چاپ تصویر شاعر زنده روی کتاب ممنوع شد، سرمایه

بر اساس یک قانون نانوشته، ناشران کتاب های شعر نمی توانند تصویر شاعر را روی جلد کتاب چاپ کنند. البته آنطور که ناشران می گویند صورت شاعران مرده می تواند روی کتاب هایشان ظاهر شود ولی به کار بردن تصویر شاعران زنده برای معرفی کتاب هایشان امری ممنوع شمرده می شود.

بر ما معلوم نیست چنین قاعده نانوشته ای از کی و با چه استدلالی به اجرا درآمده است اما از یکی دو ناشر کتاب های شعر که پرس وجو کردیم متوجه درستی خبر شدیم و هر چه می شنیدیم بر حیرت مان می افزود. ناشری که از دغدغه بدتر شدن اوضاع نشر خود نخواست نامش برده شود، گفت: «چرا اینقدر تعجب می کنید؟ طوری چشمتان گشاد می شود که انگار دارم دروغ می گویم. بله، درج تصویر شاعر زنده روی جلد ممنوع است؛ بنابراین تصویر محمدعلی سپانلو، محمد شمس لنگرودی، فرشته ساری، علی عبداللهی، و هر شاعر زنده ای که وجود داشته باشد نمی تواند روی جلد کتاب هایشان بیاید.» او اضافه کرد: «شاعران مرده مشمول لطف هستند و می توان از عکس چهره آنها روی جلد استفاده کرد.

چپ و راست بودن آنها هم مهم نیست و از احمد شاملو، منوچهر آتشی، نیما و نصرت رحمانی گرفته تا قیصر امین پور و احمد منزوی را می توان استفاده کرد.» این ناشر از ذکر بقیه نام ها خودداری کرد چون به قول او «تفاوت و تبعیضی وجود ندارد و هر شاعری را که بگویید مشمول این قضیه می شود.» با خودمان فکر کردیم چرا یک شاعر نمی تواند عکس خود را روی جلد بیاورد؟ مگر شاعر در جای دیگری غیر از کتابش هم می تواند معرفی شود؟ مگر چه تعداد نشریه و روزنامه برای تبلیغ آثار شاعران داریم؟ شاعران چگونه باید به مخاطبان شناسانده شوند؟ کجا باید سیمایشان دیده شود؟ چقدر جایزه و نشست های شعری در این ملک برپا می شود؟ چرا شاعری که پول انتشار کتابش را هم خودش می پردازد، نمی تواند تصویری معمولی و با رعایت شئون مربوطه را روی جلد بگذارد؟ چرا جلد برخی کتاب ها منقش به چشم و ابرو و اشک های گداخته و دلبرکان غمگین است و در عوض شاعر نمی تواند از تصویر خود برای اعتبار بخشیدن به جلد کتاب بهره بگیرد؟ چرا جلد کتاب یک شاعر نباید از دور به واسطه تصویر شاعر معروفش معرفی شود و مخاطب را به سمت خود بخواند؟ سخن اینجاست که اگر منظور از تصویر چهره شاعر معرف صاحب اثر است و جز این نیست و هدف دیگری نیز ندارد، درج نام شاعر هم روی جلد مصداق همین معرفی است و بنابراین باید آن را هم از روی جلد برداشت. سوال برانگیزتر از همه این است که چرا این حق برای شاعران مرده وجود دارد و برای زنده ها نه؟ پس درمی یابیم که چالش اصلی به تبلیغ شاعرانی خاص مربوط نیست و آنچه موجب وضع این قانون نانوشته شده است، احتمال بزرگنمایی شاعرانی است که در قید حیات اند و امکان دارد از این طریق بخواهند از تصویر خود «استفادهء ابزاری» کنند! نکتهء دیگری که ناشری دیگر به آن اشاره کرد در مورد شاعران خارجی بود که ظاهراً با رعایت ملاحظات - در مورد زنان - منعی ندارند و می توانند تصویرنمایی شوند.