هنکه: فوتبال در ایران فعلا برای مسئولان و بازیکنان موقعیت خوبی برای پول درآوردن است

میشائیل هنکه‌ فوتبال را برای مسئولان و بازیکنان ایرانی بیش از هر چیز موقعیت خوبی برای پول درآوردن می‌داند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، میشائیل هنکه‌ سال 2011 به عنوان مربی استقلال تهران شروع به کار کرد. او فوتبال را برای مسئولان و بازیکنان ایرانی فعلا بیش از هر چیز موقعیت خوبی برای پول درآوردن می‌داند. دستیار سال‌های پیش اوتمار هیتسفلد و پرویز مظلومی در گفت‌وگویی با "دویچه‌وله" به پرسش‌هایی درباره فوتبال ایران پاسخ داد. متن این گفت‌وگو در زیر می‌آید:

چه مدت در ایران فعال بودید و حالا با گذشت زمان، دوران حضورتان در ایران را چگونه می‌بینید؟

از جولای سال 2011 دقیقا به مدت یک سال در ایران اقامت داشتم. دوران هیجان‌انگیزی را در ایران داشتم و تجربیات زیادی را در آنجا کسب کردم. اگر از آلمان به ایران نگاه شود، تصوری منفی‌ درباره این کشور دارد و خیال می‌کند که ایران خیلی از آلمان فاصله دارد. اما خیلی سریع به شیوه زندگی در ایران که کاملا دنیای دیگری است، عادت کردم. تصویری که شهروندان در آلمان از طریق گزارش رسانه‌ها درباره ایران در ذهن دارند، شاید وحشتناک‌تر از آن تجربیاتی است که من شخصا و حضورا در ایران به دست آوردم.

چه تفاوت‌هایی را می‌توان درباره آنچه خودتان در ایران مشاهده کردید با تصویر و تصوراتی که از قبل در مورد این کشور داشتید، عنوان کرد؟

نخست فکر نمی‌کردم که بتوانم به عنوان یک شهروند خارجی در ایران به طور آزاد رفت‌وآمد داشته باشم و بایستی محدودیت‌های فراوانی را تحمل کنم. اما اصلا این طور نبود. رفت‌وآمد در ایران برایم آزاد بود. مردم ایران فوق‌العاده خوش‌برخورد و مهربان هستند؛ به خصوص در تماس با خارجی‌ها و به ویژه آلمانی‌ها! در ایران فوری متوجه شدم که مردم چه ارزش بزرگ و احترام خاصی را برای آلمان و شهروندان آلمانی قائل می‌شوند. فکر می‌کنم جوانب اقتصادی دلیل اصلی این دیدگاه است. محصولات شرکت‌هایی مانند آدیداس، مرسدس بنز یا پورشه ابهت بسیار بالایی برای ایرانی‌ها دارد. هرچند خیلی‌ها در ایران توان مالی خرید این محصولات را ندارند. اغلب می‌دیدم که مثلا مردم برچسب مارک آدیداس را بر روی ماشین‌هایشان چسبانده‌اند، علیرغم این‌که شرکت آدیداس هیچ ربطی به اتومبیل ندارد! از این طریق ارزش بالای شرکت‌های معتبر آلمانی در ایران برایم مسجل شد.

کار و همکاری با فوتبالیست‌های ایرانی را چطور دیدید؟

طرز فکر مردم و فوتبالیست‌ها را می‌شود شبیه فرهنگ "کشورهای جنوبی" توصیف کرد. طرز فکر فوتبالیست‌ها از اندیشه‌ای که میان فوتبالیست‌ها در آلمان و اروپا رایج است، فاصله زیادی ندارد. فوتبالیست‌ها در ایران از نظر تاکتیک و تفکرات حرفه‌ای تعلیم خوبی ندیده‌اند. در مقایسه با سیستمی که در آلمان از سنین کودکی در چارچوب آموزش‌وپرورش ورزشی پیاده می‌شود و بر روی چشم‌انداز انتقال بهترین‌ها به بخش حرفه‌ای متمرکز است اما فوتبالیست‌های ایرانی روی هم رفته تمایل زیادی به یادگیری و ترقی دارند. خیلی‌ها دوست دارند که با پشتکار و یادگیری سکوی‌ پرشی برای خود به سوی فوتبال اروپا فراهم کنند.

