از «اوباما ۲۰۰۸» تا «موسوى ۲۰۰۹»، على عرفان، جوان

در اين يادداشت تلاش خواهم كرد به توصيه جناب آقاى موسوى عمل كنم و ابعاد مغفول مدل تبليغاتى ستاد انتخاباتى وى را كه تلفيقى از مدل انتخاباتى اوباما در سال ۲۰۰۸ و نيز فريبكارى ها و دروغ پردازى هاى رايج در انقلاب هاى رنگى بود كالبدشكافى نمايم. انتخابات دوره دهم رياست جمهورى در ايران به رغم تداوم در مسير ۳۰ ساله انقلاب و سى امين انتخاب در قاموس تاريخى، داراى وجوه تمايزى با انتخابات هاى گذشته است كه ابعاد آن را بيش از پيش پيچيده و چند لايه نشان مى دهد. در اين دوره سطح شيوه و رويكرد رقابت ها داراى مختصات خاصى بود كه در اين مقاله به اين موضوع مى پردازيم.

اوباما و انتخابات ۲۰۰۸

انتخابات برگزار شده در آمريكا و روى كار آمدن باراك اوباما با هزاران فراز و نشيب و مباحث مربوطه در عرصه بين المللى، بازتاب هايى داشته و قبل ازتثبيت و تقرير ايشان در جايگاه رياست جمهورى، بسيارى از عناصر و چهره هاى سياسى با ايشان به نوعى توارد و تله پاتى سياسى- ايدئولوژيكى به عمل آوردند. اوباما براى پيروزى در رقابت هاى رياست جمهورى به دستاويزهايى از جمله سلسله مراتب هاى سنتى، تيم هاى محلى به شكل شبكه هاى متراكم ارتباطات و راى سازى هاى مستقل دست زد و نوعى مدل انتخاباتى طرح و اجرا نمود.

مدل انتخابات اوباما داراى نقش ها و مسؤوليت هاى طراحى شده اى بود. در ساختار اين مدل انتخاباتى فردى مسؤوليت سازماندهى (Field organizer ) را برعهده داشت. تحت اين ساختار، زيربخش هايى طراحى شده بود كه در آنها مسؤوليت هايى همانند رهبرى تيم، مسؤول بانك تلفن، مسؤول در زدن خانه هاى مردم، مسؤول جمع آورى داده ها و اطلاعات و مسؤول داوطلبان آموزش ديده، فعاليت مى كردند كه براى هر كدام تقسيم كار مشخص به عمل آمده بود. اين مدل داراى يك هدف گذارى خاص بود كه داوطلب، در آن مسؤوليت راى سازى براى كانديدا، تيم محله، مامور تقويت شبكه راى كانديدا و ايجاد فضاى مثبت كلى به نفع كانديدا در ايالت ها جزء اهداف«كارزار در ايالت» بود. آموزش يكسان و سراسرى نيز از برنامه هاى «تيم هاى محله» مدل انتخاباتى اوباما بود.

در اين مدل از گروه هاى مجازى، شبكه هاى اجتماعى، تقويت مشترك گروهى (زمان و مكان) و انتشار نظرات شخصى از طريق وبلاگ استفاده شده بود و از مزاياى برجسته و به كار گرفته شده مى توان به سازماندهى داوطلبان، دريافت كمك هاى نقدى و بسيج داوطلبان براى مشاركت درفعاليت هاى انتخاباتى از قبيل برگزارى جلسات، تماس تلفنى و در زدن خانه ها نام برد.

براى آماده شدن يك كارزار طولانى انتخاباتى در اين مدل، پيش بينى شده بود كه به سطوح پايين جامعه تفويض امتياز شود. دانشجويان و كارگران بازنشسته توانسته بودند حتى در اولين هفته هاى آشنايى با سايت اوباما، مراكز خودشان را در سطح محلات شكل دهند و در منازل شخصى افراد جلسات برگزار شود و گروه هايى تشكيل شوند كه فعاليت هاى انتخاباتى را از طريق سايت هدايت كنند.

استفاده از فناورى اطلاعات، ارسال پيغام از طريق تلفن و ايميل به طور مستقيم از سوى اوباما به داوطلبان آموزش ديده جزء طراحى ها در مدل انتخاباتى اوباما بود.

