فيلترينگ از زبان مصباح یزدی

• شبکه های ماهواره ای و اينترنتی ابزاری تماما انحصاری و تنها در اختيار «دشمن» نيست. با همه چيرگی که دنيای سرمايه داری و صاحبان صنايع مادر در فناوری های پيشرفته بر اين عرصه دارند واقعيت اين است که از اين ابزارها همه می توانند استفاده کنند.

عصر ايران؛ سروش بامداد- «امروز دشمن با ماهواره ها و اينترنت و امثالهم در حال فعاليت است و هر چه هم فيلتر کنند و مقابله کنند به جايی نمی رسد. بايد با کار ايجابی در مقابل اينها عمل کرد.»

اين سخنان را آيت الله محمدتقی مصباح يزدی در ديدار اخير خود با خانواده «طلبه شهيد ناهی از منکر» بيان کرده؛ همان واقعيتی را که ديگران سال هاست مطرح می کنند و معمولا مورد استقبال قرار نمی گيرد.

تاسف بار است که حاميان تفکر آقای مصباح اين بخش از سخنان او را مورد توجه قرار ندادند و منتقدان نيز اشاره و درنگی برآن نکرده اند. حال آن که اين واقع بينی بايد مورد توجه قرار گيرد واز آن استقبال شود.

روشن است که عبارت «هر چه هم فيلتر کنند و مقابله کنند به جايی نمی رسد» ناظر به واکنش ها و راهکارهای داخلی است و چون توصيه گوينده به کار «ايجابی» است، به اين بهانه چند اشاره مناسبت دارد:

اول اين که شبکه های ماهواره ای و اينترنتی ابزاری تماما انحصاری در اختيار «دشمن» نيست. با همه چيرگی که دنيای سرمايه داری و صاحبان صنايع مادر در فناوری های پيشرفته بر اين عرصه دارند واقعيت اين است که از اين ابزارها همه می توانند استفاده کنند.

محمدتقی مصباح يزدی - شهر سارايوو، بوسنی - فروردين‌ ۱۳۸۵

پيش از انقلاب برخی از مبلغين مذهبی و روحانيون بارها اين جمله را گفته بودند که «اگر اين تلويزيون چند ساعت دست ما بود...». اين آرزو با پيروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ محقق شد و امکان استفاده از اين رسانه را به صورت گسترده پيدا کردند. شبکه های ماهواره ای و اينترنتی نيز اين امکان را به وجود آورده اند که هر صدايی امکان تکثير پيدا کند.

کار ايجابی همين است. آنها سخن خود را می گويند. شما هم سخن خود را بگوييد. حال آن که فيلترينگ و مقابله غير رسانه ای تنها در مواردی قابل پذيرش است که همه بر سر آن اتفاق نظر داشته باشند و غالبا شامل موارد اخلاقی و سوء استفاده ها می شود.

اول بار که از يک تلويزيون خانگی تصوير يک شبکه خارجی را ديدم در عين شگفتی نگران شدم که زبان فارسی در معرض تهديدی جدی قرار گيرد. در آن زمان - سال ۱۳۷۰- هنوز امکان دريافت شبکه های فارسی زبان نبود يا دشوار بود. اکنون اما ده ها شبکه فارسی زبان در حال فعاليت هستند که تهديد هر چه باشند تهديد زبان فارسی نيستند. تاريخ زبان فارسی چنين توسعه ای را به ياد ندارد! به بيان ديگر آنچه تهديد تصور می شد به فرصت تبديل شده است. (ادبيات مورد علاقه کانديدای مورد حمايت آقای مصباح در انتخابات رياست جمهوری).

چرا قضيه را اين گونه نگاه نکنيم که مذهب تشيع در تاريخ خود که توام با مظلوميت بسيار بوده هيچ گاه چنين فرصت انتشار ديدگاه های خود را نداشته است؟ هجوم از آن سو که همواره بوده، امکان نشر و تقابل از اين سو نيز آيا همواره بوده است؟ با اين همه شبکه و رسانه چرا نبايد بتوان حرف خود را منتقل کرد و همچنان بايد جای نگرانی باشد؟

نکته ديگر اين که کار ايجابی محدود به يک قرائت نمی شود. اگر قبول داريم که رسانه های داخلی ما- اعم از ديداری و شنيداری و نوشتاری و ديجيتالی- در رقابت با رسانه های ديگر هستند اين «ما» را تنها به خودمان محدود نکنيم. کار ايجابی و رقابت در توليد فکر است.

محمدتقی مصباح يزدی (نفر سوم از سمت راست) - نيويورک، آمريکا - سال ۱۹۹۱ ميلادی

بسياری از مردمی که در تعطيلات عيد نوروز پای تماشای سريال «پايتخت ۳» يا « کلاه قرمزی» يا مسابقه «آقای گزارشگر» از شبکه های داخلی نشستند امکان تماشای برنامه های شبکه های ماهواره ای را نيز همزمان داشتند. اما بی هيچ تهديدی و با انتخاب خود نشستند و تماشا کردند.
نمی توانيم از مواهب يک موضوع برخوردار باشيم و آفات و تبعات آن را نپذيريم.

اگر ديگران بگويند و بنويسند «هرچه فيلتر کنند و مقابله کنند به جايی نمی رسد» اسباب چه سوء تفاهم ها که نخواهد شد. اما اين عبارت را آقای مصباح گفته که معمولا در جامعه به حامی کنترل های شداد و غلاظ و مخالف يا دست کم منتقد آزادی های مدنی شناخته می شود.

مادربزرگ های ما را از «خط» برحذر می داشتند و «خواندن» را برای آنها کافی می دانستند از بيم ارتباطی که با «خط» امکان پذير می شد و «فساد» ی که در کمين اين ارتباط می ديدند. خط ، اما همه گير شد. شايد در روزگار ما نيز «آنلاين» را با توجه به همين تجربه به واژه دشوار به «بر خط » ترجمه کرده باشند!