نقاط قوت و برجسته فوتبالیست‌های ایرانی را در چه فاکتورهایی مشاهده کردید؟

بدون تردید تکنیک انفرادی بازیکن‌ها! خیلی از فوتبالیست‌های ایرانی از قابلیت بالای تکنیک انفرادی برخوردارند. این نکته قابل مقایسه با خصوصیات تکنیکی فوتبالیست‌ها در اروپاست اما باید اضافه کنم که تکنیک انفرادی فوتبالیست‌های ایرانی بعضی وقت‌ها باعث تک‌روی بیش از حد آنها و از بین بردن نمایش فوتبال سازنده و منطقی نیز می‌شود.

چه عواملی را به عنوان بزرگترین مانع رشد ورزش ایران در حال حاضر می‌بینید؟

ورزش ایران سیاسی است و در هدایت و فرمان سیاست قرار گرفته است. فوتبال در ایران بدون پشتیبانی دولت هیچ کاری را نمی‌تواند انجام دهد. با این حال هیچ دستکاری در نتایج بازی‌ها مشاهده نکردم. ورزش ایران فاقد تفکرات و ساختار حرفه‌ای است که به عنوان مثال در آلمان، از رده‌های سنی خردسالان و کودکان با چشم‌انداز رشد به شیوه حرفه‌ای آغاز می‌شود.

به نظر شما آیا در حال حاضر در ایران فوتبالیست‌هایی هستند که اگر در محیط حرفه‌ای آموزش ببینند، قابلیت رشد چشمگیر و صعود به جمع فوتبالیست‌های برتر جهان را داشته باشند؟

صد در صد! ایران کشور بزرگی است. فوتبال در ایران از ظرفیت و محبوبیت بالایی برخوردار است. خیلی از کودکان در خیابان‌ها فوتبال بازی می‌کنند. اگر در ایران برنامه و ساختار مناسبی برای آموزش‌وپرورش حرفه‌ای و درازمدت از سنین کودکی تدوین و پیاده شود، آنگاه استعدادهای فراوانی که در فوتبال ایران وجود دارند، شکوفا خواهند شد اما در ایران "نام" به خصوص در باشگاه‌های تراز اول، خیلی مطرح است. بازیکنانی مثل علی کریمی که در گذشته در فوتبال اروپا مطرح بودند، هنوز به عنوان فوق‌ستاره در فوتبال ایران فعال هستند. به علت تمرکز باشگاه‌های ایران روی چنین اشخاصی، این نکته باعث جلوگیری پیشرفت بازیکنان جوان و استعدادهای پشت خط شده است.

آیا دوست دارید بار دیگر به ایران برگردید و در آنجا کار کنید؟

اصولا بله! از فعالیتم در ایران پشیمان نیستم؛ هر چند که تنها و دور از خانواده در ایران اقامت داشتم. حضورم در ایران برایم با کاهش کیفیت زندگی همراه بود، زیرا در ایران نمی‌توانستم خیلی از کارهایی را که دوست دارم، انجام دهم. اما همان‌طور که گفتم پشیمان نیستم که در ایران کار کردم و اصولا می‌توانم تصور کنم که در آنجا مجددا مسئولیتی را بپذیرم.

جزو خصوصیات ورزش ایران، متاسفانه عدم پرداخت منظم حق و حقوق بازیکنان و مربیان از سوی باشگاه‌هاست. این مسئله همواره باعث شکایت‌های متعدد به فدراسیون‌های جهانی شده است. آیا شما هنوز طلب حقوقی از باشگاه استقلال تهران دارید؟

خوشبختانه رابطه خوبی با علی فتح‌الله زاده، مدیرعامل باشگاه استقلال دارم. رسما در کنار فعالیتم به عنوان مربی همچنین در سمت مشاور مدیرعامل نیز انجام وظیفه کردم. این باعث شد که از این لحاظ در فصل گذشته، نسبتا کمتر مشکل داشته باشم اما حقیقت این است که قسمتی از حقوقم از سال گذشته، هنوز پرداخت نشده است. در فصل جاری نیز همچنان با باشگاه استقلال تهران قرارداد معتبر دارم. اما قاطع اعلام کردم تا وقتی که طلب‌های حقوقی‌ام از فصل گذشته پرداخت نشود، از ادامه فعالیت در استقلال فاصله‌ می‌گیرم. در این زمینه با فدراسیون جهانی فوتبال نیز مشورت کرده‌ اما هنوز اقدام قانونی یا شکایتی علیه باشگاه استقلال نکرده‌ام.

