نگرانی دوباره از گسترش شپش در مدارس تهران، سرمایه

معاون برنامه ریزی و آموزش سلامت وزارت آموزش و پرورش نسبت به گسترش شپش در مدارس تهران ابراز نگرانی کرده است.موضوع وجود شپش در مدارس دخترانه تهران و شهرستان های دیگر هر چند وقت یک بار و بیشتر در فصل سرما مطرح می شود. کارشناسان وزارت بهداشت بارها ریشه کنی شپش را غیرممکن دانسته اند و همواره گلایه هایی درباره مسائل بهداشتی مدارس و کمبود مربی بهداشت عنوان شده است اما با گذشت سال ها این معضل همچنان به قوت خود باقی است و نگرانی خانواده ها نیز در این مورد برطرف نشده است. مهناز تسلیمی معاون برنامه ریزی و آموزش سلامت وزارت آموزش و پرورش با تایید موضوع گسترش شپش در برخی مدارس تهران به مهر گفته است: «خانواده ها باید در بهداشت فردی فرزندان خود دقت بیشتری داشته باشند تا این بیماری در بین دانش آموزان گسترش نیابد.»

او کمبود مربی بهداشت را به عنوان یکی از علت های گسترش شپش در برخی از مدارس شهر تهران می داند: «کمبود مربی بهداشت می تواند در گسترش این حشره موثر باشد چراکه به علت نبود مربی بهداشت در برخی از مدارس تعداد دفعات معاینه فردی دانش آموزان کم شده است.»

به گفته معاون برنامه ریزی و آموزش سلامت وزارت آموزش و پرورش رشد شپش مخصوص به طبقه خاصی از جامعه یا مناطق محدودی نیست: «عدم رعایت بهداشت فردی و آلودگی محیط موجب گسترش این حشره در بین افراد می شود که در مدارس نیز به علت نزدیک نشستن دانش آموزان با یکدیگر این حشره به سرعت به دیگر دانش آموزان منتقل می شود.»

در حال حاضر با طرح ساماندهی نیروی انسانی در آموزش و پرورش تعداد مدارس متراکم (40 نفره) بیشتر شده است. پزشکان معتقدند ازدحام جمعیت باعث می شود شپش بتواند از سری به سری دیگر برود و از آنجایی که تماس نزدیک در بچه ها امری شایع است، شپش سر بیشتر در این گروه سنی اتفاق می افتد، هر چند هرکس در هر شرایط آب و هوایی ممکن است مبتلا شود.

