مذاکرات مشکوک و نگرانی در خاورميانه، علي ودايع، مردم سالاری

با زمزمه هاي اعلام نتيجه دادگاه ترور رفيق حريري و سخنراني دبير کل حزب الله که خبر از توطئه عليه اين حزب بود همه نگاه ها به لبنان و بيروت دوخته شد. فضاي لبنان لحظات ملتهب و سختي را پشت سر مي گذارد.

هر لغزشي مي تواند سرنوشت اين کشور و خاورميانه را تغيير بدهد.

پادشاه سعودي پس از ديداري دو روزه از سوريه همراه بشار اسد رهسپار بيروت شد ، شيخ حمد بن خليفه آل ثاني، امير قطر نيز امروز به آنها مي پيوندد.
در همين حال بالگردهاي ارتش لبنان ديروز براي نخستين بار طي ده هاي گذشته در راستاي تامين امنيت لازم بر فراز شهر "بنت جبيل" پرواز کردند که قرار است فردا اين شهر از "ميشل سليمان" رييس جمهوري لبنان و "حمد بن خليفه آل ثاني" امير قطر استقبال کند نشست رهبران عرب در اين سطح ودر بيروت واقعه اي کم سابقه در تاريخ لبنان محسوب مي شود.

بشار اسد به منظور شرکت در اين اجلاس، براي نخستين بار از زمان ترور رفيق حريري، که منجر به خروج نيروهاي سوري از لبنان شد، به اين کشور سفر کرده و ديدار ملک عبدالله نيز نخستين ديدار رسمي پادشاه سعودي از لبنان طي پنجاه سال اخير محسوب مي شود.

رهبران عربستان سعودي و سوريه پس از ديدار با ميشل سليمان، رئيس جمهوري لبنان، با مقامات ارشد دولت "وحدت ملي" لبنان ملاقات و گفت وگو کردند در اين بين برخي منابع خبري لبنان از احتمال ديدار آنها با نصرالله در شامگاه جمعه سخن گفتند.

هفته گذشته، سيد حسن نصرالله، رهبر حزب الله، به نقل از منابع دولتي لبنان گفت که هيات تحقيق سازمان ملل برخي اعضاي حزب الله را به دست داشتن در ترور رفيق حريري متهم کرده و انتظار مي رود خواستار تحويل آنان براي انجام تحقيقات قضايي شود.

حسن نصرالله هيات تحقيق را به حمايت از اسرائيل متهم ساخت و تاکيد کرد که به حکم اين هيات براي تحويل اعضاي مظنون حزب الله عمل نخواهد کرد.
احتمال مي رود فشار برخي از گروه هاي سني طرفدار رفيق حريري براي اقدام دولت در اجراي حکم احضار اعضاي حزب الله به درگيري داخلي در لبنان منجر شود.

سابقه درگيري هاي قومي و مذهبي در لبنان، به خصوص جنگ داخلي پرتلفات دهه هاي 1970 و 1980 و تبعات سياسي آن، از جمله حضور طولاني مدت نيروهاي نظامي و امنيتي سوريه در اين کشور، باعث شده است تا رهبران نسبت به تبعات چنين وضعيتي براي شعله ور شدن جنگ داخلي احساس نگراني شديد کنند.

جمعيت لبنان از سه گروه عمده مسيحيان ماروني، مسلمانان سني، مسلمانان شيعه و همچنين دروزها و پيروان ساير مذاهب تشکيل يافته و صحنه سياسي اين کشور در گذشته شاهد رقابت خصمانه گروه ها و احزاب وابسته به آنها و گاه درگيري شبه نظاميان وابسته به برخي از اين گروه ها بوده است.

حتي بدون بروز درگيري خشونت آميزفرقه اي، همکاري و موافقت احتمالي دولت ائتلافي لبنان با درخواست هيات تحقيق سازمان ملل عليه حزب الله مي تواند شرايط سياسي نه چندان با ثبات اين کشور را با تنش هاي جديدي مواجه سازد.

در حال حاضر، کابينه سي نفره وحدت ملي; نيمي از سمت هاي کابينه، که پس از ماه ها مذاکره سرانجام در ماه نوامبر سال گذشته تشکيل شد، در اختيار ائتلاف به رهبر سعد حريري، مقتول قرار دارد، در حالي که دو کرسي به حزب الله و پنج کرسي ديگر به احزاب طرفدار آن اختصاص يافته و بقيه کرسي هاي متعلق به احزاب و شخصيت هاي بي طرف و مستقل از جمله طرفداران رئيس جمهوري است.

حمايت دولت از درخواست هيات تحقيق مي تواند به خروج حزب الله و طرفداران آن از کابينه و بروز يک بحران سياسي ديگر در اين کشور منجر شود در حاليکه شرايط بحراني در منطقه باعث شده است که در ماه هاي اخير، رهبران لبنان، از جمله نخست وزير، خطر مداخله نظامي اسرائيل در اين کشور را گوشزد کنند.

