند احتمالا کارلوس کی‌روش در پایان جام‌جهانی فوتبال به عضویت «مجمع تشخیص مصلحت نظام» درمی‌آید. اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام را شخص رهبر جمهوری اسلامی تعیین می‌کند و مهم‌ترین مسوولیتش، حل اختلاف میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است.
آیا کارلوس کی‌روش در ایران می‌ماند؟
برای پاسخ به این سوال که آیا کارلوس کی‌روش در ایران خواهد ماند یا نه، می‌توان با سوالی دیگر آغاز کرد؛ «آیا کارلوس کی‌روش در فوتبال جهان، پیشنهادی غیر از ایران هم خواهد داشت؟»
بازیکنان و مربیان تیم فوتبال، ۱۰آذر و پس از حذف از رقابت‌های جام‌جهانی قطر، وارد فرودگاه بین‌المللی تهران شدند. کارلوس کی‌روش سرمربی این تیم به سوال خبرنگاران در مورد آینده‌اش و حضور دوباره در ایران پاسخی نداد، اما «محمدحسین حمیسی» در پاسخ به خبرنگاران که از او در مورد «ماندن کی‌روش در ایران» می‌پرسیدند از عبارت: «انشالله، انشالله» استفاده کرد.
مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی، مانند تمامی ادواری که فوتبال ایران با شکست مواجه می‌شود، از رسانه‌ها دوری می‌کند و پاسخی به این سوال نداده است. اما «حمید سجادی» وزیر ورزش و جوانان دولت «ابراهیم رئیسی» نه تنها با قاطعیت از ادامه حضور آقای کی‌روش در ایران دفاع کرد، که حتی مدعی شد که فدراسیون فوتبال به زودی باید برنامه‌های سرمربی پرتغالی را برای جام ملتهای آسیا دریافت کند.
حمید سجادی ۹آذر به خبرنگاران گفت: «الان باید به فکر حمایت از کادرفنی و آقای کی‌روش و بازیکنان و روحیه آن‌ها باشیم. آقای کی‌روش باید بتواند با خیال آسوده برای جام ملتهای بعدی برنامه‌ریزی کند و ما هم هر کمکی از دست‌مان برمی‌آید انجام می‌دهیم.»۱۲آذر همچنین خبرگزاری‌های ایران از حضور سه ساعته کارلوس کی‌روش در کاخ «سعدآباد» تهران خبر دادند.
شنبه ۱۲آذر، خبرگزاری «ایرنا» در خبری اختصاصی از دیدار و گفت‌وگوی کارلوس کی‌روش با مهدی تاج رییس فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی پیش از بازگشت به پرتغال خبر داد و مدعی شد این خبر، برای تعیین آینده کاری این مربی در ایران تعیین کننده است.
بزرگترین موفقیت‌های مربیگری کارلوس کی‌روش پس از حضور در فوتبال ایران، به دو بار صعود به جام‌های جهانی ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ خلاصه می‌شود. باقی کارنامه‌‌اش در خود رقابت‌های جام‌جهانی و دو دوره جام ملتهای آسیای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ و حذف در رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قابل دفاع نیست. او همچنین همراه با تیم‌های ملی کلمبیا و مصر در راه رسیدن به جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر ناکام ماند.
پیش از حضور کارلوس کی‌روش در ایران، مهدی تاج مدعی شده بود قرارداد این سرمربی فقط تا پایان رقابت‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ خواهد بود و پس از جام‌جهانی قطر، «جواد نکونام» جانشین او در سمت سرمربی‌گری تیم ملی می‌شود.
اما جواد نکونام به دلیل همراه نشدن با سیاست‌های جمهوری اسلامی، حتی حاضر به پذیرفتن دستیاری این مربی در قطر هم نشد.
به نظر نمی‌رسد هیچ یک از مربیان مطرح کنونی فوتبال ایران مانند «علی دایی»، «امیر قلعه‌نویی»، «یحیی گل‌محمدی» و جواد نکونام حاضر به پذیرفتن چنین سمتی در مقطع زمانی کنونی باشند. در عین حال ،مربیان خارجی و مطرح اروپایی نیز احتمالا با سوالاتی که در مورد «گرفتن دستمزد از حکومت کودک‌کش» که در جام‌جهانی از کارلوس کی‌روش پرسیده شد، آشنایی دارند و ریسک همکاری با جمهوری اسلامی را نمی‌پذیرند.
کی‌روش شاید تنها گزینه کنونی برای جمهوری اسلامی است؛ شکست خورده‌ای که پیشنهاد خاصی ندارد و البته مردی که به گفته بولتن‌های محرمانه خبرگزاری «فارس»، با سپاه و نظام هماهنگ می‌شود.
