حاکم قطر در سن ۶۱ سالگی خود را بازنشسته کرد، حسن هاشميان

قطر به يک کشور مهم در معادلات سياسی و اقتصادی جهان در دوره شيخ حمد بن خليفه مبدل شد... در حالی که دولت قطر يکی از بزرگ‌ترين کمک‌کننده به دولت حماس و حزب‌الله لبنان به‌شمار می‌رود و در بازسازی جنوب لبنان و غزه نقش بارزی را ايفا کرد٬ در عين حال با اسرائيل هم روابط خوبی دارد و اجازه داده است دفتری برای خود در شهر دوحه داشته باشد

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

ويژه خبرنامه گويا

کناره گيری به ميل و اراده خود از بالاترين مقام در قدرت سياسی٬ پديده ای است که کمتر در منطقه ما اتفاق می افتد. اکثر حکام با تنوع اشکال حکومت های خود از سلطنتی گرفته تا جمهوری و از اميری تا ولی فقيه٬ رژيم هائی با حاکم تا «لب گور» شناخته می شوند.آنچه حمد بن خليفه آل ثانی امير قطر به آن دست زده را بايد به فال نيک گرفت. به ويژه اينکه اين حاکم نسبتا جوان در مقايسه با بقيه حکام منطقه ٬ در اوج قدرت سياسی و اقتصادی کناره گيری می کند.

در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۵ زمانی که شيخ حمد با يک کودتای سفيد بر عليه پدر خويش زمام امور را به دست گرفت (و جالب است شيخ خليفه بن حمد پدر امير فعلی قطر خود بر عليه عمويش علی بن عبدالله آل ثانی کودتای سفيد انجام داد) قطر بيش از ۳ ميليارد دلار سرمايه نداشت و با کسر بودجه هنگفتی مواجه شده بود.اما در فاصله ۱۸ سال در دوره زمامداری شيخ حمد اين کشور به يکی از بازيگران مهم صحنه سياسی و اقتصادی منطقه و جهان مبدل شد. بلافاصله قطر بعنوان يکی از صادر کنندگان عمده گاز در جهان شناخته شد و در سال های اخير مقام اول را از آن خود کرد.در اين فاصله يک نهضت بزرگ عمرانی و توسعه همه جانبه اين کشور را که دارای کمترين تعداد جمعيت در ميان شش کشور شورای همکاری خليج فارس می باشد را در برگرفت بطوری که سهم هر فرد قطری درتوليد ملی در سال ۲۰۱۲ به بيش از ۸۸هزار دلار و برای نخستين بار درآمد سرانه هر قطری در مقام اول دنيا قرار گرفت. در حال حاضر قطر ساليانه ۷۷ ميليون تن گاز طبيعی توليد می کند و با داشتن ذخيره گازی ۵۰۰ تريليونی بعنوان يکی از منابع عمده جهان در امر تأمين گاز طبيعی شناخته می شود. علاوه بر اين قطر موفق شد امتياز ميزبانی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ را برای نخستين بار در منطقه خاورميانه به دست آورد که ميزان سرمايه گذاری در اين امر خيره کننده است. دولت قطر قرار است ۸۰ ميليارد دلار صرف ساختن ۹ استاديوم جديد با دستگاه های خنک کننده از طريق انرژی خورشيدی کند و متروی قطر را با جديدترين تکنولوژی عصر احداث کند.همچنين ۲۰ ميليارد دلار صرف ساخت مراکز سياحتی و جهانگردی کند که يکی از بزرگترين پروژه های توريستی دنيا است.

در زمينه سياسی دولت قطر بعنوان يکی از دولت های مؤثر در سياست های منطقه ای و جهانی ظاهر شد.در سال ۲۰۰۷ موفق شد ميان گروه های سياسی متخاصم لبنانی بر سر انتخاب رئيس جمهور و تشکيل دولت و برگزاری انتخابات پارلمانی وحدت نظر ايجاد کند٬ موضوعی بسيار با اهميت که از بروز يک جنگ داخلی ديگر در لبنان جلوگيری کرد. همچنين وساطت قطری ها در ميان دو گروه متخاصم فلسطينی فتح و حماس برای مدتی مردم فلسطين را از رويارويی مستقيم با يکديگر صيانت کرد.در ادامه اين تلاش های ديپلماتيک قطری ها نيز موفق شدند ميان دولت سودان و مخالفان آن در دارفور٬ موافقتنامه ای را ارائه دهند که تا حدودی توانست جنگ داخلی سودان را خاموش کند.

از سوی ديگر در حاليکه دولت قطر يکی از بزرگترين کمک کننده به دولت حماس و حزب الله لبنان به شمار می رود و در بازسازی جنوب لبنان و غزه نقش بارزی را ايفا کرد٬ در عين حال با اسرائيل هم روابط خوبی دارد و اجازه داده است دفتری برای خود در شهر دوحه داشته باشد.