همزمان با حضور رهبران عرب در لبنان ، ايهود باراک وزير جنگ اسرائيل نيز در واشنگتن در گوش مقام هاي کشور ميزبان زمزمه کرد که اين بار اگر جنگي ميان حزب الله لبنان و اسرائيل اتفاق بيفتد، اين اداره جات دولتي لبنان و مقرهاي حزب الله هستند که هدف موشک هاي اسرائيلي قرار مي گيرند.
بهانه جويي هاي رژيم صهيونيستي مي تواند دستمايه اي براي آغاز حمله اي قريب الوقوع به جنوب لبنان باشد که تبعات گسترده اي را در اين کشور و منطقه در پي خواهد داشت و به نظر مي رسد که سفر رهبران عربستان و سوريه به لبنان با هدف جلوگيري از آغاز روندي است که مي تواند به چنين بحراني منجر شود.

در حالي که دولت سوريه داراي روابط نزديکي با حزب الله لبنان است، عربستان سعودي از سعد حريري و گروه هاي به رهبري او حمايت مي کند و هر دو کشور عربستان و سوريه داراي سابقه تلاش براي تاثيرگذاري بر صحنه سياست داخلي لبنان هستند. عربستان سعودي، به عنوان يکي از اعضاي تاثيرگذار اتحاديه عرب، نقشي مهم در تصويب و اجراي قطعنامه طائف در سال 1989 ايفا کرد که سرانجام مبناي پايان دادن به جنگ داخلي لبنان شد و نيروهاي سوريه هم از سوي اتحاديه براي اجراي توافقنامه صلح و جلوگيري از بروز مجدد جنگ داخلي به لبنان اعزام شدند.

سفر ملک عبدالله به لبنان هم در شرايطي که خالد مشعل رهبر حماس از نبود رهبري واحد در جهان عرب سخن مي گويد، از اهميت فوق العاده اي برخوردار است. عربستان اين بار در قامت ميانجي ظاهر شده است و گفته مي شود که پادشاه اين کشور قرار است ترتيب ملاقات مقام هاي مصري با خاندان اسد را بدهند. ملک عبدالله پادشاه عربستان به چهار کشور عربي سفر مي کند و عنوان آماده سازي بستر لازم براي نشست اعراب در ليبي را به اين دور از سفرهاي خود داده است. برخي تحليل گران ادعا مي کنند که سفر پادشاه عربستان به کشورهاي عربي به ويژه لبنان با اين هدف است که خود را محوري اصلي و مهم در خصوص روابط کشورهاي عربي نشان دهد.

پادشاه عربستان با حضور در بيروت قصد دارد به نوعي با همراهي بشار اسد از تنش حاکم بر لبنان بکاهد.

مهمان ديگر لبناني ها در اين روز شيخ حمدبن خليفه آل ثاني، امير قطر است. منابع موثق از برگزاري نشست چهار جانبه با حضور ميشل سليمان، رئيس جمهور لبنان، بشاراسد، پادشاه عربستان و امير قطر در لبنان خبر مي دهند.
اگرچه ائتلاف به رهبري سعد حريري با پيگيري برنامه اي در مخالفت با دخالت سوريه در لبنان به قدرت رسيد، اما روابط دولت وي با سوريه طي دو سال اخير رو به بهبود بوده است.

لبنان همزمان در چند ماه گذشته بر حجم رابطه هاي ديپلماتيک خود با سوريه افزوده است و سعد حريري با در دست گرفتن دستان بشار اسد رئيس جمهوري سوريه در مقابل دوربين خبرنگاران تمام تلاش خود را به کار گرفت تا از جنگ اجتناب کند.

لبنان در حال حاضر شاهد روابط جديد با سوريه است به طوري که چنين سطحي از روابط را پيش از اين شاهد نبود هر چند دشمني ميان دو کشور بسيار کم رنگ شده است. البته بايد اذعان داشت که ايجاد اطمينان و اعتماد ميان دو کشور نيازمند زمان بيشتري است. لبناني ها اميدوارند که از بشار اسد شاهد مواضع متفاوتي باشند; چيزي شبيه سخنراني 20 سال پيش وي در زمان روي کار آمدنش که اميدهاي زيادي را در امکان برقراري روابطي متفاوت ايجاد کرد.
لبناني ها تنها خواهان روابط دوستانه ميان دو کشور نيستند، بلکه خواهان ايجاد فضاي اعتماد در روابط دوجانبه هستند. سفر بشار اسد به لبنان چه به تنهايي باشد و چه با ملک عبدالله دوم، پادشاه عربستان، تنها پاسخي معقول به سفرهايي است که مسئولان لبناني تا کنون طي ماه هاي اخير به اين سوريه داشته اند و روابط دو کشور را متوازن مي کند.