كارگاه آموزش حقوق زنان در تبريز، گفتگو با فرانك فريد، صدای آلمان

هفته گذشته شهر تبريز شاهد برگزارى چند سخنرانى و جلسه گفتگو در پهنه حقوق زنان بود كه در چارچوب فعاليت‌هاى كمپين ”يك ميليون امضا براى مقابله با قوانين زن ستيز“ انجام گرفت. خانم فرانك فريد، از فعالان اجتماعى تبريز و از جمله هماهنگ كنندگان اين سمينار در گفتگو با دويچه وله به تشريح فضا و دامنه فعاليت‌هاى اجتماعى در آذربايجان پرداخت.

مصاحبه: مهيندخت مصباح

خانم فريد به نظر می‌رسد كه در شهرستان‌ها يا در آذربايجان مردم سنتى‌تر باشند. برهمين مبنا اين سوال پيش می‌آيد كه حقوق زنان در آذربايجان تا چه اندازه مشغله ذهنى غير روشنفكران است؟

فرانك فريد: به هر حال هر قدر محيط بسته‌تر باشد، مسئله زن در اولويت‌هاى بعدى قرار می‌گيرد. اينجا هم ما اين مشكل را داريم اما نمی‌توان گفت كه مردم اهميت نمی‌دهند چون موضوع تبعيض به همه زنان برمی‌گردد. ممكن است خودشان متوجه نباشند تا چه حد تحت تبعيض قوانين و زن ستيزى هستند اما وقتى موضوع مطرح می‌شود، گوش‌هايشان را نمی‌بندند. شما متوجه هستيد كه اينجا مسئله زبان و ملى مطرح است و وقتى اينها به صورت بحران و تضاد سرباز می‌كنند، تمام مسائل ديگر را تحت شعاع خود قرار می‌دهد و مجال براى بقيه مسائل نمی‌ماند. موضوع حقوق زن هم همين است.

سعى ما هميشه براين بوده كه خودمان متوجه باشيم كه هر قسمت از هويت ما نياز به توجه خود دارد. ما نمىتوانيم هويت زبانى يا جنسيتى را تحت شعاع ديگرى بدانيم. هميشه چنين بوده كه زنان از حقوق خود در مقابل مسائل ديگر گذشت می‌كنند. در حاليكه تلاش ما اينست كه جنبش زنان يك حالت مستقل داشته باشد. بهرحال در شهرستان‌ها كمى دست به عصا‌تر راه می‌روند و محيط در آذربايجان بعد از حوادثى كه پيش آمده، بسته‌تر است. اين فضا در تهران خيلى باز‌تر و مستعد‌تر براى حركت زنان است.

اگر بخواهيم تمايزى بين مسائل زنان در مركز يا مسائل زنان در آذربايجان قائل شويم، شما چه نكته‌ای را انتخاب می‌كنيد؟

فرانك فريد: يك مقداراينها نياز به تحقيق دارد و لازم است ما ميزان زن ستيزى را سنجيده باشيم. علت اين كه من تمايل به فعاليت در كمپين يك ميليون امضا نشان دادم، اين بود كه وقتى ما طرحى را ميان مردم می‌بريم، اگر گيرنده‌هايمان باز باشند، خواهيم توانست ضمن آگاهى دادن، آگاهى هم بگيريم و متوجه خواهيم شد كه در هر منطقه چه حد زن ستيزى هست. اينها نياز به تحقيق دارد اما مسلم است كه يك مقدار تهران فضا باز‌تر است و من دستكم آنجا تبعيض زبانى حس نمی‌كنم. شما می‌دانيد كه تمام جنبش‌هايى كه سردمداران‌شان مرد هستند، معمولا مسائل زنان را در اولويت‌هاى بعدى قرار می‌دهند. بهتر است هر كدام از ما قبول كنيم كه هيچ بخشى به ديگرى اولويت ندارد و همه اينها موازى هم بايد فعال باشند. اينجا يك كشور سانتراليستی است و همه چيز از مركز انعكاس پيدا می‌كند هر فعاليتى اينجا ما مىكنيم به مركز ربط دارد. اولا ارتباط گيرى ما ضعيف است و هر كارى هم می‌كنيم روى مركز زوم می‌شود. در واقع اين يكى ديگر از مشكلات ماست. ما احساس می‌كنيم كه بعنوان يك زن خارج از مركز هم بيشتر در حاشيه قرار داريم.

بعنوان نمونه می‌توانيد بگوييد با مسائلى چون چند همسرى، طلاق يا مشكل حضانت فرزند در آذربايجان چه اندازه مواجه هستيد؟

فرانك فريد: من اگر بخواهم آمارى پاسخ بدهم، حرفى براى گفتن ندارم. ولى ما وقتى می‌رسيم به يك محور مشترك به نام قوانين، می‌بينيم همه جا يكسان است. منتها ميزان اين كه تا چه حد درصورت تغيير قوانين، موانع فرهنگى در مقابل ما خواهد بود، منطقه به منطقه فرق می‌كند. ما هم حل فردى مسائل را داريم. در دور باطل دادگاه‌ها و دادسراها زنان هم اينجا مثل جاهاى ديگر قرار دارند. طلاق در برخى جاها قبيح‌تر است در حاليكه در مركز فرق می‌كند. اما اينجا هم به هيج وجه مثل گذشته نيست. اينجا هم آمار طلاق بالاست.