اما كانديداهاى دهمين دوره رياست جمهورى ايران از چه مدلى استفاده كردند؟

در ايران هم برخى كانديداهاى رياست جمهورى به استقبال شعار «تغيير» ( change ) اوباما شتافتند و بدون تامل و تدبر در اصول و ريشه هاى دينى ق€… مردمى كشور، آن را محمل پيروزى انگاشتند و بر طبل اين شعار دماگوژى گونه كوبيدند.

در كنار اين گرته بردارى ناشيانه، رگه هايى از رواج و گسترش انقلاب هاى مخملى در اين انتخابات مشهود بود. به غير از دكتر محمود احمدى نژاد كه پرچم سه رنگ جمهورى اسلامى ايران را به عنوان نماد ملى و ميهن دوستانه مطرح كرد، مابقى نامزدها خواسته يا ناخواسته و با درجات مختلفى، يكى از رنگ ها را به عنوان نماد و سمبل رقابت هاى انتخاباتى خود مطرح نمودند كه در اين ميان يكى از اين رنگ ها به شيوه اى ويژه در افكار عمومى طرح و گسترش يافت.

سبز به علت رابطه اش با طبيعت، نماد اصلاح، تجديد حيات و حاصلخيزى است. اين اقدام براى اولين بار از سوى ستاد حاميان ميرحسين به كار گرفته شد و رنگ سبز به دليل معنا داشتن در فرهنگ و جامعه ايران، تاثيرگذارى خاصى را نيز در برداشت.

پس از انتخاب، رنگ سبز در قالب مچ بند، كلاه، شال، روسرى، مانتو، آنتن و برف پاكن ماشين ها و در محيط هاى مجازى و سايبر مثل Facebook و شبكه هاى اجتماعى و. . . در جامعه گسترش يافت. بنابراين نمى توان انتخاب، گسترش و اپيدمى اين رنگ را بر حسب اتفاق فرض كرد.

همچنين از نشانه هاى ديگر انقلاب مخملى مى توان به فضا سازى، شايعه پراكنى، نامه نگارى ها با مقامات عالى رتبه، ماه ها قبل از انتخابات به منظور شبه افكنى، القاى انجام تقلب، شيطنت تحت لواى آموزش هاى مستمر خبرنگارى و. . . براى نخبگان، افزايش اقدامات مداخله جويانه غرب در امور ايران و از همه مهم تر يكپارچگى هر چه بيشتر رسانه هاى استكبارى عليه ارزش هاى نظام جمهورى اسلامى و آرايش تبليغاتى آنها از جمله BBC فارسى و صداى آمريكا با حمايت از كانديداى مورد نظر و تخريب سايركانديدا و ده ها دليل و نشانه دال بر اينكه سامانه هاى رسانه اى، فكرى، سياسى بيگانه در صدد مهره چينى و يارگيرى در داخل كشور برآمده است، اشاره كرد.

شبكه فارسى زبان BBC ومدل انتخاباتى ۱۳۸۸ ايران:

امروز با يك نگاه تحقيقى و آمارى به برنامه هاى اين شبكه فارسى زبان انگليسى، به راحتى به تناقض آشكار ميان آن ادعاها و تبليغات و رپرتاژ آگهى دست اندركاران شبكه BBC كه قصد دارد خود را به عنوان رسانه اى فرهنگى و فعال در امر تفريح و سرگرمى جا بيندازد، پى خواهيم برد. سوابق دولت بريتانيا حاكى از اين موضوع است كه از مدت ها پيش بعد از شكست هاى سختى كه در مقابل ايران اسلامى در عرصه سياست هاى خارجى و بين المللى خورده است، تلاش مى كند خط فكرى خود را از طريق راه اندازى رسانه اى فارسى زبان به مردم ايران ترزيق كند. برنامه ريزى دولت انگليس از طريق شبكه فارسى زبان BBC براى ايجاد عمليات روانى در خصوص انتخابات ايران مدت ها پيش از سوى نهاد رسانه اى وزارت خارجه انگليس شكل گرفته است. مقامات وزارت خارجه بريتانيا از نزديك و با جديت مساله دخالت در امور ايران و انتخابات اين كشور را پيگيرى مى كنند. نكته جالب توجه اينكه اين شبكه معمولاً از كارشناسانى استفاده مى كند كه چهره هاى شناخته شده در عرصه جنگ رسانه اى و جنگ نرم SOFT WAR عليه ايران اسلامى هستند. جنگى را كه شبكه BBC وارد آن شده است يك جنگ رسانه اى به منظورجلو گيرى از انتشار و اقعيت هاى داخل ايران و كشورهاى فارسى زبان است. جنگ رسانه اى يكى از بر جسته ترين جنبه هاى «جنگ نرم» و جنگ هاى جديد بين المللى است. در جنگ رسانه اى آنچه كه به ظاهر احساس مى شود، جنگ در بين عناصر و اعضاى رسانه ها اعم از مفسران، خبرنگاران و مديران رسانه اى است در حالى كه در پس اين جنگ به ظاهر رسانه اى، سياست رسانه اى يك كشور (Media policy) ايستاده است و در پشت پرده شبكه فارسى زبان BBC سياست كشور بريتانيا و بودجه هاى سرى وزارت امور خارجه اين كشور نهفته است.

