محدوديت ۵ کشور برای ورود ايرانيان

ديپلماسی ايرانی ـ گرجستان، عمان، اندونزی، مصر و اينک مالزی. اين پنج کشور در سه ماه و اندی گذشته روندی منفی در روابط گردشگری خود با ايران پيش گرفته اند. يعنی از همان زمانی که حسن روحانی با شعار اعتدال و بهبود روابط با جامعه بين المللی در انتخابات رياست جمهوری ۲۴ خرداد پيروز شد. در ۱۲ تيرماه، در همان روزهايی که رئيس جمهور جديد ايران در سخنرانی های خود، از تعامل سخن می گفت، دولت گرجستان اعلام کرد به صورت يکجانبه، اقدام به لغو قراردادی کرده که سه سال پيش برای سفر اتباع دو کشور بدون نياز به ويزا، ميان تهران و تفليس به امضا رسيده بود. گرجستان اعلام کرد به واسطه نگرانی از اينکه ممکن است تهران از روابط تجاری با اين کشور جهت دور زدن تحريم های غرب عليه خود استفاده کند، اقدام به بازنگری در قرارداد سفر بدون نياز به ويزا ميان دو کشور کرده است. يک ماه بعد نيز عمان صدور ويزای توريستی را برای ايرانی ها متوقف کرد.

به طور همزمان دولت اندونزی گفت که ديگر به اتباع ايرانی در فرودگاه هايش ويزا نمی دهد. يک ماه پس از انتخاب رئيس جمهور جديد ايران دولت اندونزی اعلام کرد، مقررات صدور رواديد در بدو ورود به کشور را برای شهروندان ايرانی، لغو و صدور رواديد به اين صورت را متوقف می کند.

بنا بر ادعای دولت اين کشور، دليل اين کار، قاچاق فزاينده مواد مخدر از سوی اتباع ايرانی و همچنين استفاده اين افراد از خاک اندونزی به عنوان محلی برای گرفتن پناهندگی در استراليا بوده است. به نوشته آسوشيتدپرس، ماريوتو هادی، سخنگوی دفتر مهاجرت اندونزی گفت: بسياری از ايرانی ها برای گردشگری به اندونزی نمی آيند و فعاليت های آن ها برای دولت دردسر درست کرده است. هرچند اين تصميم پيش از روی کار آمدن دولت روحانی اتخاذ شد، اما پس از اينکه روحانی و تيم اش در کابينه مستقر شدند، اجرايی شد.روزنامه گاردين چندی قبل در اين زمينه نوشت: اين کار در پی درخواست کوين راد، نخست وزير استراليا انجام گرفت که از اندونزی خواسته بود، مسير ورود پناه جويان ايرانی به استراليا را سخت تر کند.

مدت کوتاهی پس از اجرای اين تصميم از سوی اندونزی، در شرايطی که دولت جديد از تلاش برای تقويت صنعت گردشگری ايران با اقداماتی نظير حذف رواديد سخن می گفت، مصر رسما اعلام کرد که تمامی روابط گردشگری خود را با ايران به حال تعليق در می آورد. قاهره تاکيد کرد قطع روابط شامل توقف پروازهای مستقيم نيز می شود که تنها ۶ ماه از آغاز فعاليت آن گذشته بود.

فارغ از روابط متشنج ايران و مصر در ۳ دهه گذشته و تلاش های ناکامی که از جانب تهران برای برقراری روابط مجدد در يک سال اخير انجام شد، آنچه در مورد اعلام اين تصميم از سوی مصر بيش از همه جلب توجه می کند، زمان اعلام آن است. قاهره تنها سه روز پس از مکالمه تاريخی روسای جمهور ايران و آمريکا، اعلام کرد که تمامی روابط گردشگری خود را با ايران متوقف می کند. در همان روزهايی که تحليلگران و کارشناسان در شوک ناشی از اين تماس تلفنی به سر می بردند و تحليل های اوليه، نويد بخش آينده ای بهتر در روابط ايران با جامعه بين المللی از جمله آمريکا بود.

