جنجال بر سر «دیکتاتور» خواندن زلنسکی
تمام این سناریوها در حالی مطرح می‌شود که دونالد ترامپ روز چهارشنبه ۱۹ فوریه (یکم اسفند) ولودیمیر زلنسکی را یک «دیکتاتور» خواند و هشدار داد که این رهبر اوکراینی «بهتر است دست بجنباند، وگرنه دیگر کشوری نخواهد داشت.» آقای ترامپ همچنین ادعا کرد که کی‌یف مسئول تهاجم مسکو به اوکراین است.
اظهارات ترامپ با انتقادات زیادی از سوی مقامات اروپایی مواجه شد، از جمله اولاف شولتس، صدراعظم آلمان که در توییتی نوشت: «اینکه مشروعیت دموکراتیک رئیس‌جمهور زلنسکی را انکار کنید، اشتباه و خطرناک است.» آقای شولتس در ادامه نوشت: «برگزاری انتخابات منظم در وسط جنگ ممکن نیست. این امر با الزامات قانون اساسی اوکراین و قوانین انتخاباتی همخوانی دارد. هیچ‌کس نباید خلاف این را ادعا کند.»
در واکنش به این موضوع، دفتر کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا نیز با صدور بیانیه‌ای ولودیمیر زلنسکی را «رهبر منتخب دموکراتیک اوکراین» توصیف کرد. اگرچه دفتر نخست‌وزیری به طور مستقیم از ترامپ انتقاد نکرد، اما بیانیه صادر شده با ادعاهای ترامپ در مورد زلنسکی در تضاد کامل بود. نخست‌وزیر بریتانیا در عین حال سعی کرد تا حمایت خود از تلاش‌های تحت رهبری ایالات متحده برای دستیابی به صلح پایدار در اوکراین را تکرار کند.
در یک جنگ، افراد مجبور می‌شوند طرفی را انتخاب کنند و به نظر بسیاری در اروپا، دونالد ترامپ طرف ولادیمیر پوتین را گرفته است
هفت روز مداخله رئیس‌جمهور آمریکا در جنگ روسیه و اوکراین، کابوس اوکراینی‌ها و بسیاری از متحدانشان را به واقعیت تبدیل کرده و نظم روابط فراآتلانتیکی را که از سال ۱۹۴۵ پایه امنیت اروپا بوده، بر هم زده است.
پایگاه خبری تحلیلی پولتیکو در گزارشی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: سیاستمداران اروپایی تازه دارند متوجه می‌شوند که جهانشان تا چه اندازه تغییر کرده است. اکنون باید با آمریکایی روبه‌رو شوند که در بهترین حالت نسبت به آنها بدبین است و در بدترین حالت، دشمن‌شان محسوب می‌شود.
اگر هنوز تردیدی درباره میزان تمایل ترامپ به ایجاد دشمنی در اروپا وجود داشت، او سه‌شنبه شب به آن پایان داد. زمانی که اوکراین را مقصر آغاز جنگ با روسیه دانست. این تحریف آشکار واقعیت، یعنی حمله بی‌دلیل پوتین سه سال پیش، حتی وفادارترین دوستان آمریکا در منطقه را شوکه کرد.
یک مقام دولتی بریتانیا در واکنش به این اظهارات ترامپ در جمع خصوصی گفت: «یا مسیح!»
پولتیکو به نقل از دیپلمات اروپایی که نخواسته نامش فاش شود می‌نویسد: «ما اکنون شاهد اتحادی میان یک رئیس‌جمهور روسیه هستیم که می‌خواهد اروپا را نابود کند و یک رئیس‌جمهور آمریکایی که او هم می‌خواهد اروپا را نابود کند. ائتلاف فراآتلانتیکی دیگر وجود ندارد.»
پس از تقریباً سه سال حمایت قاطع از مقاومت اوکراین در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن، حالا رئیس‌جمهور جدید آمریکا دقیقاً همان صحبت‌های پوتین را تکرار می‌کند. او در تازه‌ترین اظهارات خود روز چهارشنبه، رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی را به‌خاطر برگزار نکردن انتخابات، «دیکتاتور» خواند و اذعان کرد که چندان به نتیجه این جنگ اهمیتی نمی‌دهد.
ترامپ در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این جنگ برای اروپا بسیار مهم‌تر از آن است که برای ما باشد. ما یک اقیانوس بزرگ و زیبا داریم که ما را از آنها جدا می‌کند.»
این اظهارات برای اروپایی‌ها ویرانگر است، اما کاملاً با خصومتی که ترامپ از زمان بازگشت به قدرت نسبت به این قاره نشان داده، همخوانی دارد.
در نخستین ماه از بازگشتش به ریاست‌جمهوری، ترامپ و تیمش تعرفه‌های تجاری وضع کردند، بارها اتحادیه اروپا را هدف حمله قرار دادند، اوکراین را پیش از آغاز هرگونه مذاکرات صلح کنار گذاشتند، به تعهدات تاریخی آمریکا نسبت به امنیت اروپا پشت کردند و از بازگشت پوتین به صحنه جهانی استقبال کردند.
در نشست‌های داخلی در بروکسل، برخی دیپلمات‌ها اکنون به صراحت موضوعی را مطرح می‌کنند که زمانی غیرقابل تصور بود: اینکه دولت آمریکا عملاً با روسیه بر سر نابودی اتحادیه اروپا همسو شده است.
«تنش‌ها»
در نخستین دور از مذاکرات میان هیات‌های آمریکایی و روسی که روز سه‌شنبه در عربستان برگزار شد، دو طرف درباره «تنش‌ها» در روابطشان صحبت کردند، از جمله تحریم‌هایی که در واکنش به جنگ غیرقانونی روسیه علیه این کشور اعمال شده است.
