شاید او باور داشت که مشارکت در انتخابات امسال نیز مانند سال ۱۴۰۰ است. یکی از دلایل این باور، احتمالا نظرسنجی‌ها بوده است.

در نظرسنجی‌های موسسات داخلی و حتی برخی موسسات خارج از کشور، میزان مشارکت بالای ۵۰ درصد ذکر شده بود. در حالی که برخی معتقدند در همان آمار نیز می‌شد نشانه‌هایی از این اتفاق احتمالی یافت. از جمله این نشانه‌ها، میزان بالای افرادی بود که به صراحت نظر خود را بیان نکرده و یا افرادی که حاضر به پاسخ به پرسش‌گران نشده بودند.

خبرگزاری «ایرنا» نیز در این باره نوشت: «واقعیت این است که در همه نظرسنجی‌های انجام شده، جمعیت زیادی بودند که گفته بودند در انتخابات شرکت می‌کنند اما هنگامی که پرسیده می‌شد به چه کسی رای می‌دهید، نام نامزد مورد نظر خود را نمی‌گفتند. در آخرین نظرسنجی انجام شده، این رقم به ۱۸.۵ درصد کل مشارکت کنندگان (حدود ۹ درصد واجدان شرایط) رسید.»

میزان مشارکت پیش‌بینی شده برای مرحله دوم انتخابات اما در هاله‌ای از ابهام است. بر اساس گزارش رسانه‌ها، از چهارشنبه هفته پیش تا ظهر ۱۳ تیرماه، هیچ‌کدام از موسسات افکارسنجی داخلی نتایج نظرسنجی خود درباره مرحله دوم انتخابات را منتشر نکرده‌اند.

نپذیرفتن دلایل اصلی عدم مشارکت

رهبر جمهوری اسلامی با وجود اذعان به قابل انتظار نبودن این میزان از مشارکت، در عین حال دلایل اصلی عدم مشارکت را نپذیرفت و به همان توجیهات سابق اکتفا کرد.

او گفت: «آن‌چه که مسلم است، این است اگر کسی تصور کند که این عده‌ای که رای ندادند به خاطر این بود که با نظام مخالف بودند، سخت در اشتباه است. این برداشت، این فهم صددرصد اشتباه است.»

او تاکید کرد: «[مردم] مشکل دارند؛ گرفتاری دارند؛ حوصله ندارند؛ وقت نمی‌کنند و انواع و اقسام موانع برای این موضوع وجود دارد.»

خامنه‌ای گفت: «ممکن است یک تعدادی باشند که از یک مسوول خوش‌شان نیاید.»

رهبر جمهوری اسلامی در این میان به انواع و اقسام دلایل اشاره کرد اما هیچ اشاره‌ای به موضوع نارضایتی مردم از کل حکومت و اعتراضات نکرد. تنها تفاوت سخنان او با دیگر سخنان معمولش این بود که پای «دشمن» را در موضوع دلسرد کردن مشارکت پیش نکشید.

دلایلی شبیه به توجیهات خامنه‌ای برای عدم مشارکت در روزهای گذشته نیز توسط رسانه‌های اصول‌گرا بیان شده‌ و آن‌ها مواردی چون «عدم توجه به مستضعفین» و یا عملکرد دولت «حسن روحانی» را باعث کاهش مشارکت دانسته‌اند. در این میان، دیگر رسانه‌ها نیز وضعیت اقتصادی را دلیل اصلی عنوان کرده‌اند.

در این تحلیل‌ها اما به سهم اعتراضات سال ۱۴۰۲ در کاهش مشارکت به ندرت پرداخته شده است.

تاثیر سخنان خامنه‌ای بر فضای انتخابات

سخنان خامنه‌ای باعث می‌شود که چهره‌های سیاسی بتوانند آزادانه درباره کاهش مشارکت در انتخابات سخن بگویند و رسانه‌های ایران نیز مصاحبه‌هایی را در این باره منتشر کردند. «مسعود پزشکیان» در مناظره با «سعید جلیلی» گفت: «۶۰ درصد مردم رای نداده‌اند و ما را قبول ندارند.»

سخنان خامنه‌ای باعث می‌شود که حامیان پزشکیان نیز بتوانند این موضوع را تکرار کنند. با این حال، بعید است که این سخنان بتوانند فضای انتخابات را به صورت جدی تغییر دهند بلکه می‌توانند تنها بر اقدامات نهادهای زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی تاثیر بگذارند.

در انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی و پس‌ از آن اما حکومت استراتژی مشارکت کم-نتیجه مطمئن را دنبال کرده بود. این در حالی بود که خامنه‌ای در انتخابات مجلس دهم حتی از «کسانی که نظام را قبول ندارند»، خواسته بود «برای حفظ اعتبار کشور» در انتخابات آتی شرکت کنند.

رهبر جمهوری اسلامی همچنین در سال ۱۳۹۲ گفته بود: «ممكن است كسی به‌ دلیلی نخواهد از نظام اسلامی حمایت كند اما از كشورش كه می‌خواهد حمایت كند. همه باید بیایند.»

اینک نیز ممکن است که نهادهای او تا مدتی استراتژی مشارکت کم-نتیجه مطمئن را کنار گذاشته و مانند گذشته به دنبال افزایش مشارکت باشند.