قطر همچنين روابط خوبی با دولت ايران داشت و تا قبل از شروع انقلاب مردم سوريه بخشی از محور «مقاومت» شناخته می شد که ايران و سوريه دو محور عمده آن به حساب می رفتند و همکاری ايران و قطر تا جايی پيش رفت که دو کشور پيمان نامه دفاعی با يکديگر امضا کردند.

در تحولات جهان عرب که به بهار عربی معروف شد٬ قطر نقش مهمی ايفا کرد و در به ثمر رسيدن اين تحولات در تونس٬ مصر٬ ليبی و يمن کمک شايانی نمود و اکنون يکی از بزرگترين کشورهای کمک رسان به ملت سوريه می باشد.

امير جديد قطر؛ شيخ تميم بن حمد آل ثانی

شيخ تميم را می توان جوان ترين حاکم کشورهای شورای همکاری خليج فارس تلقی کرد که در سن ۳۳ سالگی به اين مقام منصوب می شود. وی فرزند ذکور دوم از زن دوم شيخ حمد٬ خانم موزه بنت ناصر مسند است. اين خانم تنها زنی است که به همراه همسر خود امير قطر در مراسم رسمی و غير رسمی ظاهر می شد و تنها زنی بود که بيشترين فعاليت های اجتماعی و فرهنگی را در ميان زنان حکام کشورهای منطقه از خود نشان می داد. شيخ حمد علاوه بر اين خانم ٬ دو زن ديگر دارد که در مجموع شيخ تميم امير جديد قطر ۱۱ برادر و ۱۳ خواهر دارد. امير جديد قطر دو زن دارد که اولی دختر يکی از عموزادگان اوست و دومی از خانواده «هاجری» است که امير جديد در سال ۲۰۰۹ به او دل داد و با وی ازدواج کرد.

او در دانشکده نظامی ساندهيرست در انگلستان درس خوانده است٬ دانشکده سلطنتی که به شکل سنتی اميرزادگان قطری در آن درس می خوانند و از جمله آنها شيخ حمد پدر امير جديد قطر می باشد. شيخ تميم در سال ۲۰۰۳ به وليعهدی قطر برگزيده شد بعد از اينکه برادر بزرگ وی شيخ جاسم به نفع او از اين سمت کناره گيری کرد. شيخ تميم قبل از اينکه به مقام اميری برسد و از سال ۲۰۰۹ به اين سو تقريبا ۸۰درصد مناصب کشوری و لشکری از سوی پدرش به وی منتقل شده بود و در کوچکترين موضوعات سياسی و اقتصادی با پدر خويش مشورت می کند. حاکم جديد قطر متمايل به غرب است و به خصوص به فرانسه و فرهنگ فرانسوی علاقه دارد. با اين وجود اين مسأله مانع از آن نشده است به فرهنگ باديه علاقه مند نگردد و برای خود يک قصر بزرگ در وسط صحرای قطر به سبک زندگی باديه نشينی درست کرده و آخر هر هفته به آنجا می رود.همچنين امير جديد قطر از نزديکان خانواده سلطنتی عربستان است و سياست منطقه ای عربستان را دنبال می کند. او به دو زبان انگليسی و فرانسوی کاملا مسلط است.

کنار رفتن نخست وزير و وزير خارجه قطر

با آمدن شيخ تميم و موج جوانگرايی دولتی که در سرتاسر ارکان امارت قطر جاری خواهد شد٬ پيش بينی می شود يکی از حذف شدگان بزرگ شيخ حمد بن جاسم نخست وزير و وزير خارجه قطر باشد که اگرچه افراد جوانی جای اين مرد پر نفوذ را خواهند گرفت اما به معنی تغيير بنيادی در سياست خارجی قطر نخواهد بود. شيخ حمد بن جاسم يکی از مخالفان سرسخت بشار اسد حاکم سوريه می باشد که برخلاف رسم معمول چند بار و از طريق رسانه ها به تبادل اتهامات کلامی با مسؤولان سوری پرداخت.

بطورکل قطر از طريق سياست علمی باز٬ مرکز سرمايه گذاری بين المللی با داشتن بيش از ۲۰۰ ميليارد دلار و بنگاه اطلاع رسانی الجزيره که تقريبا به تمام زبان های مهم دنيا برنامه پخش می کند از يک کشور حاشيه ای به يک کشور مهم در معادلات سياسی و اقتصادی جهان در دوره شيخ حمد بن خليفه مبدل شد و اکنون با اين شيوه کنار رفتن يک سنت سياسی بسيار مهم را از خود به ميراث می گذارد که می تواند حداقل کشورهای پيرامون خود را تحت تأثير بگذارد به ويژه که سه کشور عربستان٬ کويت و پادشاهی عمان سه حاکم بيمار دارند و چه بسا ممکن است از اين سنت سياسی جديد تأثير بگيرند.

دکتر حسن هاشميان