کاهش غیرمنتظره بهای نفت در بازار جهانی

بر خلاف گمانه‌زنی‌ها نه تنها اجرای تحریم ‌نفت ایران سبب افزایش بهای نفت نشد، بلکه برعکس قیمت نفت خام سیری نزولی یافت. ادامه بحران اقتصادی و تولید بالای اوپک از جمله دلایل کاهش بهای نفت به شمار می‌آیند.

دويچه وله ـ بهای نفت خام در آغاز هفته جدید کاهش یافت. در حالی‌که در روز جمعه (۲۹ ژوئن/۹ تیر) تنها دو روز پیش از اجرایی شدن تحریم‌ نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا بهای نفت افزایشی محسوس داشت، اما ادامه بحران اقتصادی جهانی و تولید کافی نفت بهای این کالای استراتژیک را پایین نگاه داشت.

در بازارهای آسیایی بهای هر بشکه نفت به ۸۲/ ۸۳ دلار رسید و بهای هر بشکه نفت برنت دریای شمال نیز معادل ۲۹/ ۹۶ دلار معامله شد. این کاهش قیمت نشان‌گر آنست که بازارهای جهانی از غیبت نفت ایران نگرانی نداشته و رکود یا کاهش رشد اقتصادی در کشورهای مهم صنعتی جهان نیاز به نفت را به هر حال محدود کرده است.

کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که در سه ماه آینده نیاز به نفت پایین بماند و بدین دلیل تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا هیچ‌گونه تاثیری منفی بر تامین احتیاجات کشورهای اروپایی و نهایتاَ بهای نفت نداشته باشد.

کاخ سفید نیز از اجرایی شدن تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا استقبال کرد. در مقابل رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران درباره تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا گفت: «آنها در قبال این اقدام غیرمسئولانه خود باید پاسخگوی سیاست‌ها و مواضعی باشند که بر بحران اقتصادی دنیا تاثیرگذار خواهد بود، چرا که امنیت بخش تفکیک‌ناپذیری از امنیت بازار جهانی انرژی است.»

در حالی‌که جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید از همکاری بین‌المللی برای اجرای تحریم‌ها علیه ایران ابراز خشنودی کرده است، سخنگوی وزارت خارجه ایران مدعی شد که «تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اروپا فاقد مشروعیت و مغایر قوانین بین‌المللی از جمله اصول تجارت آزاد است.»

به گفته مهمان‌پرست «آمریکا و اتحادیه اروپا علاوه بر پیامدهای سیاسی و دیپلماتیک این اقدام، باید آماده رویارویی با مشکلاتی چون تشدید بحران مالی و اقتصادی و گسترش اعتراض‌های اجتماعی باشند.»

افزایش تولید نفت اوپک

خبرگزاری مهر در گزارشی می‌نویسد که عربستان سعودی در پی کاهش بهای جهانی نفت به بشکه کمتر از ۶۰ دلار است. اما ایران با ایجاد ائتلاف کشورهای نظیر عراق و ونزوئلا درصدد تاثیرگذاری بر سیاست‌های اوپک برای افزایش بهای نفت است.

در حالی مقامات ایرانی از تحریم‌های بین‌المللی به عنوان "شوکی روانی" برای بازارهای جهانی یاد می‌کنند ولی عملاَ بر خلاف همه پیش‌بینی‌ها بهای نفت نه تنها از روز دوشنبه افزایشی نداشت، بلکه بر عکس کاهش نیز داشته است.

سقف تولید روزانه در اوپک حدود ۳۰ میلیون بشکه در روز است، اما ایران می‌گوید برخی اعضای اوپک "روزانه ۲ تا ۳ میلیون بشکه نفت مازاد به بازار تزریق می‌کنند". کارشناسان تخمین می‌زنند که تولید روزانه نفت عربستان سعودی به حدود ۱۰ میلیون بشکه رسیده است.

در گزارش خبرگزاری مهر آمده که کاهش بهای نفت موقتی است و "بهای طلای سیاه مجدداَ سه رقمی خواهد شد".

بودجه ایران که بر مبنای عایدات نفتی تنظیم شده، محاسبات خود را بر اساس بهای هر بشکه نفت ۸۰ دلاری قرار داده است.

نرخ ارزش دلار در ایران چیست؟

در پی تحریم‌های بین‌المللی نه تنها تولید نفت ایران کاهش یافته، بلکه در صورت پایین ماندن قیمت‌ نفت خام بطور فزاینده از درآمدهای نفتی ایران نیز کاسته خواهد شد.

همزمان با افزایش تورم و بیکاری در ایران، سقوط ارزش پول ملی نیز یکی از مشکلات کلان در ایران به شمار می‌رود. محمود بهمنی، رئیس بانک مرکزی در مورد اختلاف دلار دولتی و آزاد گفت: «فاصله نرخ دلار آزاد و دولتی منطقی نیست و نباید این قدر باشد.»

در روز گذشته (یکشنبه، اول ژوئیه) قیمت دلار آزاد میان ۱۹۷۰ تا ۲ هزار تومان در نوسان بود. اما نرخی رسمی دلار حدود ۷۰۰ تومان کمتر یعنی حدود ۱۲۲۶ تومان است.

کارشناسان اقتصادی ایران از جمله رئیس اتاق بازرگانی ایران پیرامون فاصله نرخ رسمی و غیررسمی دلار ابراز نگرانی کرده و می‌گویند: «این اختلاف بین نرخ رسمی و غیررسمی دلار به مثابه یک چشمه رانت است.»

به‌رغم این تفاوت فاحش میان نرخ رسمی و آزاد دلار، رئیس بانک مرکزی ایران تاکید کرد که «هیچ برنامه‌ای برای افزایس نرخ مرجع دلار نداریم.» وی افزود: «بانک مرکزی قصد ندارد نرخ رسمی دلار را افزایش دهد، بلکه می‌خواهد نرخ غیررسمی دلار به نرخ رسمی نزدیک شود.»

کارشناسان مالی و اقتصادی سخنان بهمنی را تنها بیان یک "آرزو" می‌دانند که با «داده‌های واقعی اقتصادی در ایران همخوانی ندارد».