شادی دانشجویان دانشگاه تهران از برکناری فرهاد رهبر

اعتماد ـ دانشجویان دانشگاه تهران دیروز در دانشکده‌ها شکلات و شیرینی پخش می‌کردند. کاغذها و مقواهای «فرهاد رهبر رفت» با فونت درشت دست به دست می‌چرخید و به در و دیوار دانشکده‌ها نصب می‌شد. کمتر از چند ساعت از تایید خبر، کمپین‌های حمایت از برکناری فرهاد رهبر در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تشکیل شد و انواع و اقسام پیام‌های تبریک دست به دست می‌چرخید، اینها خوشحالی دانشجویان از رفتن رییسی است که با «گیت‌های امنیتی»، «یونیفورم دانشجویی»، «حوادث کوی دانشگاه»، «برکناری استادان باسابقه»، «پردیس‌های پولی» و… شناخته می‌شود.

رکورددارترین رییس دانشگاه تهران برکنار شد. فرهاد رهبر رفت تا بعد از برکناری صدرالدین شریعتی از دانشگاه علامه پر سر و صداترین تغییر رییس دانشگاه در دولت یازدهم رقم بخورد. دوران چهارساله ریاست فرهاد رهبر بر دانشگاه تهران بیش از دو سال بود که به پایان رسیده بود. در این مدت رهبر نه حکم جدیدی مبنی بر ادامه کار دریافت کرده بود و نه حکم برکناری. به عبارتی رهبر دو سالی می‌شد که بدون حکم در دانشگاه تهران ریاست می‌کرد.

در حال حاضر مخالفت رهبر با برگزاری همایش «بررسی تطبیقی رویکرد وزارت علوم در دوره‌های مختلف» از سوی انجمن اسلامی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران از جمله دلایلی است که برای برکناری او از سوی یکسری از سایت‌های خبری منتشر شده است.

این در حالی است که مسوولان وزارت علوم «اتمام دوران مسوولیت» را دلیل برکناری فرهاد رهبر عنوان کرده‌اند. برکناری فرهاد رهبر از دانشگاه تهران از اصلی‌ترین مطالبات دانشجویان در این دوره از وزارت علوم دولت یازدهم بود.

در همان روزهایی که جعفر توفیقی سرپرستی وزارت علوم را برعهده گرفت، انتظار می‌رفت بعد از تغییر روسای دانشگاهی همچون علامه طباطبایی و صنعتی اصفهان حکم برکناری فرهاد رهبر نیز صادر شود. طی این مدت نیز چندین بار شایعاتی مبنی بر برکناری رهبر از ریاست دانشگاه تهران شنیده شد، با این وجود وزارت علوم که از ابتدای این دوره زیر ذره‌بین مخالفان همیشگی در مجلس و گروه‌های تندرو بود، ترجیح داد با طمانینه بیشتری در مورد برکناری رییس دانشگاهی تصمیم بگیرد که رییس دولت دهم هم نتوانسته یا نخواسته بود او را برکنار کند. انتشار فیلم دوربین‌های مداربسته دانشگاه تهران از حضور جعفر توفیقی در بین دانشجویان بعد از انتخابات خرداد ۸۸ که با دعوت فرهاد رهبر صورت گرفته بود، اصلی‌ترین دستاویز مخالفان مجلس برای حضور توفیقی و میلی منفرد در وزارت علوم بود.

فرهاد رهبر چطور آمد و ماندگار شد

فرهاد رهبر ۱۷ بهمن ۸۶ در دوران وزارت محمد مهدی زاهدی در وزارت علوم جانشین عباسعلی عمید زنجانی شد که دو سال و دو ماه از ریاستش از دانشگاه تهران می‌گذشت. یعنی دو سال بعد از روی کار آمدن دولت نهم و در آستانه انتخابات مجلس هشتم که فضای دانشگاه‌ها را تحت تاثیر قرار داده بود.