آنها همچنین درباره فرصت‌های همکاری آینده در حوزه انرژی و سرمایه‌گذاری بحث کردند، آن هم در شرایطی که اتحادیه اروپا دور جدیدی از تحریم‌ها علیه روسیه را تصویب کرده است.
در بروکسل، حقیقت جدیدی در حال آشکار شدن است: آمریکا دیگر در کنار ما نیست. احزاب طرفدار اروپا در پارلمان اروپا با انتشار بیانیه‌ای مشترک، عمق بحرانی را که با آن روبه‌رو هستند، پذیرفتند.
رهبران حزب راست‌میانه «حزب مردم اروپا»، «سوسیالیست‌ها و دموکرات‌ها»، حزب لیبرال «تجدید اروپا» و حزب سبزها در بیانیه مشترک خود اعلام کردند: «اروپا دیگر نمی‌تواند کاملاً به ایالات متحده برای دفاع از ارزش‌ها و منافع مشترک‌مان تکیه کند. کشورهای اروپایی اکنون باید به سرعت برای تأمین امنیت خود اقدام کنند، از طریق افزایش هزینه‌های نظامی و حمایت بیشتر از اوکراین.»
این احزاب در بیانیه خود تأکید کردند: «امنیت اوکراین، امنیت اروپاست. اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن چاره‌ای جز این ندارند که فوراً اقدام کنند و با همکاری ناتو و متحدان غیرعضو اتحادیه اروپا، روی ایجاد یک معماری دفاعی و امنیتی کارآمدتر و یکپارچه‌تر سرمایه‌گذاری کنند.»
اما همه آماده پذیرش این واقعیت جدید نیستند. در سایر نقاط اروپا، به‌ویژه در میان احزابی که دیدگاه‌هایشان به ترامپ نزدیک‌تر است، مانند حزب «برادران ایتالیا» به رهبری جورجا ملونی، مخالفت‌هایی وجود دارد.
سخنگوی «گروه محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» که حزب ملونی هم عضوی از آن است، درباره دلیل امضا نکردن بیانیه مشترک گفت: «ما از نحوه ارزیابی ایالات متحده در متن بیانیه کاملاً رضایت نداشتیم. اکنون زمان آرامش، گفت‌وگوی سنجیده و تمرکز بر راه‌حل‌های عملی است.»
در بریتانیا، بوریس جانسون، نخست‌وزیر سابق که ارتباط نزدیکی با ترامپ دارد، اصرار داشت که اروپا بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. او در این رابطه گفت: «اظهارات ترامپ برای این نیست که از نظر تاریخی دقیق باشند، بلکه برای این است که اروپایی‌ها را به اقدام وادار کند.»
یک مقام ارشد لهستانی نیز استدلال کرد که ترامپ نمی‌خواهد از ناتو خارج شود یا اروپا را دچار شکاف کند. او گفت: «ترامپ می‌خواهد اروپا مسئولیت بیشتری برای امنیت خود بپذیرد تا ناتو تقویت شود.»
چه کسی در مذاکرات حضور ندارد؟
اما حتی اگر بسیاری از اظهارات ترامپ صرفاً نوعی موضع‌گیری برای مذاکرات باشد، این مذاکرات دقیقاً بر سر چه چیزی و به نفع چه کسی انجام می‌شود؟ و کدام طرف بیشترین فشار را احساس می‌کند؟
در حال حاضر، اوکراین و اروپا حتی در اتاق مذاکره هم حضور ندارند و تحت فشار هستند، در حالی که رسانه‌های روسی با خوشحالی اوضاع را به نفع خود گزارش می‌کنند.
نشانه‌ای از وخامت روابط آمریکا و اتحادیه اروپا این است که اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، در اولین ماه بازگشت ترامپ به ریاست‌جمهوری حتی نتوانسته با او تماس تلفنی برقرار کند.
او در پاریس با جِی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، دیدار کرد، اما ونس هیچ اشاره‌ای نکرد که ترامپ قصد دارد روز بعد مذاکراتی با پوتین ترتیب دهد.
ولودیمیر زلنسکی در کی‌یف ابتدا تلاش کرد با تحریک غریزه تجاری ترامپ به‌عنوان یک سرمایه‌دار املاک، او را متقاعد کند که در ازای ادامه کمک‌های نظامی آمریکا، سهمی در معادن حیاتی اوکراین، مانند لیتیوم، به او بدهد. اما این اقدام نتیجه معکوس داشت و ترامپ اکنون این منابع معدنی را به‌عنوان بازپرداخت کمک‌های قبلی آمریکا مطالبه می‌کند.
از آن زمان، حملات مستقیم ترامپ علیه زلنسکی بیشتر شده است. اوکرایی‌ها نگرانند که ترامپ با فشار برای برگزاری انتخابات سریع، در واقع در جهت منافع روسیه عمل کرده و دموکراسی در اوکراین را تضعیف کند.
ترامپ حتی ایده استفاده از نیروی نظامی برای کنترل گرینلند، منطقه‌ای غنی از منابع معدنی که به دانمارک تعلق دارد، مطرح کرده است. این پیشنهاد، احتمال یک درگیری مسلحانه میان دو عضو بنیان‌گذار ناتو را مطرح می‌کند.
تنها یک ماه از آغاز دوره دوم ترامپ گذشته است، اما جهان از اساس تغییر کرده است. به دنیای بی‌نظمی جدید خوش آمدید.
سلطه خاندان دستغیب در اقتصاد
توضیحی در مورد یک توئیت