اين شبكه با بهره گيرى از توان و ظرفيت رسانه اى خود با يك شيب ملايم و پخش آيتم هاى متعدد اقدام به پيشبرد اهداف انتخاباتى خود در ايران دارد. تلاش اين شبكه در چند ماه گذشته اين بوده تا با جريان سازى و موج سازى منفى و دلسرد كننده از شرايط فعلى نظام مقدس جمهورى اسلامى، بنياد هاى اعتماد سازى ايرانيان را به نظام و مسؤولان سياسى تخريب نمايد و آنان را دلسرد و در نهايت مردد و بى اعتماد سازد. دريك طبقه بندى تحليلى، محورهاى برجسته و جريان ساز اين شبكه در چند ماه اخير را مى توان اين گونه برشمرد.

BBC شيوه حكو متى ايران را با قواعد حكومتى شناخته شده در علم سياست همخوان نمى داند. اين شبكه در برنامه هاى توليدى وخبرى خود در راستاى بى اعتماد سازى مردم به نظام، سيستم حكومتى ايران را مبهم و غيرقابل فهم تصوير مى كند و در ادامه هجمه هاى تبليغاتى و جنگ روانى خود، نهاد شوراى نگهبان را نشانه گرفته و آن را مانعى در راه شكل گيرى جامعه ايده آل براى ايرانيان معرفى كرده است. دايره وسيع انتقادات اين شبكه به جايى مى رسد كه از انتخابات ايران به عنوان انتصابات وانتخابات فرمايشى و نمايشى تعبير مى كند. همين شبكه خود را دلسوز ملت بزرگ ايران مى شمارد و درخواست حضور ناظران بين المللى براى انتخابات (پيشنهاد نهضت آزادى) و جايگزينى شوراى نگهبان (پيشنهاد كميته صيانت از آراى ستاد ميرحسين موسوى) را دائما مطرح مى كند. BBC فارسى به شكلى زيرين و عميق تلاش مى كند تا ساختار و قداست نظام اسلامى را نشانه بگيرد. اين شبكه ضمن تلاش براى موج سازى منفى عليه دستگاه هاى نظارتى كشور، جا انداختن اين محور القايى را دنبال مى كند كه با وجود شوراى نگهبان و تاييد معدودى از اين كانديداها مردم هرگز نخواهند توانست رئيس جمهور مطلوبشان را انتخاب كنند. شبكه فارسى زبان BBC به ظاهر با تحليل شعارهاى تبليغات انتخاباتى كانديدا ها سعى كرده به تخريب آنها بپردازد. چهار نمودار مذكور نمايانگر رويكرد شبكه BBC فارسى به كانديداهاى اصلى انتخابات ايران طى دو ماه و نيم قبل از برگزارى انتخابات است و با توجه به نمودارهاى ذكر شده به نظر مى رسد شعارهاى بى طرفى مسؤولان اين شبكه، ادعايى بيش براى فريب افكار عمومى نيست. البته خبرها، گزارش ها و برنامه هاى تخريبى اين شبكه پس از انتخابات بيشتر هم شده است كه به خوبى نشان داد كه BBC بازوى تبليغاتى حكومت بريتانيا است.

