امام جمعه اي جديد براي قم؛ تریبون نماز جای منتقدان دولت نیست، جرس

فرهاد يزداني

سايت راديو معارف ايران روز شنبه از افزوده شدن يك امام جمعه موقت ديگر به ائمه جمعه قم خبر داد. حسيني بوشهري از اين پس پنجمين امام جمعه قم بعد از آقایان جوادی آملی، استادی، امینی و سعیدی خواهد بود.

حسيني بوشهري، نماينده بوشهر در مجلس خبرگان است كه سابقه ده ساله رياست بر حوزه علميه قم را نيز در كارنامه خود دارد و از او به عنوان يكي از طرفداران دولت محمود احمدي نژاد ياد مي‌شود. گرچه او تاكنون كمتر در كانون توجهات بوده و حاشيه را بر متن ترجيح داده است اما به صورت جسته و گريخته و در لابه لاي سخنانش مي توان به انديشه هايش راه يافت.

او در مصاحبه اي كه روز 12 خرداد سال گذشته با خبرگزاري فارس داشت، انتقادات حوزه به دولت را امري نامطلوب دانست و گفته بود كه اگر دولت لغزشي كند لزومي ندارد كه حوزه ها اعتراضي كنند: "هر جا دولت‌ها در مسير دين حركت كرده‌اند و در جهت خدمت به خلق خدا گام برداشته‌اند قطعاً مورد حمايت بي‌چون و چراي حوزه‌ها بوده‌اند و اگر خداي ناخواسته لغزشي به وجود آورده باشند، طبيعتاً نيازي نيست حوزه‌ها‌ اعلام كنند ما نيستيم؛ زيرا ساختار حوزه‌ به گونه‌اي است كه در اينگونه موارد نمي‌تواند حضور پيدا كند."

بوشهري همچنين در اين گفتگو نارضايتي خود را از اندك فضاي متكثر و چند صدايي حوزه اعلام داشت و تاكيد کرد: "من فكر مي‌كنم يكي از موانعي كه وجود دارد اين است كه يك نظر و يك ديدگاه واحد به عنوان خروجي حوزه وجود ندارد و اين به خاطر باز بودن فضاي اجتهاد است، كه از نقاط قوت حوزه هم به شمار مي‌آيد. حوزه يك بافت باز دارد كه در آن ديدگاه‌هاي متعدد و گوناگون هست و طبيعتاً اين ديدگاه‌هاي مختلف را به يك ديدگاه واحد رساندن كار آساني نيست. نظام اسلامي يك ديدگاه واحد را مي‌طلبد نه ديدگاه‌هاي متعدد را."

كفه حاميان دولت سنگين تر مي شود

انتصاب امام جمعه جدید برای قم در حالي صورت مي گيرد كه چندي پيش در تهران نيز کاظم صديقي، رئيس دادگاه انتظامي قضات، به عنوان امام جمعه جدید معرفی شد و همزمان با این انتصاب، هاشمی رفسنجانی در دو نوبت مختلف از برگزاری مراسم نماز در پایتخت باز داشته شد.

كاظم صديقي دو روز مانده به انتخابات رياست جمهوري دهم نیز در اظهاراتي بي پروا تلاش براي پيروزي احمدي نژاد را جهاد في سبيل الله دانست و به خبرگزاري فارس گفت: " تقويت دولت، پيشگيري از فتنه ها ان شاءالله کمک به افزايش راي آقاي احمدي نژاد است، اين را به عنوان يک جهاد في سبيل الله و با قصد قربت بايد انجام داد." او همچنين سخنان منتسب به آيت الله صانعي در انتقاد به احمدی نژاد را - كه خشم هواداران محمود احمدي نژاد را در پي داشت - را موجب "حد" دانست.

