سوریه تهدید کرد مذاکرات ژنو را ترک می‌کند

ولید معلم، وزیر خارجه سوریه، تهدید کرده است که حکومت سوریه ممکن است مذاکرات ژنو را ترک کند.

به گزارش بی‌بی‌سی٬ این اقدام پس از آن انجام گرفته است نمایندگان دولت سوریه با اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل ملاقات کرده‌اند.

فرستاده سوری گفته است اگر تا روز شنبه بحث‌های "جدی" آغاز نشود حکومت سوریه ممکن است این مذاکرات را ترک کند.

تعویق مذاکرات مستقیم

پیش از این مذاکره رو در روی نمایندگان دولت سوریه و مخالفان که قرار بود امروز انجام شود، به تعویق افتاده و نمایندگان دولت سوریه و مخالفان به جای مذاکره رو در رو در یک اتاق، از طریق نماینده ویژه سازمان ملل با یکدیگر گفتگو می‌کنند.

روز جمعه، ٤ بهمن (٢٤ ژانویه)، و در حالی که سازمان ملل امیدوار بود نمایندگان اعزامی دولت سوریه و ائتلاف ملی، متشکل از گروه ها مخالف، با حضور در یک اتاق در محل برگزاری اجلاس سازمان ملل برای پایان دادن به جنگ در سوریه - موسوم به اجلاس ژنو-٢ - با یکدیگر ملاقات و گفتگو کنند، اعلام شد که مذاکرات دو طرف به طور غیرمستقیم و از طریق ارتباط با اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه صورت می‌گیرد.

هیات‌های اعزامی دو طرف به اجلاس ژنو-٢ روز چهارشنبه در نشست همگانی ژنو-٢ شرکت کرده و رئیسان دو هیات در سخنانی، دیدگاه‌ها و انتظارات خود را بیان داشته بودند که عمدتا شامل حملات لفظی به طرف مقابل و حامیان آن می شد. سازمان ملل امیدوار بود بتواند با ایجاد ارتباط مستقیم بین دو طرف، به پیشرفت مذاکرات کمک کند.

با توجه به خصومت و مواضع به ظاهر سازش ناپذیر دو طرف و در حالیکه نبرد بین نیروهای مسلح دولتی و مخالفان با شدت در داخل سوریه ادامه دارد، موافقت دو طرف با حضور در یک اتاق می توانست دستاوردی مهمی تلقی شود.

مهمترین نگرانی سازمان‌دهندگان اجلاس این است که نمایندگان طرف‌ها به جای تلاش برای تفاهم، همچنان از این اجلاس در جهت تکرار سخنان اختلاف برانگیز بهره‌برداری کنند و به جای دستیابی به تفاهم، ولو تفاهمی محدود بر سر ادامه تماس‌های بعدی، این اجلاس را ترک کنند.

برخی ناظران گفته‌اند که اگر طرف‌های درگیر در جنگ داخلی سوریه حتی با آتش بس مقطعی و محلی و اجازه ارسال کمک‌های بشردوستانه به مردم جنگ زده هم موافقت کنند، برگزاری اجلاس ژنو-٢ بدون نتیجه نبوده است.

منابع سازمان ملل، به عنوان سازمان دهنده اجلاس ژنو-٢، گفته‌اند که همه شرکت کنندگان در این اجلاس در مجموع، بیانیه اجلاس ژنو-١ را پذیرفته‌اند و ایران، با رد این بیانیه، از فهرست دعوت شدگان به اجلاس حذف شد.

مواضع متضاد و راه حلی احتمالی؟

اجلاس ژنو-١ در ژوئن سال ٢٠١٢ برگزار شد و در بیانیه نهایی، توصیه کرد که برای پایان دادن به بحران سیاسی سوریه، لازم است یک دولت انتقالی زمام امور را در دست بگیرد و شرایط برگزاری اولین انتخابات آزاد در این کشور را فراهم کند. این بیانیه به جزئیات اجرایی این طرح نپرداخته است. در حال حاضر، مهمترین مساله مورد اختلاف دو طرف، حضور یا عدم حضور بشار اسد، رئیس جمهوری، در دولت انتقالی است.

مخالفان و کشورهای حامی آنها گفته‌اند که بشار اسد مسئول کشتار و آوارگی مردم و ویرانی شهرهای سوریه است و مشروعیت لازم را برای حضور در دولت وفاق ملی ندارد.

مخالفان تاکید داشته‌اند که به بشار اسد و تعهدات او اعتمادی ندارند و ابراز نگرانی کرده‌اند که به محض اینکه مخالفان با توقف جنگ موافقت کنند، بشار اسد از این فرصت برای تشدید سرکوب مردم و جلوگیری از خیزش آنان استفاده کرده و هر تعهدی را هم داده باشد زیر پا خواهد گذاشت.

در مقابل، دولت سوریه گفته است که بشار اسد رئیس جمهوری انتخابی مردم سوریه است و باید در دولت انتقالی حضور داشته باشد و در انتخابات بعدی، شرکت کند. موضع دولت سوریه مورد حمایت روسیه است و ایران نیز، که حامی اصلی حکومت سوریه محسوب می‌شود، خواستار ادامه زمامداری بشار اسد بوده و اصلاحات مورد نظر او را تنها راه حل بحران کنونی دانسته است.

به گفته ناظران، اگر کشورهای حامی دو طرف بتوانند آنها را به قبول نوعی راه حلی بینابینی قانع کنند، امکان پیشرفت در حل بحران سیاسی سوریه وجود دارد.
چنین راه حلی می‌تواند از یکسو شامل تضمین تعهدات دولت سوریه توسط روسیه و فشار بر بشار اسد برای واگذاری مقام یا دست کم اختیارات خود به یکی دیگر از اعضای حکومت باشد. و از سوی دیگر، کشورهای حامی مخالفان، به خصوص عربستان سعودی، ترکیه و قطر، نیز می‌توانند مخالفان را به کنار گذاشتن شرط کناره‌گیری بشار اسد ترغیب کنند.

بحران سیاسی سوریه که با تظاهرات اعتراضی مردم آغاز شد، به یک جنگ داخلی تمام عیار تبدیل شده که علاوه بر حدود یکصد و سی هزار کشته، صدها هزار آواره و ویرانی گسترده زیرساخت های شهری، زمینه حضور شبه نظامیان اسلامگرای تندرو را هم فراهم کرده است. این تحول نه تنها روسیه و ایران، به عنوان حامیان بشار اسد، بلکه برخی کشورهای منطقه‌ای و غربی پشتیبان مخالفان را نیز نگران و ضرورت دستیابی به راه‌حلی سریع را تشدید کرده است.