تسلیمی می گوید: «شپش سر یکی از معضلات بهداشت در تمامی جوامع دنیا است و طی دهه گذشته در ایالات متحده آمریکا شش میلیون مورد ابتلا به شپش گزارش شد و در همین راستا سازمان جهانی بهداشت برنامه هایی را برای پیشگیری و کنترل این بیماری ارائه کرد. ریشه کن کردن این بیماری که جنبه اجتماعی دارد غیرممکن است ولی می توان آن را با برنامه های پیشگیری بهداشتی به راحتی کنترل کرد.»
او با اشاره به برنامه های وزارت آموزش و پرورش برای عدم شیوع و گسترش این بیماری در سطح دانش آموزان از امضای قراردادی با وزارت بهداشت خبر می دهد که بر اساس آن مدارسی که مربی بهداشت ندارند از طریق نیروهای این وزارتخانه مورد بازدید و معاینه فردی دانش آموزان از طریق کارورزان و کارشناسان آنها قرار می گیرند.
پیش از این هم وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت بارها از همکاری برای ارتقای سطح بهداشتی دانش آموزان سخن ها گفته اند.
سال 85 پس از انتشار خبر گسترش شپش در مدارس مسوولان و رئیس اداره بهداشت و سلامت مدارس وزارت بهداشت در جمع خبرنگاران حاضر شدند و به سوالاتی در این باره پاسخ گفتند.
گلایل اردلان رئیس اداره بهداشت و سلامت مدارس وزارت بهداشت با بیان این مطلب درباره آمار آموزش و پرورش مبنی بر ابتلای 107 هزار دانش آموز به شپش سر گفت: «درباره آمار آموزش و پرورش نظری ندارم اما براساس طرح غربالگری که سال گذشته توسط وزارت بهداشت انجام شد چهار درصد از جمعیت چهار میلیونی معاینه شده، به شپش سر (پدیکلوز) مبتلا بوده اند. آمار سال جاری را هم بعد از فروردین ماه 86 اعلام خواهیم کرد.»
رئیس گروه ارزیابی و ارتقای سلامت معاونت پرورشی و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش در گفت وگو با ایسنا گفته بود: «107 هزار و 375 دانش آموز کشور در سال گذشته به شپش سر مبتلا بوده و 200 میلیون تومان اعتبار از سوی وزارت بهداشت برای خرید شامپوی «پرمترین» اختصاص یافته است. در سال تحصیلی 85 - 84 یک میلیون و 181 هزار و 779 دانش آموز دختر و یک میلیون و 65 هزار و 578 دانش آموز پسر معاینه شده اند که از این بین 26 هزار و 448 دختر و دو هزار و 177 پسر مبتلا به شپش سر بوده اند.
درصد ابتلای دختران 23/2 و پسران نیز 20/0 درصد بوده است. از بین معاینه شدگان دانش آموزان استان های ایلام، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، لرستان و هرمزگان به لحاظ ابتلا به شپش سر در وضعیت اضطرار قرار داشتند.»
به گفته غفارپور دبیر کنگره سراسری بیماری های پوستی نیز آمار دقیقی از میزان شیوع شپش در بین دانش آموزان دختر وجود ندارد اما می توان حدس زد که به طور میانگین بیش از 30 درصد دانش آموزان دختر به این عارضه مبتلا هستند.
گلایل اردلان رئیس اداره بهداشت و سلامت وزارت بهداشت در جلسه با خبرنگاران وجود شپش در مدارس را از نظر سلامت معضل مهمی نمی داند و می گوید: «این مشکل به عوامل بهداشتی مختلفی وابسته است و کمبود آب و نداشتن بهداشت فردی در شیوع آن موثر است. به همین دلیل در مناطق خاصی مثل کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان و مناطقی که از نظر بهداشتی مشکلات عمده دارند، بیشتر شایع می شود.»
اما دوماه پیش که باز خبر ها حاکی از شیوع شپش در مدارس تهران بود یک متخصص پوست، مو و زیبایی دانشگاه علوم پزشکی در آوردن مقنعه در کلاس باعث گسترش شپش می شود. این اظهارنظر در تضاد با این ایده بود که با برداشتن حجاب دانش آموزان در کلاس های استتار شده، دانش آموزان اجبار بیشتری برای رعایت بهداشت خواهند داشت و والدین نیز بیشتر به وضعیت بهداشتی کودکان خود رسیدگی خواهند کرد.
به گفته احمد خوشنویس راد متخصص پوست، مو و زیبایی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز شپش هیچ گاه ریشه کن نمی شود و در موی سر کوتاه بهتر دیده می شود. او می گوید: «شپش سر مختص طبقه اجتماعی خاصی نیست و تمام افراد جامعه را خصوصاً در فصول سرد ممکن است درگیر کند.»
مهناز ابراهیمی متخصص پوست و مو معتقد است یکی از آموزه هایی که باید در مدارس کشور به آن توجه شود رعایت نکات اولیه بهداشتی است: «پس از محیط خانواده کودکان تنها در مدارس باید رعایت مسائل بهداشتی را فرا گیرند اهمیت این موضوع در مقابل دروس حفظی که از یاد می رود دوچندان است چرا که مهارت های زندگی سالم از دروس اولیه زندگی انسان هاست و اگر در خانواده ها ممکن است کوتاهی در این زمینه صورت گیرد، مدارس و مربیان و معلمان باید این ضعف را جبران کنند.»
او ادامه می دهد: «پاکیزگی محیط مدرسه هم یکی از موارد پراهمیت است
چرا که کودکان باید در عمل ببینند که اولیای مدرسه بهداشت و سلامت را رعایت می کنند و به شکل عملی مراقبت از خود و محیط اطراف خود را می آموزند.»
مسوولان آموزش و پرورش در حال حاضر بخشنامه ای درباره شیوع شپش به مدارس ابلاغ نکرده اند اما شنیده ها از فروش زیاد شامپوهای ضدشپش (لیندین یک درصد و پرمترین یک درصد) در داروخانه های نزدیک به مدارس در خیابان وحدت اسلامی، میدان هرندی و شوش و خانی آباد حکایت دارد.
از دی ماه سال جاری بسیاری از والدین با روزنامه ها و خبرگزاری ها تماس گرفته و از وجود شپش در مدرسه فرزندان خود ابراز نگرانی می کنند. این مدارس در مناطق مختلف شهر بوده و محدود به مناطق
پایین شهر نمی شوند.
براساس قانون برنامه چهارم توسعه باید به ازای هر 750 دانش آموز یک مربی بهداشت وجود داشته باشد اما مسوولان اعتراف می کنند که اکنون وزارتخانه با کمبود 10 تا 14 هزار مربی بهداشت روبه رو است. بسیاری از مربیان بهداشت در آستانه بازنشستگی هستند و 80درصد مدارس مربی بهداشت ندارند:
علی عباسپور تهرانی فرد رئیس کمیسیون آموزش مجلس در اردیبهشت ماه سال جاری با اظهار نگرانی از وضعیت بهداشت مدارس گفت: «بی توجهی به بهداشت در مدارس سلامت نسل آینده را با خطر جدی مواجه کرده است.»
پیش از آن حسن ضیاءالدینی، مدیرکل سلامت و پیشگیری از آسیب های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش در اسفندماه سال 86 نسبت به تشدید وضعیت نابسامان بهداشت مدارس هشدار داد: «با توجه به کمبود مربی بهداشت، وضعیت بهداشت مدارس از فروردین 87 بدتر شود. هم اکنون بیش از 80 درصد مدارس کشور مربی بهداشت ندارد و حدود دوسوم مربیان بهداشت مدارس نیز در آستانه بازنشستگی قرار دارند. یکی از چالش های مهم در گسترش بهداشت در سطح مدارس کمبود مربی بهداشت است که باید این تعداد از چهار هزارنفر به بیش از 14 هزارنفر افزایش یابد.»
او ماه گذشته (بهمن 87 )از تعیین راهکارهایی برای حل این مشکل در شرایط فعلی، طبق برنامه ریزی های اخیر خبرداد و گفت: «از سال 1385، ردیف استخدامی خاصی به تامین مربیان بهداشت اختصاص نیافته است. راهکار عمده به کارگیری بخشی از معلمان مازاد به عنوان مربی بهداشت با واگذاری مسوولیت های این ردیف شغلی به این افراد است که از این طریق، بخش اعظمی از مشکلات ناشی از کمبود مربیان بهداشت در مدارس برطرف می شود.» از سوی دیگر ناچیزبودن سرانه مدارس و سرانه بهداشت دلیل دیگری است که مسوولان مدارس بر آن تاکید دارند.