بسياري از ناظران افزوده شدن افرداي چون حسيني بوشهري و كاظم صديقي به ائمه جمعه قم و تهران را تلاشي از سوي رهبري براي كاهش دسترسی روحانیون منتقد دولت به تریبون های نماز جمعه و در عین حال سنگين تر كردن كفه حاميان سرسخت دولت در این نوع تریبون ها مي‌دانند.

در قم از جوادي آملي و استادي دو تن از ائمه موقت جمعه اين شهر به عنوان منتقدين احمدي نژاد ياد مي شود، چنانچه آملي تاكنون از ارسال پيام تبريكي به مناسبت پيروزي احمدي نژاد در انتخابات خود داري كرده است و استادي نيز چندي پيش و در اعتراض به رفتارهاي قاسم روانبخش از شاگردان مصباح يزدي و حاميان تندرو دولت انتقاد و اعلام كرده كه تا ماه محرم از اقامه نماز جمعه و حتی برگزاری جلسات تدریس دست خواهد كشيد.

تغییر تدریجی ترکیب ائمه جمعه

"امام جمعه تهران- رئيس جمهور ايران" شعاري بود كه هواداران آيت الله خامنه‌اي در زمان انتخابات ریاست جمهوری 1360 سردادند و بالاخره موفق شدند تا رداي رياست جمهوري را بر او که جزو ائمه موقت پایتخت بود بپوشانند. این در حالی است که آیت الله خامنه ای، پس از درگذشت بنيانگذار جمهوري اسلامي، تركيب ائمه جمعه تهران را همچون تركيب دولت، مجمع تشخيص مصلحت، مجلس و بسياري ديگر از نهادها به نفع جناح راست تغيير داد. او آيت الله موسوي اردبيلي را از امامت جمعه تهران كنار گذاشت و احمد جنتي و امامي كاشاني از چهره هاي شاخص جناح محافظه كار را به جاي او منصوب كرد، در سالهاي بعد افزوده شدن احمد خاتمي و كاظم صديقي نشان از تغيير هر چه بيشتر سليقه سياسي رهبري داشت.

در سایر شهرهای کشور نیز، در موارد مختلف نيروهاي سنتي تر و معتدل تر در محاق واقع شده يا همچون زرندی امام جمعه كرمانشاه بركنار شدند تا جايگزينان آنها نيروهاي تازه نفسي باشند كه تلقي راديكال تري در خصوص ولايت فقيه دارند. این در حالی بود که برخی از ائمه جمعه باسابقه چون آیت الله طاهری اصفهانی نیز، خود نتوانستند در برابر اقدامات نهادهای وابسته به رهبری سکوت اختیار کنند و با استعفا از سمت خود، حاشیه نشین شدند.

دستگاه تبليغاتي رهبري

نصب و بركناري ائمه جمعه و حتي تعيين خطيب نماز جمعه به دستور مستقيم رهبري صورت مي‌پذيرد. در روز قدس امسال، رضا تقوی رياست شورای سياستگذاری ائمه جمعه سراسر در مصاحبه اي با روزنامه كيهان ارتباط رهبري با اين نهاد را واضح تر توضیح داد و گفت که "نهاد نمازجمعه سياستهای تبليغاتی و فرهنگی خود را از رهبر انقلاب می گيرد."

وی همچنین توضیح داد كه استاد ائمه جمعه کشور بيش از ۱۸ هزار نيروی گزينش شده در بدنه خود دارد و هر هفته بولتنی از اخبار و موضوعات مورد نظر را فراهم کرده و برای امامان جمعه سراسر کشور ارسال می کند.

رياست شورای سياستگذاری ائمه جمعه در اين گفتگو "ديکته کردن خطبه ها بدون کم و زياد به امامان جمعه را رد کرد" ولي تاكيد كرد که "در سياست ها و اصول،ائمه جمعه وحدت رويه دارند، ما هميشه بر اين مسئله تاکيد می کنيم و توصيه داريم که نهاد يا شبکه نماز جمعه بايد در ارتباط با مسائل اصولی هماهنگی داشته باشد."