در طول دوران ریاست‌ محمود احمدی‌نژاد، رابطه فرهاد رهبر با محمود احمدی‌نژاد رییس دولت نهم و دهم همیشه در ابهام بود. فرهادرهبر یکبار از سوی احمدی‌نژاد در مهر ۸۵ زمانی که به عنوان رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به احمدی‌نژاد نامه نوشت و به طور غیرمستقیم از تصمیمات اقتصادی انتقاد کرد، عزل شده بود. چند ماه بعد از عزل هم سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی منحل شد.

اما درست چند ماه بعد از این برکناری بود که حکم سرپرستی دانشگاه تهران برای فرهاد رهبر صادر شد و دو هفته بعد از آن صدور حکم ریاست از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی حضور فرهاد رهبر در دانشگاه تهران را حداقل برای چهار سال بعد تثبیت کرد.

اقدامات فرهاد رهبر در دانشگاه تهران ادامه داشت تا اینکه در۲۸ اسفند ۹۱ محمود احمدی‌نژاد در نامه‌یی به کامران دانشجو خواستار برکناری فرهاد رهبر از دانشگاه تهران و بیژن رنجبر از دانشگاه تربیت مدرس شد.

در این نامه احمدی‌نژاد رویکرد این دو رییس دانشگاه را «سیاست‌زده، غیرعلمی و امنیتی» دانست. احمدی‌نژاد در این نامه خطاب به وزیر علوم نوشته بود: «متاسفانه و بر اساس اطلاعات دقیق در دو دانشگاه مهم، دانشگاه تهران که مادر دانشگاه‌های کشور و پرافتخار‌ترین آن است و دانشگاه تربیت مدرس که تنها مرکز رسمی تربیت مدرسین کشور است فضای عمومی به گونه دیگری مدیریت می‌شود که نه تنها سازنده نیست، بلکه تا حدودی در نقطه مقابل حرکت عمومی ملت و شؤون دانشگاه و دانشگاهیان است.»

احمدی‌نژاد از وزیر علوم خواست: «وظیفه قانونی خود را در صیانت از حریم دانشگاه به فوریت عمل نمایید و با نصب مدیران آشنا‌تر به ظرافت‌ها و الزامات کار دانشگاهی از مدیران فعلی در محل دیگری استفاده فرمایید.»

اما حضور فرهاد رهبر به عنوان رییس دانشگاه تهران در برنامه تلویزیونی و بی‌اهمیت جلوه دادن نامه احمدی نژاد و همچنین تقدیر از او با عنوان رییس دانشگاه تهران در مراسمی در این دانشگاه، در کنار تعلل و بی‌تفاوتی کامران دانشجو وزیر علوم در آن زمان نسبت به نامه احمدی‌نژاد، وجه تبلیغاتی و انتخاباتی بودن نامه احمدی‌نژاد را پر رنگ‌تر می‌کرد و شاید به نوعی پرده از اختلافاتی بر می‌داشت که مسوولان تمایلی به باز کردن آن در آن زمان نداشتند.

از جمله اینکه نامه احمدی‌نژاد واکنشی بود به مقاومت فرهاد رهبر در برکناری باقر لاریجانی از ریاست دانشگاه علوم پزشکی. در آن زمان گفته می‌شد پس از برکناری مرضیه وحید دستجردی از وزارت بهداشت فرهاد رهبر در مقابل درخواست احمدی‌نژاد مبنی بر برکناری باقر لاریجانی مقاومت کرده بود و همان زمینه نامه احمدی‌نژاد به وزیر علوم برای برکناری او را فراهم کرده است. هر چند حمایت‌هایی که از فرهاد دانشجو در بیرون از دولت می‌شد هم در ماندگاری او در دانشگاه تهران نقش داشت.

