یک اسکار و جبهه‌گیری ستایشگران و مخالفان، دویچه وله

اسکار فرهادی موجب پاره‌ای مرزبندی‌ها شده است. برخی به فکر تدارک یک جشن افتاده‌اند، گروهی ساخته او را به اپوزیسیون ربط داده و در برابرش سکوت کرده‌اند. کیهان هم با ضد ایرانی خواندن فیلم به استهزای اثر پرداخته است.

محافل خبری ایران نوشته‌اند که عده‌ای از اهالی رسانه و هنر در صدد برپایی جشنی بزرگ برای تجلیل از اصغر فرهادی هستند. وبسایت فرارو اعلام کرده که این جشن بدون حمایت دولت و تا قبل از عید نوروز برگزار خواهد شد. جزییات این مراسم، به‌رغم انتشار خبر آن در بسیاری سایت‌ها، هنوز روشن نیست.

محمد خاتمی، رییس جمهور پیشین ایران در پیام تبریکی به اصغر فرهادی، موفقیت چشمگیر وی و همکاران فیلم جدایی نادر از سیمین را ناشی از توانمندی و جایگاه والای سینمای اندیشمند و صاحب سبک ایران دانسته است. خاتمی افزوده که این حادثه نشانه‌ای روشن بر آن است که هنر به‌طور عام و سینما به‌طور خاص می‌تواند موجب نزدیکی دل‌ها و چیرگی انسانیت و محبت بر خشونت شود و گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها را به جای تنش و درگیری بنشاند.

این در حالی است که وزیر ارشاد جمهوری اسلامی در توجیه سکوت خود در برابر کسب اسکار یک فیلم ایرانی و عدم صدور بیانیه‌ در این زمینه گفته است:« رئیس سازمان سینمای ایران و مسـئولان بنیاد سینمای فارابی و دوستان سینماگر این کار را انجام داده‌اند.» محمد حسینی هم‌چنین تاکید کرده که ارشاد با صدور مجوز برای این فیلم در موفقیت آن سهم داشته و دریافت پنج سیمرغ در فستیوال فجر نیز در معرفی آن موثر بوده است.

درحالی‌که فیلم فرهادی در مراحل ساخت خود با محدودیت‌هایی روبرو بوده و به‌طور موقت نیز توقیف شده است.

آغاز تخریب فرهادی

همزمان با اظهارات برخی مقامات رسمی، رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران تلاش‌هائی را برای کاستن از ارزش موفقیت فرهادی آغاز کرده‌اند. نادر فراستی که هر هفته در برنامه تلویزیونی «هفت» به نقد فیلم‌های ایرانی می‌پردازد، با صراحت اعلام کرده که فیلم فرهادی نتیجه بند و بست‌های سیاسی و سیاست‌های خصمانه‌غرب است که جدایی نادر از سیمین را هم متعلق به «اپوزیسیون نظام» می‌داند.

روزنامه کیهان نیز در ستون یادداشت‌ روزانه و در قالب گفت‌وگوی روزانه حسین شریعتمداری با خودش فیلم فرهادی را به سخره گرفته است: «گفت این جدایی نادر از سیمین چه ویژگی‌هایی داشت که اسکارگرفت و با استقبال گسترده دولتمردان کودک‌کش اسراییل و مقامات دولتی امریکا و انگلیس و فرانسه روبرو شد؟ گفتم این فیلم مردم ایران را ملتی عقب افتاده، دروغگو و حقه‌باز معرفی می‌کند که بزرگ‌ترین آرزوی آن‌ها زندگی کردن در آمریکا یا یک کشور اروپایی است.»

شریعتمداری مدعی شده که دولتمردان اسراییلی قصد اکران دوباره این فیلم را دارند:« گفت خوب معلومه که چرا آب از لب و لوچه اسراییلی‌ها راه افتاده و ذوق زده شده‌اند اما چرا برخی مسئولان فرهنگی خودمان هم از این فیلم ضد ایرانی تقدیر کرده‌اند؟ گفتم چه عرض کنم! یارو می‌خواست گردو بشکند. گردو را گذاشته بود زیر پاش و بعد با سنگ می‌زد توی سر خودش!»

