عذرخواهی نخست‌وزير ايالت هسن آلمان از نويد کرمانی، نويسنده ايرانی‌تبار، دويچه وله

رولاند کخ، نخست‌وزير ايالت هسن به دليل مخالفت خود با اهدای جايزه فرهنگی سال ۲۰۰۹ به نويد کرمانی، از وی عذرخواهی کرد. اين جايزه به پاس حمايت از گفت‌وگوی اديان به نمايندگان سه دين اسلام، مسيحيت و يهوديت اهدا شد.

نخست وزير ايالت هسن، رولاند کخ، از نويد کرمانی نويسنده ايرانی‌تبار و اسلام‌شناس، به دليل تأخير در به رسميت شناختن او به عنوان نماينده‌ی شايسته‌ی دريافت جايزه فرهنگی سال ۲۰۰۹ ايالت هسن، عذرخواهی کرد. رولاند کخ شامگاه پنج‌شنبه (۵ آذر) هنگام اعطای اين جايزه در تالار شهر ويسبادن گفت که در گفت‌وگو با نويد کرمانی دچار سوتفاهم شده و مسئله پيش‌آمده از نظر احساسی نيز پيچيده شده است. نخست‌وزير ايالت هسن ادامه داد که به همين علت شخصأ از نويد کرمانی عذرخواهی می‌کند.

نويد کرمانی هنگام دريافت اين جايزه، با اشاره به اينکه نگاه جامعه آلمان به دنيا بازتر شده است، گفت:«اينکه مطبوعات و رسانه‌ها از فردی که در اقليت است حمايت کنند، در دنيای کنونی امری بديهی نيست.» وی همچنين گفت، همبستگی بسياری از مسيحيان و نمايندگان کليسا با وی، او را بيش از هر چيز تحت تاثير قرار داده است.

"گفت‌وگو" يا کشمکش بر سر حقانيت "عقيده من"

جنجال مطبوعاتی و سياسی جايزه فرهنگی سال ۲۰۰۹ ايالت هسن بر سر مقاله‌ای از نويد کرمانی آغاز شد. ايالت هسن اعلام کرده بود که جايزه فرهنگی سال ۲۰۰۹ را به منظور حمايت از گفت‌وگوی اديان، به نمايندگان سه دين اسلام، مسيحيت و يهوديت اعطا می‌کند. هيئت داوران نام چهار تن را اعلام کرد، که البته نويد کرمانی جزو آنها نبود.

در کنار دو تن از رهبران مسيحيان آلمان و نايب رئيس شورای مرکزی يهوديان در آلمان، "فوات سزگين" ، اسلام‌شناس برجسته در موسسه تاريخ و علوم تجربی شهر فرانکفورت، به عنوان نماينده دين اسلام معرفی شد. فوات سزگين اما اعلام کرد به دليل اظهارنظرهای جانبدارانه نايب رئيس ‌شورای مرکزی يهوديان، "سالومون کورن" در جريان جنگ اخير غزه، حاضر نيست اين جايزه فرهنگی را با وی تقسيم کند.

پس از انصراف فوات سرگين، متولد ترکيه، هيئت داوران نويد کرمانی را شايسته دريافت اين جايزه معرفی کرد. اما اين تصميم موجب اعتراض شديد نمايندگان برگزيده دين مسيحيت شد.

اسقف "کارل لمن"، يکی از دو نماينده برگزيده دين مسيحيت اعلام کرد که حاضر نيست در کنار نويد کرمانی بايستد و چنين افتخاری را با وی تقسيم کند. اسقف لمن با پشتيبانی نماينده برگزيده ديگر دين مسيحيت، اسقف "پتر اشتايناکر"، در نامه‌ای به رولاند کخ، نخست وزير ايالت هسن، از انتخاب کرمانی به شدت انتقاد کرد.

دليل اين مخالفت شديد، مقاله نويد کرمانی در مورد نشان صليب در دين مسيحيت بود. کرمانی که از شرق‌شناسان برجسته و عضو آکادمی زبان و ادبيات آلمان است، در مقاله‌ای که ماه مارس ۲۰۰۹، در روزهای عيد پاک منتشر کرد، نشان صليب و ارج‌گذاری افراطی بر درد و رنج در مسيحيت را «بربريت» و «جسم‌ستيزی» خوانده بود.

مقاله نويد کرمانی اما از سوی رهبران ارشد مسيحی «توهين به صليب» تعبير و با مخالفت شديد آنها با انتخاب کرمانی مواجه شد. جنجال زمانی بالا گرفت که رولاند کخ، نخست وزير اين ايالت، نام کرمانی را از ليست برندگان اين جايزه حذف کرد. اين مسئله نه تنها با اعتراض شديد اهل قلم و روشنفکران آلمان مواجه شد، که در پارلمان اين کشور هم مطرح شد.

نوربرت لامرت، رئيس پارلمان آلمان، با انتقاد از حذف نام کرمانی از ليست دريافت‌کنندگان جايزه فرهنگی ايالت هسن گفت، اگر مقاله کرمانی دليل اصلی ندادن جايزه به وی بوده، دولت آلمان بهتر است از اين پس، از اعصای جايزه‌های فرهنگی صرف نظر کند.

اين جايزه سرانجام شامگاه پنج‌شنبه با حضور رولاند کخ و چهار نماينده برگزيده شده، از جمله نويد کرمانی، به برندگان اعطا شد. نخست‌وزير ايالت هسن در توجيه تصميم اوليه خود گفت که فرهنگ آلمان ريشه در اديان مسيحيت و يهوديت دارد و اهدای اين جايزه فرهنگی بدون حضور نماينده کلسيای کاتوليک يا پروتستان، با ساختارهای دينی و فرهنگی چنين جامعه‌‌ای همخوانی نمی‌داشت.

"گفت‌وگو بايد سازنده باشد"

در مقابل، اسقف "لمن" هنگام دريافت جايزه، بدون اشاره به آنچه گذشت، بار ديگر بر گفت‌وگوی ميان اديان تأکيد کرد و گفت:«در چنين گفت‌وگويی کسی نبايد خود را در موقعيت برتر ببيند. از طرف مقابل هم نبايد انتظار بيش از حد داشت، چون در آن صورت ممکن است "گفت‌وگو" به دلسردی و سرخوردگی بيانجامد.»

نويد کرمانی اما در سخنرانی خود هنگام دريافت جايزه فرهنگی سال ۲۰۰۹، بار ديگر به شرح جريان پرداخت. وی گفت که يک جامعه چندفرهنگی با اديان مختلف، هرگز بدون اختلاف نظر و مشکل نخواهد بود. وی ادامه داد: «مهم اين است که دليل اختلاف‌نظر را در بحث و گفت‌وگوی سازنده روشن کنيم، حتی اگر به کار بردن سخنان تند لازم باشد.» وی همچنين با اشاره به مقاله "به عمد ادبی" خود گفت که دليلی برای پس گرفتن نظر خود يا عذرخواهی ندارد.

رولاند کخ هنگام اعطای اين جايزه ۴۵ هزار يورويی، به گفت‌وگوی اديان و اختلاف نظرها در چنين گفت‌وگويی اشاره کرد و گفت:«آنچه اتفاق افتاد، نشان داد که چگونه می‌توان مشکلات پيش‌رو را از ميان برداشت.»