فرهاد رهبر چه کرد؟

در مدت حضور رهبر فضای دانشگاه تهران، روز به روز تنگ‌تر شد. هر آنچه بر سر دانشگاه‌ها طی دوران دولت نهم و دهم آمد، به شکل پر رنگ‌تر و حادتری در دانشگاه‌هایی همچون تهران و علامه اتفاق می‌افتد. انجمن‌ها و تشکل‌های دانشجویی تعطیل و محدود شدند، صدور مجوز برای هر گونه فعالیت فرهنگی و گردهمایی دانشجویی متوقف یا محدود به جریانات مورد تایید رییس دانشگاه شد و فضای دانشگاه بیش از دانشگاه‌های دیگر جو امنیتی به خود گرفت.

بسیاری از برنامه‌های سخنرانی و گردهمایی‌ها در لحظات آخر از سوی مدیران دانشگاه لغو می‌شد. در این مدت حتی برنامه‌های بسیج دانشجویی نیز به دلایل مختلف از سوی فرهاد رهبر لغو می‌شد. نصب گیت‌های امنیتی و پیشنهاد یونیفورم دانشجویی برای نخستین بار از سوی او مطرح شد. و در این مدت دانشجویان زیادی با حکم حراست دانشگاه تهران احکام انضباطی گرفتند و از تحصیل بازماندند. دانشگاه تهران همچنین در این دوره سرآمد بازنشستگی اجباری استادان بود. اساتیدی همچون غلامرضا ظریفیان استاد تاریخ، مرحوم ابوالقاسم گرجی استاد حقوق، محمود عرفانی استاد حقوق، تهمورث بشیریه استاد حقوق، فریدون وردی نژاد استاد رسانه، محسن رهامی استاد حقوق سعید معیدفر، استاد جامعه‌شناسی و… از جمله استادانی بودند که در این مدت از دانشگاه تهران بازنشسته شدند. ایجاد پردیس‌های پولی در دانشگاه تهران با شهریه‌های بالای ۵۰ میلیون تومان و افت کیفیت علمی دانشگاه از دیگر دستاوردهای فرهاد رهبر در دوران ریاست شش ساله‌اش در دانشگاه تهران است.

تغییر روسای دانشگاه‌ها در دولت یازدهم

فرهاد رهبر سی و امین رییس دانشگاه تهران سوابقی همچون مدیرکل بررسی‌های اقتصادی مرکز بررسی‌های استراتژیک در فاصله سال‌های ۷۳-۶۸، معاون اقتصادی وزارت اطلاعات در فاصله سال‌های ۸۱-۷۸ و ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را در کارنامه خود دارد.

او بیست و سومین رییس دانشگاهی بود که از ابتدای شروع به کار دولت یازدهم تغییر کرده است. دانشگاه علامه، صنعتی اصفهان، فردوسی مشهد، اصفهان، شهید باهنر کرمان، پیام نور، یاسوج، ارومیه، اراک و… از جمله دانشگاه‌هایی‌اند که روسای آن از سوی وزارت علوم دولت یازدهم تاکنون تغییر کرده و دانشگاه‌هایی همچون صنعتی امیر کبیر، شهید چمران، شهید بهشتی، صنعتی شریف، الزهرا، تربیت مدرس، بوعلی همدان، زنجان و… از دانشگاه‌هایی هستند که همچنان با روسای قبلی اداره می‌شوند.

در حال حاضر محمد حسین امید – معاون فعلی اداری مالی وزارت علوم و معاون سابق اداری مالی دانشگاه تهران با حفظ سمت به عنوان سرپرست فعلی دانشگاه تهران منصوب شده است. امید استاد تمام گروه مهندسی آبیاری و آبادانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران که در زمان ریاست سه رییس دانشگاه تهران عضو هیات رییسه دانشگاه تهران بوده است.

وی در زمان ریاست رضا فرجی‌دانا، معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه تهران بود و در دوران ریاست آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی و مدتی نیز در دوران ریاست فرهاد رهبر، عهده‌دار معاونت اداری و مالی دانشگاه تهران شد.