همان گونه كه مطرح شد در مدل انتخاباتى ميرحسين موسوى، آثارى از تقليد مدل انتخاباتى اوباما در سال ۲۰۰۸ كاملاً مشهود است؛ مدلى كه براى حركت انتخاباتى ايشان تعريف شده است ضمن داشتن حمايت رسانه هاى خارجى داراى، كميته توليد محتوا با ۲۲ كارگروه است. در اين كميته محتوايى كارگروه ها، عمده ترين و برجسته ترين گروه هاى اجتماعى را مورد بررسى قرار داده اند. معلمان، دانش آموزان، دانشجويان،اقوام، اقليت هاى مذهبى، جوانان، زنان،بيكاران، بازنشستگان، حاشيه نشينان، كاربران اينترنت، بسيجيان و ايثارگران، كمك هاى خارجى، آسيب هاى اجتماعى، فرهنگ، مسائل اقتصادى كلان و ورزش. هدف هر يك از كارگروه ها تهيه بحث هاى اصلى (debates) مورد مساله در گروه بود كه از اين رو پنج زمينه براى بررسى مورد مطالعه قرار گرفت:
۱) دوران نخست وزيرى ميرحسين موسوى ۲) دوران اصلاحات ۳) دوران دولت نهم با تاكيد بر سياه نمايى عملكردها ۴)مطالبات هر يك از اين گروه ها ۵)شعارها و برنامه هاى كانديدا در مورد برنامه ريزى به گونه اى بود كه هر آنچه به عنوان محتوا در ۵ زمينه و گروه هاى مورد اشاره تهيه و توليد مى شد، در سايت هاى كلمه، قلم... و روزنامه هايى مانند انديشه نو، ياس نو و رسانه هاى نام برده شده انتشار يابند.

همچنين تهيه يك ميليون بروشور با عنوان «بيست و دو كلمه حرف حساب» با تيراژ ميليونى، استفاده از ارتباطات كلامى و غيركلامى مانند، نماد رنگ سبز، نمادv با استفاده از انگشتان دست و نماد كلامى، تهيه محتوا براى استفاده در جزوه آموزشى با تيتراژ صدها هزارتايى، استفاده از CD و DVD براى انتشار مطالب محتوايى توليد شده، ساخت فيلم آموزشى، تهيه شعار براى پيام هاى كوتاه SMS به عنوان پيام هاى كوتاه تبليغاتى، ارائه پيشنهادات به ميرحسين موسوى از طريق پيام كوتاه و بروشورهاى چاپ شده با جاى خالى و ابزارهاى فناورى اطلاعات و تهيه جزوات ارائه تحليل هايى از عملكرد دولت، از جمله ويژگى هايى بود كه مورد توجه و امعان نظر قرار گرفته است. اما آنچه در اين مدل انتخاباتى ديده شده بود، مراحل مختلف كار بود. در مرحله دوم از هر شهر يك نفر به نمايندگى به تهران دعوت و زير نظر مدرس خاص تربيت مى شدند. در اين مرحله داوطلبان براى آموزش در سه گروه تخصصى (سياسى، اقتصادى، اجتماعى) تحت آموزش اساتيد دانشگاهى تعيين شده قرار مى گرفتند. در پايان مرحله دوم افراد بعد از ديدن آموزش عنوان مدرس را احراز مى كردند و با استفاده از آموخته هاى اساتيد و جزوات محتوايى به آموزش تربيت سفيران مى پرداختند.

مرحله سوم از اين مدل، افراد آموزش ديده به عنوان سفيران نقش خود را ايفا مى كنند. سفيران بعد از طى كردن چندين جلسه آموزشى با استفاده از جزوات آموزشى و CD هاى تهيه شده مطالب و داده هاى لازم، به امر آموزش فنون مذاكره، خطابه و جدل و فعاليت هاى ناشى از آموزش بپردازند.

ماموريت سفيران به عنوان نمايندگان ميرحسين موسوى، وارد شدن به جامعه و حضور در مكان هاى عمومى مانند مترو، پاساژها، اتوبوس، پارك ها و ميادين و انجام فعاليت انتخاباتى و مباحثه با اقشارمختلف مردم بود. از آنجا كه جزوات ارائه شده در جلسات آموزشى حاوى اطلاعاتى از ۲۲ قشر مختلف جامعه بود، توان رويارويى سفيران آموزش ديده در مدل انتخاباتى را بالا مى برد و هدف تعيين شده در اين آموزش رسيدن به ۳۰ هزار نفر سفير در كشور بود.

