طاهره سعيدی همسر جعفر پناهی: دادستان گفت جعفر از مواضع‌اش کوتاه نمی‌آيد، روز

فرشته قاضی - در شرايطی که هيچ خبری از وضعيت جعفر پناهی، کارگردان معروف ايرانی نيست، طاهره سعيدی همسر وی در مصاحبه با "روز" خبر داد که با دادستان تهران ديدار داشته، اما جعفری دولت آبادی هيچ جواب درست و مشخصی درباره وضعيت آقای پناهی نداده و تنها گفته است که او از مواضع خود کوتاه نمی آيد.

همسر اين کارگردان سرشناس سينمای ايران، ساخت فيلم بدون مجوز و داشتن شال سبز در جشنواره مونترال را از جمله اتهامات همسرش خواند و گفت بعد از ملاقاتی که روز ۱۰ فروردين با آقای پناهی در زندان اوين داشته، هيچ خبری از او ندارد و به شدت نگران وضعيت جسمانی اوست.

جعفر پناهی به اتفاق همسر، دختر و مهمانانش که از عوامل ساخت فيلم جديد او بودند در نيمه شب ۱۱ اسفند ماه بازداشت شد. همسر، دختر و مهمانان آقای پناهی آزاد شده اند اما او همچنان در بند ۲۰۹ زندان اوين به سر می برد.

کارگردان فيلم هايی چون دايره، بادکنک سفيد، آينه، طلای سرخ، آفسايد و... که تاکنون از جشنواره های معتبری چون کن، برلين و ونيز، جوايز متعددی کسب کرده، اکنون متهم به ساخت فيلمی عليه نظام جمهوری اسلامی است. اتهامی که خانم سعيدی صراحتا رد و تصريح کرد: "ما هنوز در داخل منزل بوديم و حدود ۶ الی ۷ ساعت، آقايان در حال تفتيش خانه و ضبط وسايل بودند که سايت تابناک خبر از ساخت فيلم عليه نظام، توسط آقای پناهی داد در حاليکه چنين چيزی به هيچ عنوان صحت ندارد."

خانم سعيدی توضيح داد: "فيلمی که آقای پناهی در صدد ساخت آن بود، درباره مشکلات يک خانواده ۴ نفری است که همزمانی با جنبش سبز دارد اما به هيچ عنوان فيلمی ضد نظام نيست."

جعفر پناهی پيش از اين در مراسم چهلم ندا آقا سلطان نيز به اتفاق همسر، دختر و دو تن از همکارانش برای چند ساعت، بازداشت شده بود. اين کارگردان شهير ايرانی در اين زمينه توضيح داده بود: "آن موقع وقتی مرا گرفتند ظاهرا به اين شکل بود که مرا نشناخته بودند. مرا هشت ساعت نگه داشتند. نهايتا دوستانم و برو بچه های سينما آمدند و با جاهای مختلتفی ارتباط برقرار کردند و نهايتا من و دخترم و همسرم و دو تن از دوستانم را که با هم دستگير شده بوديم، آزاد کردند. حالا. در مورد من سوء تفاهم شده بود که برسر قبر ندا آقاسلطان مرا دقيقا بازداشت کردند. ولی همان زمان افراد بسياری هم آنجا بودند که آنها هم دستگير شده بودند. گويا درمورد آنها هم سوء تفاهم شده بود؟ انگار که در يک اتوبان راه رفته اند و خيال کرده اند که قبر ندا آقاسلطان است"!

۲۲ مهر ماه نيز از سفرآقای پناهی به پاريس جلوگيری و او را ممنوع الخروج کرده بودند. آقای پناهی در مورد ممنوع الخروج شدن خود نيز گفته بود: "اين کار را خود دولت انجام می دهد. قرار هم نيست که توضيحی بدهد يا چيزی بگويد. هدف، ممنوع الخروج کردن ماست. اين همان دولتی است که چهار سال تمام نگذاشتند من هيچگونه فيلمی بسازم. همان دولتی است که اجازه نمايش فيلم هايم را نداده است. همان دولتی است که مشکل برايم ايجاد کرده و همان دولتی است که اين دروغ ها را می گويد".

و اکنون او در حالی در بند امنيتی زندان اوين به سر می برد که به گفته خودش طی سالهای گذشته ممنوع الکار هم شده بود. آقای پناهی بعد از ممنوع الخروجی، به راديو فردا گفته بود: "من حدود دو سالی بود که می خواستم کار کنم. اقدام هم کرده بودم. فيلمنامه هم داده بودم. اجازه کار به من ندادند و مسائل مختلفی برايم ايجاد کردند".