هم‌زمان غلامعلی رجایی، یکی از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران در وبلاگ خود نوشته که این پیروزی را شاخص خوبی برای شناخت دوستان ملت ایران می‌داند. اتفاقی که بعضی را در حالت روحی سختی قرار داده که تبریک یا سکوت برایشان پرهزینه خواهد بود: « خدا می‌داند اگر این اتفاق در عرصه سیاسی هنری غیر سبز می‌افتاد، در این مملکت چه‌ها که نمی‌شد!»

تبریک کروبی به فرهادی

محمدتقی کروبی فرزند مهدی کروبی در سایت شخصی خود پیام تبریکی از سوی خود و پدرش خطاب به اصغر فرهادی و همکاران او نوشته است: « این موفقیت بی سابقه در عرصه هنر و سینما، ملتی را که شوربختانه بدنبال حاکمیت چکمه پوشان بر اقتصاد، سیاست، علوم و فنآوری، ورزش و فرهنگ، شادی و موفقیت از آنان ستانده شده، خرسند و سربلند ساخت.»

محمدتقی کروبی خطاب به فرهادی تاکید کرده که « بر خلاف آنان که زمینه تحقیر و توهین به ایران و ایرانی را در دانشگاه کلمبیا رقم زدند و در بازگشت از آن به‌عنوان فتح‌الفتوح یاد کردند، این بار شما با اثر و سخن خود ایران را در راس اخبار رسانه‌های جهانی قرار دادید و موجب فخر شدید.»

وی در پایان نوشته که خواسته قلبی‌اش آن بود که بتواند پیام مستقیم پدرش را به فرهادی اعلام کند:« اما تداوم محرومیت ایشان از حقوق اولیه یک زندانی مانع این مهم شد.»

«ما همه به طرز غم‌انگیزی ایرانی هستیم»

یادداشت محمد قائد روزنامه‌نگار و منتقد اجتماعی در مورد اسکار گرفتن فیلم فرهادی نیز خواندنی است. او در این یادداشت که در نشریه شرق منتشر شده می‌نویسد:« دو دهه پیش گفته شد از صد و پنجاه مشاور اعطای جایزه نوبل، یک نفر هم نام احمد شاملو را طرح کرده‌است. بی‌درنگ بوق‌هایی در داخله به صدا در آمد که پس لابد او کاری خلاف حق و حقیقت کرده وگرنه چرا باید نوبل بگیرد؟ و حالا تعجبی ندارد که بکوشند اسکار را در چشم خلایق کم اهمیت جلوه دهند. ما همه به طرز غم‌انگیزی ایرانی هستیم.»

قائد در ادامه آورده که در سینمای ایرانی حرف‌های «فرسفی/عرفونی» مثل خاکه‌ قندی است که روی برخی شیرینی‌ها می‌پاشند. زیاد خوش خوراک نیست اما بالاخره از هیچ بهتر است: « برای من برجسته‌ترین جنبه فیلم جدایی نادر از سیمین، دیالوگ عالی آن بود. ثبت شیوه صحبت و استدلال و لحن و تا حد بسیار، طرز تلفظ آدم‌های ایرانی طبقه متوسط شهرنشین مدرسه رفته در این زمان.»

او نتیجه گرفته حتما داوران بزرگ اسکار اشاره‌های تلویحی و غیرصریح روابط در فیلم ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فرهادی را درک کرده‌اند و به‌همین سبب هم سناریوی فیلم را به رغم محدودیت‌ها ستوده‌اند: «انسان‌ها به اتفاق فکر می‌کنند و به نتایجی مشابه می‌رسند. چه در اسکار و چه در موارد دیگر.»