راه طولانی و پر پیچ و خم ایران برای رفع تحریم های اقتصادی- مقاله اکبر گنجی در الجزیره

بدون تردید دولت های غربی دبل استاندارد بوده و هستند. از نظر آنان 300- 200 بمب اتمی اسرائیل غیر عضو ان پی تی نه تنها هیچ اشکالی ندارد، بلکه دولت آمریکا قانوناً متعهد شده که تحت هر شرایطی برتری استراتژیک نظامی اسرائیل بر کلیه دولت های منطقه را تأمین کند.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

مقاله منتشر شده در الجزیره 17 فوریه 2014

دریافت نسخه قابل چاپ همراه با لینک به منابع

اگر چه توافق نامه ژنو از بیستم ژانویه به اجرأ در آمده است، اما در ایران بحث انتقادی پیرامون این توافق همچنان به شدت ادامه دارد. غنی سازی اورانیوم در خاک ایران خط قرمز آیت الله خامنه ای در توافق هسته ای است. اما محافظه کاران نگاهی کاملاً منفی و طرفداران و پشتیبانان دولت نگاهی مثب بدان دارند. طرفین چه می گویند و موازنه قوا میان آنان چگونه است؟

محافظه کاران: دادن همه امتیازات و فروش استقلال کشور

محافظه کاران افراطی و بسیاری از میانه روهای آنان، از ابتدأ حملات شدیدی بر توافق هسته ای وارد آورده و گفتند و نوشتند که همه امتیازات را دادیم و هیچ چیز نگرفتیم. حسین شریعتمداری- که در 20 سال گذشته نماینده آیت الله خامنه ای در روزنامه کیهان بوده است- در سرمقاله اولین روز اجرای توافق نامه نوشت که همه امیتازات را دادیم و فقط 2/4 میلیارد دلار از پول خودمان را گرفتیم.

احمد توکلی- از نمایندگان محافظه کار میانه رو - در نطق قبل از دستور مجلس گفت: توافق نامه دارای اشکالات فراوان است که مانع دستیابی ایران به حقوق اش خواهد شد و او این مسائل را با آیت الله خامنه ای مطرح خواهد کرد.

از همه اینها مهمتر، انتشار نوار سخنرانی غیر علنی سردار کریمی- نماینده افراطی محافظه کار مجلس- بود که در آن خبر می دهد که آیت الله خامنه ای در جلسه ای با شرکت تیم مذاکره کننده و سران سه قوه گفته است: من 3 بار توافق نامه را خوانده ام و از آن حق غنی سازی اورانیوم در نمی آید. تیم مذاکره کننده بر حقوق مردم ایران پافشاری نکرده و همه مراحل منوط به موافقت آمریکا شده است.

سردار کریمی می گوید که همراهان دولت روحانی، از جمله علی اکبر ولایتی، علی شمخانی(دبیر شورای عالی امنیت ملی)، حسینی از شورای عالی امنیت ملی، صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و باقری معاون جلیلی،نامه های مفصل در نقد توافق نامه به آیت الله خامنه ای نوشته و گفته اند که با این توافق "استقلال کشور در معرض خطر قرار دارد".

کریمی می گوید، اگر آیت الله خامنه ای با مذاکرات موافقت نمی کرد، روحانی و حامیانش "آیت الله خامنه ای را به عنوان متهم شماره یک کشور" مطرح می کردند که نمی گذارد تورم، بیکاری،و...را از طریق مذاکره حل کنیم.

البته ولایتی و صالحی نوشتن نامه به خامنه ای درباره توافق هسته ای را انکار کرده اند و هاشمی رفسنجانی هم گفته است که رهبری قبل و بعد از توافق تیم هسته ای را تأیید کرده است.

محمود نبویان- نماینده افراطی مجلس- نیز گفته است که 90 درصد توانمندی هسته ای ایران را با توافق نامه بخشیدیم و در برابر 90 درصد تحریم ها ممکن است ظرف 20 سال یا بیشتر لغو شوند.