از سوی ديگر اين خبر همزمان با انتشار خبر بررسی پرواز مستقيم بين ايران و آمريکا منتشر شد که تابستان ۹۱ را در ذهن تداعی می کند. زمانی که تهران از روی کار آمدن دولت محمد مرسی در مصر خشنود بود و تلاش های زيادی برای بهبود روابط انجام داد. سرانجام نيز مرسی برای شرکت در اجلاس سران عدم تعهد برای چند ساعت به تهران سفر کرد تا اينکه شش ماه بعد گروهی از گردشگران ايرانی بتوانند برای نخستين بار به مصر سفر کنند. اما اين اولين و به نظر می رسد آخرين باری بود که دست کم برای آينده ای نزديک گردشگران ايرانی رهسپار مصر شدند. چرا که با توجه به افزايش نيافتن سطح روابط ديپلماتيک، شکست حرکت تک بعدی در زمينه گردشگری، قابل پيش بينی بود.

به هر ترتيب در حالی که موضوع برقراری پروازهای مستقيم بين ايران و آمريکا با چالش های بسياری از جمله لغو تحريم ها مواجه است ، اين موضوع بيش از لغو ويزای بدو ورود برای ايرانيان در فرودگاه های اندونزی، توقف کامل پروازها و روابط گردشگری مصر با ايران و اخيرا کاهش زمان ويزا برای ايرانيانی که به مالزی سفر می کنند، مورد توجه رسانه ها قرار دارد.

از هفته گذشته، ايرانيانی که به مالزی سفر کرده بودند، در بدو ورود متوجه شدند به جای ۹۰ روز، ۱۴ روز ويزا دريافت می کنند و اين درحالی است که به گفته سفارت ايران در مالزی، هنوز وزارت خارجه اين کشور اين تصميم را به طور رسمی به ايران ابلاغ نکرده است. گزارش ها حاکی از آن است که اين اقدام ناگهانی مالزی، مشکلات زيادی را برای ايرانيان مقيم يا مسافر اين کشور ايجاد کرده است. حدود دو ماه پيش رسانه های مالزی به نقل از احمد زاهد حميدی، وزير کشور مالزی از تصميم دولت برای کاهش مدت ويزای توريستی برای کشورهايی خبر داده بود که شهروندانشان از مالزی به عنوان گذرگاهی برای ورود غير قانونی به استراليا استفاده می کنند.

حميدی نامی از اين کشورها نبرده بود، اما گفته بود که اين تصميم به درخواست دولت استراليا گرفته شده است. حالا مرتضی جاويدان، کنسول ايران در کوالالامپور می گويد پيگير اين موضوع است و می خواهد بداند چرا اصلا در اين زمينه اطلاع رسانی نشده بود.

محدوديت ويزا البته نخستين اقدام دولت مالزی در رابطه با ايران نيست و پيش از اين مقامات اين کشور به تدريج، به ويژه در زمينه افتتاح حساب های بانکی و انجام معاملات تجاری، محدوديت هايی عليه ايرانيان اعمال کرده بودند. توقف پرواز هواپيمايی ايرآسيا از مالزی به ايران نيز يکی ديگر از اين اقدامات بود که دليل آن مشکلات ناشی از تحريم ها عنوان شد.

اين درحالی است که جمعی از ايرانيان ساکن مالزی در آستانه روی کار آمدن دولت روحانی در نامه ای خطاب به وی با اشاره به اين مشکلات، خواستار رسيدگی رئيس جمهور به آن و بهبود وضعيت خود شده بودند.

اکنون پرسش اينجاست که چگونه کشوری مانند مالزی که همواره روابط خوبی با ايران داشته ، در زمان روی کار آمدن دولت تدبير و اميد، دست به چنين اقدامی می زند و ماهاتير محمد، نخست وزير اسبق اين کشور ادعا می کند ايرانيان نبايد مزاحم مالزی شوند! از سوی ديگر چگونه است که سلطان قابوس، پادشاه عمان،در قالب ميانجی ايران و آمريکا به تهران می آيد و با رئيس جمهور جديد مذاکره می کند، در حالی که وزارت خارجه عمان همزمان صدور ويزای توريستی برای اتباع ايرانی را برای مدتی نامعلوم متوقف می کند و برخی ادعا می کنند اقدام به گدايی در عمان دليل توقف صدور ويزا برای ايرانيان بوده است. اکنون تمرکز تيم سياست خارجی که بنا بر اذعان بسياری از کارشناسان داخلی و خارجی؛ بهترين تيم ممکن در شرايط حاضر است، بر رابطه با آمريکا و مساله هسته ای است. در اين بين سير نزولی روابط در عرصه گردشگری می تواند دغدغه ای جدی باشد که به مانورهای ديپلماتيک نياز دارد.