سقف مهریه ، ظلم به زنان یا کمک به مردان

حدود چندماه از تصویب بخشهایی از لایحه حمایت از خانواده در مجلس شورای اسلامی می گذرد، بخشی از این لایحه به بحث مهریه می پردازد و به گونه ای برای آن سقف تعیین می کند.

به گزارش خبرگزاری مهر، در این لایحه این گونه آمده است که میزان مهریه متعارف ۱۱۰ سکه بهار آزادی است و مرد موظف است آن را پرداخت کند، در صورتی که مهریه سقف مذکور را رد کند، دادگاه تمکن مالی مرد را برای پرداخت بررسی می‌کند و تصمیم می‌گیرد که فرد زندانی شود یا خیر.

در نگاه اول این سئوال پیش می آید که اگر چنانچه مهریه ای بالای 110 سکه تعیین شود و مرد توانایی پرداخت آن را نداشته باشد ضمانت اجرایی برای گرفتن مهریه وجود ندارد.برای مثال اگر چنانچه مهریه ای 128 سکه بهار آزادی باشد و مرد توانایی پرداخت این مقدار را نداشته باشد می تواند مهریه را پرداخت نکند و کاری هم از دست قانون بر نمی آید، اما این قانون بدین گونه نیست. چراکه براساس این قانون، مهریه تا 110 سکه ضمانت اجرایی دارد و بر اساس ماده 2 قانون محکومیتهای مالی که در آن داریم: "هرکس محکوم به پرداخت مالى به دیگرى شود چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن و یا ضرر و زیان ناشى از جرم یا دیه و آن را تأدیه نکند دادگاه او را الزام به تأدیه نموده و چنانچه مالى از او در دسترس باشد آن را ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده استیفاء می کند و در غیر این صورت بنا به تقاضاى محکوم‏له، ممتنع را در صورتى که معسر نباشد تا زمان تأدیه حبس خواهد کرد".

فردی که موظف به پرداخت مهریه ای بالای 110 سکه است بایستی تا 110 سکه را به صورت کامل پرداخت کند و قانون او را موظف به پرداخت این مقدار مهریه کرده است و اگر چنانچه تادیه نکند دادگاه می تواند براساس ماده 2 که در بالا آورده شد با او برخورد نماید و او را حبس کند.

برای مثال اگر چنانچه مهریه ای 313 سکه باشد و فرد نخواهد مهریه را پرداخت کند قانون طبق ماده 2 قانون محکومیت های مالی با او برخورد خواهد کرد و اگر چنانچه فرد 110 سکه را پرداخت کند برای 203 سکه باقیمانده شرط تمکن زوج مد نظر قانون خواهد بود و اگر چنانچه فرد مالی داشته باشد که در مستثنیات دین نباشد (مستثنیات دین مالی است که امکان توقیف آن وجود نخواهد داشت مانند یک خانه، ماشین و ابزار کار) به عنوان مهریه برای زن توقیف خواهد شد.

به طور کلی در رابطه با فلسفه مهریه نظراتی مختلفی وجود دارد به عنوان مثال برخی متفکران فلسفه مهریه را جبرانی برای کمی سهم الارث زن می‌دانند برخی دیگر آن را وثیقه‌ای در برابر حق طلاق مرد برمی‌شمارند وعده‌ای نیز آن را پاداش سپاس از زن می‌دانند اما آن چیزی که مشخص و مبرهن است این است که مهریه از حقوق زوجه بوده و زوج مانند نفقه موظف است که آن را پرداخت کند.

اما نکته ای که در این بین باید به آن توجه داشت این است که مهریه باید با شرایط زوج و زوجه و محیط همگونی داشته باشد چرا که مهریه یا صداق یک مسئولیت مالی است که همانند تمام مسئولیت های مالی دیگر زوج موظف به پرداخت آن است.

به نظر می رسد از دلایلی که قانون گذار برای تعیین سقف مهریه داشته است این بوده است که اولا تعداد محکومان مالی مهریه در زندان ها را کم کند ثانیا خانواده ها را ترغیب کند تا مهریه های کمتری را در نظر بگیرند. اما آن چیزی که روشن است این است که نمی توان خانواده ها را با قانون به این نتیجه رساند که میزان مهریه عامل استحکام خانواده نیست بلکه این امر مستلزم یک کار فرهنگی منسجم در سطح جامعه است.

مسعود مداحیان

کارشناس حقوق و عضو انجمن مدافعان حقوق بشر