موافقان: نجات کشور از تحریم و جنگ

بدون تردید دولت های غربی دبل استاندارد بوده و هستند. از نظر آنان 300- 200 بمب اتمی اسرائیل غیر عضو ان پی تی نه تنها هیچ اشکالی ندارد، بلکه دولت آمریکا قانوناً متعهد شده که تحت هر شرایطی برتری استراتژیک نظامی اسرائیل بر کلیه دولت های منطقه را تأمین کند. غنی سازی اورانیوم توسط ایران عضو ان پی تی- نه بمب اتمی- نیز از نظر دسته راستی های افراطی اسرائیل خطرناک است و باید متوقف شود. ضمن آن که نتانیاهو برای فراموشی بازگرداندن سرزمین های اشغالی فلسطینیان، به لولوی هسته ای ایران احتیاج داشت(تهدید از کدام طرف است:ایران یا اسرائیل).

در چنین بستری، سخنان نابخردانه زمامداران ایران در نفی جنایت هولوکاست و موجودیت اسرائیل، بهترین حربه را به دست راست های افراطی اسرائیل- همچون نتانیاهو- داد تا با فضاسازی بتوانند "شدیدترین تحریم هایی را که در طول تاریخ علیه کشوری وضع شده"، علیه ایران به تصویب برسانند( نتانیاهو: چوپان دروغگو). این تحریم ها می توانست باز هم افزایش یابد و به تنهایی جامعه و مردم ایران را از درون نابود سازد. ضمن آن که دولت اسرائیل سال هاست که دائماً ایران را به حمله نظامی تهدید کرده و می کند و دولت آمریکا هم همیشه از روی میز بودن سناریوی تهاجم نظامی به ایران سخن گفته است. گذشته از جدی بودن این تهدید- با توجه به تجاوزهای مکرر اسرائیل به کشورهای عربی- ، زندگی مردم ایران تحت شدیدترین تحریم ها و احتمال این که هر آن بمباران کشور و جنگ آغاز شود، از نظر روحی و روانی چه بر سر آنان آورده و می آورد؟
پیروزی حسن روحانی امید بخش بود. امید، امید به دموکراتیزه شدن کشور نبود، امید به رفع خطر جنگ و لغو تحریم های فلج کننده بود. امید به بهبودی وضعیت اقتصادی بود. به همین دلیل مردم پشتیبان مذاکره، توافق هسته ای، بهبود روابط با دولت های غربی و منطقه بوده و هستند. احمدی نژاد 800 میلیارد دلار درآمد ارزی کشور را بر باد داد، دولت را به کلی فاسد و ویران کرد و با 400 تا 500 هزار میلیارد تومان بدهی به سیستم بانکی به حسن روحانی تحویل داد.
پیشبرد سیاست صلح جویانه با آمریکا، دولت های غربی و دولت های منطقه به سود منافع ملی ایران است. دولت روحانی در این مدت کوتاه توانسته است که رشد اقتصادی منفی 8/5 درصد سال گذشته و تورم بالای 40 درصد را تحت کنترل در آورد. هدف او این است که تورم را تا ماه مارس به 35 درصد کاهش دهد و در یک سال بعد به 25 درصد برساند. لغو اندکی از تحریم ها در 20 ژانویه 2013، فضای روانی حاکم بر اقتصاد را تغییر داده و بر امیدها خواهد افزود. "اعتماد" اساس "سرمایه اجتماعی" و فعالیت اقتصادی است. دولت با مرتفع کردن خطرها و بهبود وضعیت اقتصادی می تواند "اعتمادسازی" و "امید آفرینی" کند.
ایران امتیازات بسیاری داد که مطابق قوانین آژانس بین المللی هسته ای حق او بود. آری توافق نامه موقت هسته ای، نظارت هایی بیش از نظارت های ان پی تی را به ایران تحمیل کرده است. اما ایران با دولت های دبل استاندارد غربی حامی تمام عیار اسرائیل ، با زمامداران خودکامه ای که منافع ملی را در پای شعارهای بیهوده قربانی کردند، و تحت شدیدترین تحریم های طول تاریخ، راهی جز صرف نظر کردن از پروژه هایی که مطابق قوانین آژانس صلح آمیز به شمار می روند، نداشت. با همه اینها، حق استفاده صلح آمیز ایران از انرژی هسته ای به رسمیت شناخته شده است.