اين کارگردان معروف ايرانی، در واکنش به کودتای انتخاباتی ۲۲ خرداد و اعلام احمدی نژاد به عنوان رئيس دولت دهم نيز گفته بود: "احمدی نژاد تحقير بيشتری انجام خواهد داد. مردم را حقير می‌کنند و سعی می‌کنند حکومت خودشان را بيشتر و بيشتر به مردم اعمال کنند. چهره‌ای که از او پس از رای‌گيری ديديم دقيقا حالت چهره يک بازنده بود، و حالا به نظر می‌رسد اين موضوع او را بيشتر و بيشتر تهيج خواهد کرد تا هر دروغی که می‌تواند بگويد و اين دروغ‌ها هم حد و مرزی نداشته باشد و آنها را اعمال کند. او سعی می‌کند پيشتاز باشد و نهايتا امکان دارد که کارهای خطرناکی از وی سربزند".

متن مصاحبه "روز" با طاهره سعيدی، همسر جعفر پناهی را در ذيل بخوانيد.

خانم سعيدی، براساس اعلام خود آقای پناهی، طی ۴ سال گذشته محدوديت های بسياری برای ايشان به وجود آمده بود. آيا شما و ايشان فکر ميکرديد اين محدوديت ها به بازداشت خانوادگی تان منجر شود؟
درباره بازداشت آقای پناهی، با توجه به تهديدات و فشارهايی که وجود داشت بله تصور احتمال بازداشت ايشان را ميداديم اما به هيچ عنوان انتظار نداشتيم سر فيلمبرداری بريزند داخل خانه و همه را بازداشت کنند. چون ساخت فيلم بدون مجوز يک مساله کاملا صنفی است نه مساله امنيتی که منجر به زندان شود.

چه نوع تهديدی صورت گرفته بود؟
روز ۲۱ بهمن رسما به ما زنگ زدند و به جعفر گفتند نبايد در راهپيمايی ۲۲ بهمن شرکت کنی و حکم بازداشت تو صادر شده است.

ممکن است توضيح دهيد نيمه شب ۱۱ اسفند دقيقا چه اتفاقی افتاد و بازداشت ها به چه صورتی انجام شد؟
ما تازه غذا خورده بوديم و هنوز کار فيلم شروع نشده بود. پيش از آن هم تنها چند سکانس به صورت پراکنده کار شده بود که ماموران آمدند. حدود ۶ تا ۷ ساعت تمام منزل را بازرسی کردند و ابتدا وسايلی را که ضبط کرده بودند با خود بردند سپس ما را به اتفاق عوامل فيلم بازداشت و مستقيما به زندان اوين منتقل کردند.

چه چيزهايی ضبط کرده و از منزل شما با خود برده اند؟
کيس های کامپيوتر، دوربين های فيلمبرداری و وسايل مربوط به ساخت فيلم، فيلم نامه های دانشجويان، نامه ها، قراردادها، تمام فيلم ها و دی وی دی هايی که در منزل داشتيم به اضافه مقداری ارز با خود بردند. در حقيقت خانه ما با همين وسايل تشکيل می شد و اکنون خانه به قولی لخت است و خالی و هيچ کدام راتاکنون پس داده اند.

شما و دخترتان دو روز بازداشت بوديد، محور بازجويی ها چه بود؟
بيشتر فکر ميکردند فيلمی که جعفر شروع به ساخت آن کرده، سرمايه گذار خارجی دارد و فيلم به صورت سفارشی ساخته می شود برای جشنواره خاصی. در حاليکه هيچ يک از اين احتمالات و تصورات آقايان، درست نبود. از همه عوامل بازجويی شد و از من که اصلا در فيلم دخيل نبودم می پرسيدند چرا اجازه دادی فيلم در خانه ات، فيلمبرداری شود و چرا در فيلم بازی کرديد و داستان فيلم چی بود و... بعد هم که از ما تعهد گرفتند و آزادمان کردند؛ عوامل فيلم هم آزاد شدند و فقط جعفر اکنون در بند ۲۰۹ زندانی است.

چه تعهدی از شما گرفتند و اتهامی که به شما تفهيم کردند چه بود؟
اتهام اقدام عليه امنيت ملی را عنوان کردند و از همه ما التزام و تعهد گرفتند که در برنامه ها و کارهايی که اقدام عليه امنيت ملی باشد شرکت نکنيم. بعد از ما امضا گرفتند که اگر تکرار کنيم نفری ده ميليون تومان از ما خواهند گرفت.

