نشریه اسرائیلی جروزالم پست در مطلبی تحلیلی که شرح کامل آن در زیر آمده به ۹ اصلی که ایران در مذاکرات جاری با ایالات متحده روی میز گذاشته، پرداخته است
یورونیوز - این اصول از آن جهت حائز اهمیت هستند که ایران آن‌ها را به‌صورت علنی مطرح کرده و از دید نویسنده مطلب، به نظر می‌رسد بازتاب‌دهنده دیدگاهی نزدیک به مواضع آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، باشد.
علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبر ایران، این ۹ اصل را که خط‌مشی تهران بر سر امکان توافق با آمریکا را مشخص می‌کنند، منتشر کرده است.
علنی شدن این اصول جالب توجه است، به‌ویژه به دلیل آنکه رهبر ایران همواره نسبت به توافق با آمریکا بدبین بوده و پس از خروج واشنگتن از برجام در سال ۲۰۱۸، تأکید کرده بود که کشورش نباید دوباره به آمریکا اعتماد کند.
اما این اصول کدامند؟ آن‌ها در واقع ۹ نکته مفهوم کلی هستند که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.
اصل اول: جدیت
ایران خواهان مذاکراتی جدی است و انتظار دارد هر دو طرف با جدیت پای میز مذاکره بنشینند. جمهوری اسلامی نمی‌خواهد فریب بخورد و آمریکا نیز نمی‌خواهد وقت تلف کند. به نظر می‌رسد ایران تنها پس از اطمینان نسبت به جدی بودن مذاکرات وارد آن شده است. به همین دلیل در ابتدا ترجیح تهران بر مذاکرات غیرمستقیم بود تا بتواند جدیت دولت ترامپ را ارزیابی کند.
اصل دوم: اطمینان‌بخشی
معنای دقیق این اصل کاملاً روشن نیست، اما مقاله اخیرگاردین به این موضوع اشاره دارد که روسیه ممکن است نقشی در مذاکرات ایفا کند. دراین گزارش همچنین آمده است: «تهران بر این باور است که اطمینان‌هایی از جانب آمریکا مبنی بر اینکه هدف مذاکرات برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران نیست، دریافت کرده است.»
پیش از مذاکرات رم، استیو ویتکاف با اظهار نظری در رسانه‌‌های اجتماعی که به نگرانی‌ها در ایران دامن زد، به گونه‌ای سخن گفته بود که گویا چنین هدفی (برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران) را تأیید می‌کند؛ اما در رم، اینگونه القا شد که آن اظهارات بیشتر جنبه تبلیغاتی داخلی داشته است. احتمالاً «اطمینان‌بخشی» به این موضوع اشاره دارد.
اصل سوم: توازن
به احتمال زیاد، ایران به دنبال یک «توافق متوازن و برابر» است، نه تسلیم یک‌جانبه. همچنین ممکن است این اصل به تضمین‌هایی اشاره داشته باشد که مانع خروج دوباره آمریکا از توافق شود.
اصل چهارم: لغو تحریم‌ها
این اصل کلیدی است. ایران خواهان لغو تحریم‌هاست و برای رسیدن به این هدف، وارد مذاکرات شده است. هرچند جمهوری اسلامی می‌تواند با روسیه، چین و دیگر کشورها تجارت کند، اما تهران آشکارا ترجیح می‌دهد اقتصاد خود را از طریق تجارت با غرب تقویت کند.
اصل پنجم: پرهیز از تهدید
این اصل در تقابل با رویکرد دولت ترامپ قرار دارد که در گذشته بارها ایران را به دلیل برنامه هسته‌ای تهدید کرده بود. تهران خواستار توقف این تهدیدهاست و نمی‌خواهد صحبتی از حمله نظامی یا اقدامات مشابه شنیده شود.
از زمان آغاز مذاکرات در اواسط آوریل، به نظر می‌رسد واشنگتن از لحن تهدیدآمیز خود کاسته است، اما این وضعیت ممکن است تغییر کند. با این حال، تمایل ایران به اجتناب از تهدیدها ممکن است تا زمانی که مذاکرات جدی به نظر می‌رسند، بر ایالات متحده تأثیر بگذارد.
اصل ششم: سرعت
ایران نمی‌خواهد مذاکرات به درازا بکشد، خواسته‌ای که آمریکا نیز بارها اعلام کرده است که آن را دنبال می‌کند. بنابراین، این اصل با برنامه هر دو طرف همخوانی دارد. هدف این است که هر هفته از مذاکرات به پیشرفت‌های بیشتری منجر شود. تاکنون پس از دو دور مذاکره، این روند ادامه داشته، اما جزئیات فنی احتمالاً به چالشی تبدیل خواهد شد.
اصل هفتم: مهار مزاحمت‌ها (مانند اسرائیل)
این اصل به گونه‌ای تنظیم شده که اهمیت یک نگرانی عمده ایران را کم‌رنگ نشان دهد. اسرائیل بدون شک دغدغه اصلی تهران است. ایران می‌خواهد آمریکا یا اسرائیل را مهار کند یا حداقل از خط‌مشی مورد نظر اورشلیم در مذاکرات پیروی نکند.
به نظر می‌رسد مواضع اسرائیل با آنچه که در جریان مذاکرات در حال وقوع است، کاملاً همخوانی ندارد، موضوعی که ایران از آن خرسند است. اینکه اسرائیل صرفاً به عنوان یک «مزاحم» توصیف شده، نشان‌دهنده تلاش تهران برای کم‌اهمیت جلوه دادن نگرانی واقعی خود است.
جمهوری اسلامی معمولاً اسرائیل را به نابودی تهدید می‌کند. اگر اسرائیل فقط یک «مزاحم» است، پس لزومی ندارد محور سیاست خارجی ایران باشد. بنابراین، پیام واقعی این اصل، نسبت به سایر اصول غیرمستقیم‌تر است.
اصل هشتم: تسهیل سرمایه‌گذاری
ایران پس از لغو تحریم‌ها به دنبال جذب سرمایه‌گذاری است. دولت ترامپ قبلاً به این امکان اشاره کرده و احتمالاً ایران این اصل را برای جلب رضایت رئیس‌جمهور آمریکا در فهرست گنجانده است.
اصل نهم: رد «لیبی سازی»
این در واقع مهم‌ترین اصل برای ایران است. این کشور نمی‌خواهد برنامه هسته‌ای خود را مانند لیبی برچیند، زیرا این امر تهران را آسیب‌پذیر خواهد کرد. جالب اینجاست که ایران این اصل را در انتهای فهرست قرار داده، درحالی که از اهمیت بالایی برای تهران برخوردار است.
به نظر می‌رسد اصطلاح «مدل لیبی» در بحث‌ها به دلیل ترجیح اسرائیل مطرح شده است. بنابراین، طبیعی است که ایران خواسته اسرائيل را رد می‌کند.
این ۹ اصل نشان می‌دهد که ایران به دنبال یک توافق متوازن با تضمین‌های قوی و بدون مواجه شدن با تهدید و تحریم است، اما در عین حال، حاضر به برچیدن کامل برنامه هسته‌ای خود نیست. همچنین، نقش اسرائیل و نگرانی ایران از آن، هرچند به ظاهر کم‌اهمیت جلوه داده شده، اما همچنان یک عامل کلیدی در معادلات تهران محسوب می‌شود.
من سمت مردم هستم و در گاندو ۳ بازی نخواهم کرد