باشگاه استقلال رسما به شما در مورد پرداخت بقیه حقوقتان چه گفته است؟

آنها گفتند که به ایران برگردم تا دراین‌باره صحبت کنیم و به فعالیتم ادامه دهم اما پاسخ دادم که تا وقتی که موضوع فصل گذشته حل نشود، به ایران نخواهم آمد.

چه نکات مشترک و چه تفاوت‌هایی را در اخلاق و طرز فکر فوتبالیست‌های ایرانی در مقایسه با فوتبالیست‌های کشورهای همسایه ایران مشاهده کردید؟

در میان فوتبالیست‌های ایرانی خصوصیاتی مانند تشنگی برای کسب موفقیت، تفکرات پایدار حرفه‌ای و اراده بدون چون و چرا برای پیروزی، هنوز آن‌طور که در فوتبال حرفه‌ای جهان لازم است، شکل نگرفته. فوتبال در ایران فعلا برای مسئولان و بازیکنان موقعیت خوبی برای پول درآوردن است. در فوتبال آلمان و اروپا نیز پول زیادی سرمایه‌گذاری شده اما طرز فکر در اروپا به این صورت است که مردم عاشق فوتبال هستند و دست اندرکاران نیز به رشد و امور آموزشی در فوتبال عشق می‌ورزند و همه می‌دانند که اگر کار با موفقیت دنبال شود، پول خود به خود در خواهد آمد. اما این نکته در ایران این طور نیست و می‌شود گفت که برعکس است. در ایران بازیکنان جوان و با استعداد نمی‌توانند برای رشد خود برنامه‌ریزی کنند و نمی‌توانند بگویند که برای طی کردن سلسله مراتب رشد فوتبالی، نخست به فلان باشگاه متوسط می‌روم، چندین فصل آنجا زحمت می‌کشم تا پایه‌ام محکم شود و سپس به باشگاه بهتری می‌روم تا ملی‌پوش شوم و درآمد بالایی داشته باشم. در ایران همه به این فکر هستند که در سال بعدی در کدام باشگاه به آنها پول مناسبی داده می‌شود. به این خاطر میزان نقل و انتقال بازیکن در صحنه فوتبال باشگاهی ایران بسیار بالاست و پیوند بازیکنان با باشگاه‌هایشان نسبتا کوتاه مدت است. به عقیده من این وضعیت مانع رشد بازیکنان جوان و با استعداد است.

از شیرین‌ترین و تلخ‌ترین خاطرات حضورتان در ایران تعریف کنید.

شادترین خاطره‌ام بازی جام حذفی با استقلال در شهرآورد پایتخت برابر پرسپولیس در حضور نزدیک به 100 هزار تماشاگر در ورزشگاه آزادی تهران بود. این دیدار در 90 دقیقه نخست با نتیجه مساوی دنبال شد و ما در 30 دقیقه وقت اضافی موفق شدیم سه گل به پرسپولیس بزنیم. جو بی‌نظیری در استادیوم حکمفرما بود. یکی دیگر از تجربیات مثبتم نیز برخورد محترمانه مردم و همچنین هواداران تیم‌های حریف با من بود. تلخ‌ترین خاطره‌ام اتفاقی بود که یک بار هنگام خروج از ایران در فرودگاه تهران برایم رخ داد. به علت عدم وجود یک مُهر لازم در پاسپورت، از پروازم به آلمان بازماندم و مجبور شدم 2 روز در تهران صبر کنم تا کمبود مُهر در پاسپورتم رفع شود و بتوانم به آلمان سفر کنم! چنین چیزی را تا به حال در آلمان ندیده بوده و از این مسئله خیلی عصبانی شدم.

در ایران خانم‌ها حق ورود به استادیوم‌های فوتبال را ندارند. این موضوع را چطور دیدید؟

از قبل در این مورد آگاهی داشتم و زود به این نکته عادت کردم. با آن‌که در اروپا نیمی از تعداد تماشاگران در ورزشگاه‌های فوتبال را خانم‌ها تشکیل می‌دهند، برایم جالب بود که در ایران بیشتر خانم‌ها فوتبال را دوست دارند، در جریان اخبار فوتبال هستند و تیم محبوب و مورد علاقه خودشان را نیز شناخته‌اند.