درباره فيلم، مباحث زيادی تاکنون مطرح شده است هم از سوی رسانه های حکومتی و هم از جانب برخی از هنرمندان. ممکن است بفرماييد داستان فيلم ربطی به مسائل سياسی داشت و آنچنانکه گفته شد بر عليه جمهوری اسلامی بوده است يا نه؟
فيلم درباره يک خانواده ۴ نفری و مشکلاتی است که اين خانواده با هم دارند که همزمانی با جنبش سبز نيز دارد. اما به هيچ عنوان ضد نظام نيست و اين جريان سازی ها کاملا با غرض ورزی است، چون ۶ تا ۷ ساعت طول کشيد که خانه را بازرسی و وسايل را ضبط کنند و ما را با خود ببرند و ما هنوز داخل خانه بوديم که سايت تابناک به دروغ نوشت فيلمی عليه نظام در حال ساخت بوده و....

در حال حاضر آقای پناهی در بند ۲۰۹ هستند و شما ده فروردين با ايشان ملاقات کرديد. چه اتهامی به ايشان مشخصا تفهيم شده است؟
در ديداری که داشتيم گفت که ساخت همين فيلمی که الان صحبتش را کرديم به همراه حضور در جشنواره مونترال و داشتن شال سبز و بدون مجوز بودن فيلم، اتهامات ايشان است.در حاليکه ساخت فيلم بدون مجوز، يک مساله کاملا صنفی است نه امنيتی که منجر به زندان شود. اما نکته قابل تامل اين است که در بازجويی ها به او گفته اند چرا مثل بقيه، تو هم نمی روی خارج زندگی کنی و... که جعفر پاسخ داده است به هيچ عنوان از ايران نمی روم و حاضر نيستم کشورم را ترک کنم.

آقای پناهی درباره نوع بازجويی ها و رفتارها صحبتی کردند؟
گفتند که رفتارها محترمانه است؛ به هر حال جعفر آدم گمنامی نيست و بالاخره آزاد می شود و هر رفتاری خود آقايان ميدانند که بازتاب خواهد داشت. اما در اصل به نوع ديگری او را آزار می دهند. تا ده روز بعد از آزادی ما به جعفر نگفته بودند و او گمان ميکرد که من و سولماز و بقيه، همچنان در بازداشت هستيم. از طرفی روزهای متوالی مثلا ۸ روز پياپی، سراغ او نمی روند و در بلاتکليفی و بی خبری بدی قرار می گيرد.

وضعيت روحی و جسمی ايشان چطور بود؟
وضعيت روحی اش خوب بود و دوست داشت اخبار بيرون از زندان را بشنود که من نيز اخبار را در اختيار او قرار دادم.اما در باره وضعيت جسمی اش به شدت نگران هستيم. کلی وزن از دست داده و لاغر شده بود. احساس کردم بيمارست. با توجه به اينکه پيش از اين، دو بار دچار اسپاسم شديد درناحيه قفسه سينه شده که کارش به اورژانس کشيده بود به شدت نگران هستم، بخصوص اينکه پزشک او علتش را عصبی و ناشی از مشکلات کاری دانسته و ادامه اين حالت را خطرناک وحتی منجر به سکته قلبی دانسته بود. از طرفی او را به سلولی کوچک تر منتقل کرده اند که مثل دخمه بوده و هيچ فضايی برای تحرک نداشته و همين مساله نيز باعث نگرانی ما شده است.

بعد از ملاقات، تاکنون تماسی با آقای پناهی داشته ايد و خبری از او داريد؟
متاسفانه تماسی نبوده و هيچ خبری از او ندارم؛ من نيز در همان حدی خبر دارم که شما و رسانه ها خبر داريد. هيچ کسی هم پاسخگو نيست و جوابی به ما نميدهند. وکيل ايشان، خانم غيرت نيز تاکنون موفق به ملاقات با او و يا مطالعه پرونده نشده و در بی خبری به سر می بريم. تنها ميدانيم که با کوهيار گودرزی در يک سلول بسيار کوچک بودند که کوهيار روز چهارشنبه به بند عمومی منتقل شده و اکنون نميدانيم در انفرادی است، يا با چه کسی هم سلول است و در چه وضعيتی به سر می برد.

شما ديداری نيز با دادستان تهران داشته ايد. ممکن است در اين زمينه توضيح بفرماييد؟
بله من با ايشان ديدار کردم و خواهان مشخص شدن وضعيت جعفر و آزادی او شدم اما هيچ پاسخی به من نداد و تنها گفت که جعفر از مواضعش کوتاه نمی آيد. من فکر ميکنم چيزهايی دارند که ميخواهند جعفر به گردن بگيرد اما جعفر قبول نميکند. ميخواهند اعترافاتی از او بگيرند و بگويند که جرم هايی مرتکب شده است وگرنه شال سبز و فيلم بدون مجوز که جرم نيست.