در مورد تعدد زوجات محيط هر چقدر بزرگتر باشد، آقايان آسوده‌تر اينكار را می‌كنند اما در محيط كوچك چون مردم همه مىفهمند و همديگر را می‌شناسند، شايد ابا داشته باشند. البته اين دليل نمی‌شود كه مردان دنبال چند همسرى نروند چون مسئله اصلى اينست كه قانون دست مرد را براى اين كار باز گذاشته است. بايد گفت در شهر ما حدود ۶۰ زن در عرض هشت ماه به خاطر مسائل خانوادگى پس از خودسوزى به بيمارستان‌ها برده شده‌اند. البته اين آمار در كردستان بسيار بالاتر از منطقه ماست. شايد روش‌هاى ديگرى را زنها براى حل فردى مشكلات خود انتخاب می‌كنند. ولى بايد گفت تمام ما تقريبا از چيزهاى مشتركى رنج می‌بريم.

براى اين رنج مشترك آيا تشكل‌هايى در تبريز هستند، متعدد هستند؟ استقبال می‌شود از اين تشكل‌ها؟

فرانك فريد: استقبال از هر پروژه‌ای كه ما تا بحال داشته‌ايم، بد نبوده منتها ما نمی‌توانيم زياد كارهايمان را منعكس كنيم. فعال جدى ما كم داريم در حوزه زنان. در تهران چون جمعيت خيلى زياد است، از اين جمعيت زياد، عده‌ای هم كار زنان می‌كنند كه قابل توجه است. اينجا هم چند ان جى او هست كه به طور مستقيميا غير مستقيم كار می‌كنند. مثلاگروه‌هاى كوهنوردى براى بالا بردن روحيه خودباورى در زنها هست به نظر من كار‌هاى پيش زمينه‌ای می‌كنند در مسائل زنان. می‌دانيد تبريز اولين شهرى بود كه بعد از تهران، در رابطه با كمپين يك ميليون امضا، كارگاه آموزشى در آن برگزار شد. تمام گروهها و چندين گروه فعال اينجا آمدند و در اين كارگاه تعدادى‌شان شركت كردند. حالا بايد ببينيم چگونه اين مسئله را می‌توانيم پيش ببريم. يك مقدار مخصوصا پس از اوضاع اخير در آذربايجان فضا بسته‌تر از سابق است.

كلا مقدمات تشكيل كارگاه آموزشى تبريز چگونه شكل گرفت. آموزش‌ها و استقبال چگونه بود؟

فرانك فريد: من نماينده نيستم اما با چند گروه تماس دارم. از طرف مسئولان كمپين مرا به تهران دعوت كرده بودند و برای يك سخنرانی كوتاه هم وقت گذاشته بودند. ما رفتيم و برگشتيم و متقابلا تهرانى‌ها را دعوت كرديم.

چه آموزش‌هايى ارائه شدند؟

فرانك فريد: در واقع سخنرانی و زمينه‌سازى شد در مورد جنبش زنان. تا بحال هيچكس از تهران نيامده بود و ما هركار كرده بوديم براى خودمان بود. قبلا كنگره روز جهانی زن برگزار كرديم و مراسمى با مشاركت همه گروهها داشتيم. اين دستاورد اين كمپين است كه اولين بار ما براى موضوع زنان دور هم بوديم. در مورد كمپين و كليات آن توضيح داده شد. حقوقدان از تهران آمده بود كه در باره قوانين خيلی خوب حلاجى كرد. ما با اين كارگاه متوجه اين قوانين شديم و اميدواريم بتوانيم اينها را منتقل كنيم.

جمع آورى امضا هم كرديد؟

فرانك فريد: قبلا به صورت محفلى قبل ازآمدن دوستان از تهران اينكار را كرده بوديم اما بهر حال اين دفعه بيشتر امضا جمع كرديم. كار اينجا گسترده‌تر شروع شده است.

براى جا مشكلى نداشتيد، كجا بود؟

فرانك فريد: نه خودمان بوديم به صورت محدود بوديم.

در خانه بوديد؟

فرانك فريد: بله! در واقع كارگاهها درخانه بود و سخنرانى‌ها در پاركينگ.

چقدر شركت كرده بودند؟

فرانك فريد: تعداد خيلی نبودند چون وقت مسافرت بود. مردم اينجا هم به خاطرشرايطى كه تازگى پيش آمده، انجماد و انفعال بيشترى پيدا كرده اند. حدود سى نفر بوديم.

دويچه وله: خانم فريد از توضيحات شما سپاسگزاريم.