وضعیت استادیوم‌های فوتبال در ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟

در شهرستان‌ها استادیوم‌ها و زمین‌های فوتبال فاقد استانداردهای لازم هستند و ضعف بهداشتی بیداد می‌کند. اما در تهران وضعیت نسبتا بهتر است. کیفیت زمین و چمن استادیوم آزادی مطلوب و با زمین‌های بوندسلیگا قابل مقایسه است. تماشاگران در استادیوم‌ها عشق فوق‌العاده‌ای به تیم‌هایشان دارند و با غیرت خاصی به طرفداری از آنها می‌پردازند.

آیا همچنان نتایج و اخبار فوتبال ایران را دنبال می‌کنید؟

بله! هر روز از طریق اینترنت اخبار فوتبال ایران را پیگیری می‌کنم. هنوز با چندین تن از بازیکنان سابقم تلفنی و با استفاده از "اسکایپ" در تماس هستم.

کیفیت فوتبال ملی ایران پس از جام جهانی 2006 آلمان نزول کرد. فوتبال این کشور در گذشته نزدیک هم سال‌های بحرانی داشته است. آیا به عقیده شما با حضور کارلوس کی‌روش در سمت سرمربی‌گری تیم ملی فوتبال ایران، آینده بهتری در انتظار فوتبال این کشور است؟

وضعیت فوتبال ایران رو به بهبود بوده اما هنوز به سطح خوب سال 2006 نرسیده است. حضور تعداد اندکی از بازیکنان ایرانی در لیگ‌های خارجی نمایانگر وضعیت فعلی فوتبال ایران است. دیگر مثل گذشته نیست که فوتبال ایران بتواند بازیکنان برجسته‌ای مانند علی دایی، علی کریمی، مهدی مهدوی‌کیا یا جواد نکونام را به لیگ‌های فوتبال خارج از کشور عرضه کند. فوتبال ایران در حال حاضر مثل گذشته بازیکنان شاخص و با کیفیت بین‌المللی ندارد. اما مطمئنم که با حضور کارلوس کی‌روش وضعیت فوتبال ایران بهتر خواهد شد، چون او بسیار حرفه‌ای و با ساختار کار می‌کند. وقتی که در ایران بودم، با کی‌روش صحبت کردم و به این نکته پی بردم. فوتبال ایران هنوز با روزهای اوج خود فاصله دارد. پتانسیل فوتبالیست‌های با استعداد در ایران زیاد است. صعود به جام جهانی 2014 یقینا برای رشد فوتبال ایران موثر خواهد بود.

آیا در طرز فکر و فرهنگ فوتبالیست‌های ایرانی نکاتی را مشاهده کردید که قابل انتقال و کمک به فرهنگ فوتبال آلمان و اروپا نیز باشند؟

بله. شور و شوق، عشق و اشتیاقی که از برخی‌ها در پیگیری کارشان در فوتبال دیدم. اما در ایران عده دیگری نیز به علت عدم وجود گزینه مناسب برای فعالیت آینده‌شان، به سادگی مأیوس و افسرده می‌شوند و دیگر با جدیت و پشتکار لازم به دنبال کسب موقعیت مناسب برای پیشرفت و ترقی نیستند. این شاید فرق اصلی با طرز فکر در اینجاست. مهمان‌نوازی و انسان دوستی ایرانی‌ها خیلی برایم دلنشین بود. به عنوان مثال یک بار با فردی در رستوران قرار ملاقات گذاشته بودم. غذای او زودتر از غذای من حاضر شد و او هر طور که شده می‌خواست که از بشقاب او نیز بخورم تا غذای خودم برسد!

شما با چندین عنوان قهرمانی در بوندسلیگا و همچنین قهرمانی در لیگ قهرمانان باشگاه‌های اروپا با تیم‌های بایرن‌مونیخ و بوروسیا دورتموند، کامیابی‌های بزرگی را در سمت کمک مربی داشتید. ادامه مسیر شما در عرصه فوتبال حرفه‌ای به چه صورت خواهد بود؟

هنوز در حال بررسی گزینه‌ها هستم. برای حضور در خارج از آلمان نیز آمادگی دارم و می‌توانم تصور کنم که فعالیتی مانند عملکردم در ایران را نیز بار دیگر داشته باشم.