آینده پر افت و خیز

مذاکرات ساده و آسان نخواهد بود. طرفین دو تفسیر متفاوت از متن توافق نامه موقت هسته ای دارند. طرف ایرانی غنی سازی اورانیوم در خاک ایران را مطابق با توافق نامه می داند. دولت فعلی آمریکا با غنی سازی در حد 5 درصد در خاک ایران مخالف نیست، اما لابی قوی اسرائیل، لابی عربستان سعودی، گروه های افراطی و جنگ طلب آمریکا، برخی دولت های اروپایی، تمام کوشش خود را خواهند کرد تا این توافق نامه به سرانجامی نرسد. اگر طرف غربی در توافق نامه نهایی بگوید که هیچ سطحی از غنی سازی اورانیوم در خاک ایران را نخواهد پذیرفت(خط قرمز خامنه ای)، مذاکرات به هم خواهد خورد و دوباره صدای تحریم گران و جنگ طلبان بلند خواهد شد. اما چون دولت فعلی آمریکا و دولت ایران به هیچ وجه خواهان جنگ نیستند، دوباره مذاکرات از سر گرفته خواهد شد. به هم خوردن مذاکرات لزوماً به معنای آغاز جنگ نخواهد بود( 8 باور غلط درباره برنامه هسته ای ایران).

مذاکرات طولانی بوده و سال ها زمان خواهد برد تا در برابر اعتمادسازی کامل، غنی سازی 5 درصدی پذیرفته و کلیه تحریم های اقتصادی لغو گردند. اگر دولت روحانی بتواند سیاست خارجی صلح طلبانه در سطح جهانی و منطقه ای را پیش برد و وضعیت اقتصادی را بهبود بخشد، سیاست داخلی هم به سود دموکراسی خواهان تغییر خواهد کرد. اینک نیز فضای اجتماعی اندکی گشوده شده است. تغییراتی در قلمرو فرهنگ و سیاست در حال مشاهده است. همه اینها امید بخشند، اما با آرزوی دموکراتیزه شدن نظام و رعایت حقوق بشر همچنان فاصله بسیار دارند.
اصلاح طلبان حامی محمد خاتمی و عملگرایان حامی هاشمی رفسنجانی پشتیبان روحانی در این مبارزه اند. محافظه کاران میانه رو اگرچه دل خوشی از دولت روحانی ندارند، اما اکثر آنان مخالف توافق هسته ای نیستند. حسن روحانی برای کنترل محافظه کاران افراطی چاره ای جز تحکیم روابط خود با خامنه ای در پیش ندارد. کنترل محافظه کاران افراطی توسط خامنه ای بسیار ساده است، به شرطی که خامنه ای دولت را مخالف خود نیابد و غنی سازی اورانیوم در خاک ایران را تظمین شده بیابد. محافظه کاران افراطی اگرچه پر سر و صدا هستند، اما فاقد پایگاه اجتماعی بوده و خود را بهترین مدافعان فرامین و منویات آیت الله خامنه ای قلمداد می کنند. بدین ترتیب، حمایت خامنه ای از روحانی و تیم مذاکره کننده آنها را خلع سلاح خواهد کرد. اگر راست آزمایی آژانس دارای محدوده زمانی باشد(نه ابدی)، اگر غنی سازی 5 درصدی پذیرفته و تحریم های اقتصادی رفته رفته لغو شوند، محافظه کاران افراطی کاملاً به حاشیه خواهند رفت.