از جمله حضور سفيران در تهران، مى توان به تجمع سفيران در خيابان وليعصرتهران با در دست داشتن نماد سبز و انجام مباحثه با مردم و حضور در شغل راننده تاكسى و يا مسافركش هاى شخصى اشاره كرد. برخى از سفيران به عنوان راننده تاكسى يا مسافركش هاى شخصى در موقع جابه جايى مردم به وسيله اتومبيل هاى خود به مباحثه مى پرداختند. از جمله موارد ديگر اين مدل كميته نوجوانان با نام «نسيم» بود كه اين كميته در هر شهر از هفت نفر تشكيل شده بود كه وظيفه شناسايى نيروهاى داوطلب را به منظور تربيت سفير به عهده داشت. استفاده از تلفن، موبايل در شبكه هاى اجتماعى نوع ديگرى از برنامه ريزى بود، به طورى كه هر فرد به صورت تصادفى در هر روز با ۱۰ شماره تماس مى گرفت و يا SMS مى زد و از اين طريق براى كانديداى مورد نظر تبليغ مى كرد. استفاده از پوستر و بروشور براى حمايت از ميرحسين موسوى و سياه نمايى عملكرد دولت و بهره بردارى از پتانسيل خاص فرد به نفع خود، بهره جويى از بيانات، دستخط و شبيه سازى از مهر حضرت امام بنيانگذار فقيه انقلاب اسلامى، استفاده از مراجع تقليد و حامى و تهيه جزواتى در اين خصوص، همراه كردن برخى از خانواده هاى شهدا و هنرمندان حامى، استفاده از ابزار زبان كه با توجه به بافت قوميتى جامعه ما همواره گويش زبانى(منجر به جمع آورى راى قابل توجهى به نفع كانديدا مى شود) و دست زدن به «بدعت» در چارچوب نظام در كنار :
* عدم مراعات قواعد مردم سالارى
* عدم ارجاع مشكلات به مراجع قانونى و بى اعتبار ساختن آنها
* ايجاد مدل و الگوى غلط انتخاباتى براى آيندگان
* عدم همبستگى مطالبه و استدلال ها
* ايجاد شبهه نسبت به سلامت سياسى نظام
* تبديل مهم ترين انتخابات ملت به خاطره اى تلخ
* ايجاد زمينه براى جولان ضدانقلاب
* سياسى كردن مسائل حقوقى
* بى حرمتى به ارزش ها و هنجارهاى اسلامى ق… ايرانى
* ايجاد خانه هاى تيمى براى طراحى اعمال غيرقانونى از جمله اقدامات مدل انتخاباتى سال ۸۸ آقاى ميرحسين موسوى بود.

به هر روى مدل تبليغات انتخاباتى ميرحسين موسوى تلفيقى از مدل ۲۰۰۸ اوباما و مدل انقلاب هاى رنگى است و تمام فاكتورها و متغيرهاى به كار رفته، نشانگر اغفال توسط ايادى استكبار و دشمن ۳۰ ساله نظام جمهورى اسلامى است. اين مدل، يك اقتباس غلط، گرته بردارى عجولانه و پيوند نمودن سبزينه غربى بر ريشه ايران اسلامى است كه هيچ گاه رشد و نمو نمى كند. طراحان اين مدل بايد مى دانستند، كشور ايران اسلامى به پاس انفاس قدسى حضرت امام (ره)، هدايت داهيانه مقام معظم رهبرى و خون هزاران شهيد و نثار بهترين سرمايه هاى نظام، نه با آمريكا كه مدل غيراخلاقى و دنياطلبانه آن را اقتباس كرده و نه با كشورهاى اكراين، گرجستان و قرقيزستان قابل قياس نيست كه هويت آنها با تغيير رنگى به هم بريزد. اينجا ايران اسلامى است، با تمدنى كهن و مردمانى با هوش سياسى و آينده بين و رهبرى آگاه و برخاسته از متن مردم و براى مردم و خدا.

- دكتر على عرفان متخصص علوم رسانه و ارتباطات