همواره مسیحیان بیشتری از ایران مهاجرت می‌کنند

• شمار اعضای جامعه‌های مسیحی در ایران رو به کاهش است. بسیاری از مسیحیان ایران که به جوامع مختلف مذهبی پروتستان، ارتدوکس یا کاتولیک تعلق دارند، در سال‌های گذشته به خارج مهاجرت کرده‌اند.

دويچه وله ـ کلیسای "یوحنای مقدس" در ارومیه که به جامعه‌ی آسوری‌های پروتستان در ایران تعلق دارد، درگذشته پذیرای مراجعه‌کنندگان بیشتری از کشورهای خارج بود تا این روزها. ایلیاس، کشیش ۴۸ ساله‌ی این کلیسا می‌گوید: «میهمانان نادرتر شده‌اند.»

کلیسای "یوحنای مقدس" در مرکز شهر ارومیه قرار دارد. این شهر که در شمال غربی ایران واقع شده است، بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد. گفته می‌شود که شهر ارومیه احتمالا توسط آسوری‌ها تاسیس شده است. "ارومیه" که در نزدیکی دریاچه‌‌ای به همین نام قرار دارد، در زبان آرامی به معنای "شهر کنار آب" است.

در اوایل قرن بیستم بیش از ۴۰ درصد جمعیت ارومیه مسیحی بودند که بخش عمده‌ی آنان را ارمنی‌ها و آسوری‌ها تشکیل می‌دادند. آسوری‌های این منطقه از نخستین سده‌های میلادی در این منطقه می‌زیستند و کلیسای آنان به کلیسای آسوری شرق معروف بود.

در نزدیکی کلیسای یاد شده در ارومیه، کلیسای کوچک دیگری قرار دارد به نام "کلیسای مریم مقدس" که در قرن پنجم یا ششم میلادی ساخته شده است. ولی جامعه‌ی مذهبی مسیحی در این منطقه با آغاز جنگ جهانی اول رو به زوال نهاد. ارتش عثمانی به مدت چهار سال به کشتار منظم مسیحیان در ارومیه و مناطق اطراف مبادرت ورزید. شمار زیادی مسیحی به قتل رسیدند یا ناچار به فرار شدند.

الیاس که از ۲۷ سال پیش تا کنون کشیش کلیسای "یوحنای مقدس" در ارومیه است می‌گوید: «ما یک اقلیت مذهبی هستیم و این هرگز امر ساده‌‌ای نیست.»

«بزرگ‌ترین مشکل، مهاجرت است»

امروزه حدود ۵ هزار مسیحی آسوری در ارومیه زندگی می‌کنند. همه‌ی خواهران و برادران کشیش الیاس یا به اروپا یا به آمریکا مهاجرت کرده‌اند. از خانواده‌ی الیاس فقط همسرش و پسر ۱۷ ساله و دختر ۷ ساله‌اش در ایران باقی مانده‌اند.

کشیش الیاس می‌گوید: «بزرگ‌ترین مشکل، مهاجرت مسیحیان از ایران است.» ولی خود او می‌خواهد در ایران بماند و با اعتماد به‌نفس می‌افزاید: «ما پیش از اسلام اینجا بوده‌ایم.»

مسیحیان آسوری در ایران به جوامع پروتستان، ارتدوکس و کاتولیک تقسیم می‌شوند. ولی به گفته‌ی کشیش الیاس این مرزها چندان سخت‌گیرانه نیست و برای نمونه آنان با یکدیگر پیمان زناشویی می‌بندند و عید پاک و کریسمس را مشترکا جشن می‌گیرند.

کشیش الیاس می‌گوید: «وضعیت ما همیشه ساده نیست. ایران یک کشور اسلامی است. ولی در سوریه که آسوری‌های مسیحی زیادی زندگی می‌کنند، وضعیت به مراتب دشوارتر است.» به گفته‌ی الیاس، بسیاری از آسوری‌های سوریه به دلیل جنگ داخلی از میهن خود گریخته‌اند.

در تبریز نیز شمار مسیحیان کاهش می‌یابد. در حال حاضر در چهارمین شهر بزرگ ایران فقط ۸۰۰ مسیحی زندگی می‌کنند. در مرکز تبریز کلیسای ارمنی "مریم مقدس" قرار دارد که در قرن دوازدهم میلادی ساخته شده است. مارکوپولو در سفرنامه‌ی خود به چین در سال ۱۲۷۵ از این کلیسا در تبریز نام برده است.

خادم این کلیسا می‌گوید: «بیشتر مسیحیان از این شهر رفته‌اند. آنان یا به اروپا و آمریکا مهاجرت کرده‌اند یا به شهرهای تهران و اصفهان نقل مکان کرده‌اند.»

مشکلات "نوکیشان مسیحی"

نزدیک یک درصد جمعیت ایران را مسیحیان تشکیل می‌دهند. بیشترین مسیحیان ایران ارمنی یا آسوری هستند. قانون اساسی جمهوری اسلامی انجام آزاد مناسک دینی را برای مسیحیان تضمین کرده است. مادامی که مسیحیان در جمع خود هستند و با یکدیگر ازدواج می‌کنند، مشکلی اساسی وجود ندارد.

مشکلات زمانی آغاز می‌شود که مسلمانان به مسیحیت می‌گروند. بنابراین بیشترین فشارها در ایران به جامعه‌های مسیحی متشکل در "کلیساهای خانگی" وارد می‌شود. اعضای این جامعه‌ها کسانی هستند که از اسلام به مسیحیت گرویده‌اند و به اصطلاح "نوکیش مسیحی" هستند. رویگردانی از اسلام در ایران می‌تواند حتی با مجازات اعدام روبرو شود.

به همین دلیل نو‌کیشان مسیحی در خانه‌های خصوصی یکدیگر را ملاقات می‌کنند. در این‌گونه "کلیساهای خانگی" که زیرزمینی هستند، معمولا اعضای جریان‌های پروتستان گردمی‌آیند که باورهای عمیق‌تری دارند و در مقابل حکومت اسلامی نیز موضع قاطعانه‌تری دارند.

کشیش یوسف ندرخانی که از اسلام به مسیحیت گرویده است، اخیرا بر اثر اعتراض‌های بین‌المللی از زندان آزاد شد. وی که عضو کلیسای آزاد ایران است، به اتهام "ارتداد" در سال ۲۰۱۰ به مرگ محکوم شده بود.