گزارش کتاب؛ سه کتاب پرفروش از سه چهره مهم، بی بی سی

"در سرزمین دور افتاده ای سرما چنان سخت است که واژه ها چون از دهان بر آیند منجمد گردند. بعدها یخ ها آب می شوند و کلمات قابل شنیدن. از این رو هر چه در زمستان ادا شود، شنیده نمی شود تا فرا رسیدن تابستان بعد."
این جمله ای است از"پلوتارک" تاریخ نگار یونانی به نقل از"نیتس تن" که در پشت جلد کتاب تازه رامین جهانبگلو آمده است.

کتاب تازه رامین جهانبگلو مجموعه ای از نوشته هایی است که گفته می شود آن ها را در زندان نوشته است. او در این کتاب که اواخر سال گذشته راهی بازار کتاب شد و کماکان یکی از کتاب های پرفروش بازار کتاب ایران است، به تاملی دوباره در مفاهیمی مهم مانند حقیقت و زندگی و اخلاق و معنویت و پرداخته است.

بر روی جلد این کتاب که "ذهن زمستانی" نام دارد و اشاره ای است به سخن پلوتارک، عنوان فرعی "تاملاتی درباره زندگی در جهانی ناپایدار" درج شده است.

جهانبگلو اگر چه کوشیده است از زندان فرصتی برای اندیشیدن بیشتر بسازد وتا حدودی موفق شده است و به همین خاطر فضای کلی کتاب سراسر یاس و نومیدی نیست، اما رگه هایی از نا امیدی در کتاب دیده می شود.

به هر حال در این کتاب ۲۰۰ صفحه ای جمله های بسیاری می توان خواند که حاصل تاملات یک روشنفکر ایرانی است در زندان و گاه نوعی بازاندیشی در مفاهیم.

نظریه حکومت قانون

نمی توان از کنار کتاب "نظریه حکومت قانون در ایران" از سیدجواد طباطبایی بی اعتنا عبور کرد که یکی از کتاب های پرفروش این روزهای بازار کتاب ایران است.

"نظریه حکومت قانون در ایران" دومین کتاب از دومین بخش مجموعه "تاملی درباره ایران" است که با انتشار کتاب " دیباچه ای بر نظریه انحطاط ایران" آغاز شد. آخرین کتاب از این مجموعه "مکتب تبریز" بود و این مجموعه ظاهرا هنوز ادامه دارد.

سیدجواد طباطبایی از معدود پژوهشگران ایرانی است که اگرچه در سلک دین داران و یا سنت گرایان به حساب نمی آید، اما بی التفاتی به سنت و تقلید صرف از یافته های متفکران اروپایی یکی از نقدهای او به روشنفکران ایرانی است.

در این زمینه نوک تیز نقدهای او که معمولا با زبانی صریح در مصاحبه ها و مقدمه های کتاب هایش ابراز می شود، متوجه روشنفکران دینی است و آنان را به این دلیل که صرفا یافته های الهیات مسیحی را به دنیای اسلام منتقل می کنند و به مبانی نظری این یافته توجهی ندارند و به خاطر آنچه آن را سیاسی بودن می نامد، مورد نقدهایی تندتر از دیگران قرار می دهد.

او در آثارش به کسانی بیشتر توجه می کند که خواسته باشند از درون سنت، مفاهیم تازه را تبیین کنند. به همین خاطر است که در کتاب تازه اش برای رساله "یک کلمه" مستشار الدوله و آثار برخی از روحانیون مشروطه خواه مانند علامه نایینی یا علمای نجف ارزشی بسیار بیشتر از آثار میرزا ملکم خان قائل است و به صراحت او را "پیشوای مقلدان بی شمار ایرانی و جوفروشان گندم نما" می خواند و معتقد است رساله های ارزشمندی چون رساله "یک کلمه" مغلوب "هوچی گری ها و انشاء نویسی های" روزنامه قانون ملکم شد.

طباطبایی در این کتاب ضمن ارائه گزارشی از نشانه های بحران در نظام خودکامه و تکوین نطفه آگاهی ملی و پدیدار شدن مفاهیم تازه و نخستین کوششها برای شکل دادن به نظریه اصلاح دینی، فصلی مفصل را به رساله "یک کلمه" با عنوان "نخستین رساله در اصلاح نظام حقوقی" اختصاص داده است. او رساله "یک کلمه" را به این دلیل واجد اهمیت می داند که معتقد است بر خلاف مسیحیت که علم "الهیات" در ان اهمیت دارد، در اسلام "شریعت" اهمیت یافته است و بر این اساس تلاش های نظری در اصلاح نظام حقوقی اهمیت بیشتری می یابد.

او سپس دو فصل به اندیشه های تازه سیاسی و اقتصادی اختصاص می دهد و سپس در دو فصل به اهل دیانت می پردازد، در فصلی به مشروعه خواهی اهل دیانت و در فصلی، مشروطه خواهی اهل دیانت که برای مشروطه خواهان اهل دیانت و به خصوص علمای نجف اهمیتی بسیار قائل است و نظریه میرزای نایین را به طور جداگانه نیز مورد بررسی قرار می دهد.

جواد طباطبایی در کتاب تازه اش بر خلاف کتاب های قبلی اش مقدمه تند و تیزی در نقد روشنفکران ایرانی ننوشته است، اما در لابلای نوشته های این کتاب نیز می توان صدای نقد او را به روشنفکران سکولار و دینی زمانه شنید و گوشه و کنایه اش را دید. این کتاب را نشر ستوده تبریز در ۷۳۰ صفحه راهی بازار کرده است.

حدیث عشق جانان ....

عباس کیارستمی فیلمساز مشهور ایرانی نیز این روزها در بازار کتاب ایران، یک کتاب پرفروش دارد با نام "سعدی از دست خویشتن فریاد". او که با انتشار کتاب "حافظ به روایت کیارستمی" با واکنش های زیادی مواجه شد، همان طور که پیش تر گفته بود به سراغ سعدی رفته و روایتش را از غزلیات سعدی در اختیار مخاطبان قرار داده است.

کتاب تازه کیارستمی اگرچه به اندازه کتاب قبلی اش با واکنش روبرو نشد و به اندازه حافظ سر و صدا نکرد، اما باز هم با استقبال رو به رو شده است.

او این بار در نحوه کارش تغییراتی داده است که مهم ترین تغییر در عنوان کتاب است که قبلا به روایت کیارستمی جزء عنوان بود و مورد نقد برخی منتقدان نیز واقع شد.

دومین تغییر نیز ترتیب الفبایی شعرهای انتخابی است بر اساس حرف آخر مصرع یا بیت انتخابی، در حالی که در حافظ ترتیب موضوعی بود.

او در حافظ یک مصرع را انتخاب و به صورت شکسته نوشته بود، اما در سعدی گاهی بیت و گاهی مصرع مبنا قرار گرفته است و آن جا که فقط مصرع را انتخاب کرده است، مصرع قبل یا بعدش را نیز به صورت وارونه آورده است.

او در این کتاب نیز به روال حافظ، از بیت یا مصرع های دلخواه خود مجموعه ای گرد آورده است و هر یک ازآن ها را در صفحه جداگانه ای نوشته است.
این کتاب را انتشارات نیلوفر در ۶۲۰ صفحه منتشر کرده است.