احسان اوغلو، دمیرتاش و اردوغان در کورس انتخابات ترکیه٬ حسن هاشمیان

در انتخابات پیش رو بطور قطع اوردگان یک پیروزی دیگر برای خود و هوادارانش رقم خواهد زد و علی رغم تمام انتقادات و اعتراض هائی که بر ضد دولت وی صورت می گیرد اما به خاطر دستاوردهای بزرگ اقتصادی، وی بعنوان یکی از بزرگترین شخصیت های تاریخ معاصر ترکیه بعد از کمال آتاتورک باقی خواهد ماند.

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

روز یکشنبه آینده 10 اوت برای نخستین بار در ترکیه،انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود که مردم این کشور با رأی مستقیم خود حاکم آینده را تعیین خواهند کرد.در آغاز ماه ژوئیه گذشته رجب طیب اوردگان نخست وزیر فعلی در حضور اعضای برجسته حزب عدالت و توسعه، نامزدی خود را برای شرکت در این انتخابات اعلام کرد.چند روز قبل از آن دو حزب جمهوری خلق (CHP) و ناسیونالیسم ترکیه (MHP) بر سر نامزدی دبیرکل سابق «سازمان همکاری اسلامی» اکمل الدین احسان اوغلو به توافق رسیدند و سه حزب چپ دموکراتیک (DSP)، حزب دموکراتیک ترکیه (DP) و حزب ترکیه مستقل (BTP) به این توافق پیوستند. چند روز بعد نامزد سوم این انتخابات صلاح الدین دمیرتاش خود را از سوی حزب کردی «صلح و دموکراسی» برای ورود به این کارزار سیاسی اعلام آمادگی کرد.بنابراین رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری ترکیه در حال حاضر با سه نامزد جریان دارد و برای نخستین بار در تاریخ جمهوری ترکیه دو حزب «آتاتورکیسم» در یک انتخابات سراسری به طور مستقیم کاندیدا ندارند و برای رقابت با جریان های اسلامی حاکم، یک اسلام گرا از نوع دیگر را نامزد خود کرده اند.در حال حاضر نخست وزیر ترکیه با رأی اعضای پارلمان انتخاب می شود اما با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و رجوع مستقیم به رأی مردم و سپس ایجاد اصلاحات قانونی درباره قوه مجریه کشور، از این به بعد رئیس نظام اجرائی کشور با رأی مستقیم مردم انتخاب می شود و این می تواند در جهت گیری سیاست های رئیس جمهور منتخب تأثیری فراتر از قدرت نخست وزیر ایجاد کند.همچنین احتمال دارد که نظام سیاسی ترکیه از نخست وزیری به نظام ریاست جمهوری همچون کشور امریکا تغییر کند و پیروزی اوردگان در این انتخابات، می تواند زمینه ساز پیروزی مجدد حزب وی در انتخابات پارلمانی 2015 باشد که از سال 2002 تاکنون بی وقفه قدرت را در دست گرفته و بدون شکست به پیش می تازد.براساس قانون انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، هر یک از نامزدها برای پیروزی به بیش از 50 درصد آراء نیاز دارند، در غیر این صورت انتخابات به مرحله دوم خواهد رفت و دو هفته بعد، در 24 اوت انتخابات مرحله دوم برگزار می شود و در آن مرحله پیروزی از آن کسی خواهد بود که بیشترین رأی را به دست آورد.

اکمل الدین احسان اوغلو

احسان اوغلو متولد 1943 در شهر قاهره است.تحصیلات اولیه خود را در این شهر گذراند سپس دوره های دانشگاهی خود را در دانشگاه عین شمس تا مقطع کارشناسی ارشد در رشته شیمی ادامه داد و پس از آن به دانشگاه آنکارا رفت تا در سال 1975 به درجه دکترا نائل آید.بعد از این تاریخ به دانشگاه اکستر انگلیس رفت تا بعنوان استادیار مشغول به کار شود.احسان اوغلو در سال 1984 به رتبه پروفسور (استاد کامل) نائل آمد و از آن تاریخ به بعد لقب پروفسور در کنار نام وی به کار می رفت.او فعالیت های علمی بی شماری چون بنیانگذاری فرهنگستان تاریخ علوم ترکیه، تأسیس مؤسسه وقف ایسار، رئیس فدراسیون بین المللی تاریخ علوم و عضویت در بنیادهای علمی بیش از ده کشور مهم جهان را در کارنامه خود دارد.این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به دو زبان انگلیسی و عربی کاملا مسلط است و با دو زبان فرانسه و فارسی آشنائی دارد.
در سال 2005 احسان اوغلو توسط رقیب فعلی وی در انتخابات ریاست جمهوری یعنی اوردگان، بعنوان نامزد دبیرکلی سازمان همکاری اسلامی معرفی شد.او با انتخاباتی که در سازمان همکاری اسلامی انجام شد، بعنوان دبیرکل این سازمان برگزیده شد و تا سال 2014 در این مقام باقی ماند.اما گفته می شود رابطه وی با نخست وزیر فعلی ترکیه به دلیل عدم اتخاذ موضعگیری های سختگیرانه بر ضد دولت «کودتا» در مصر از سوی سازمان همکاری اسلامی، به سردی گرائید.
برنامه انتخاباتی احسان اوغلو بر سه محور بنا شده است:

1-حزب راستگرای ناسیونالیسم ترکیه و حزب چپ گرای جمهوری خلق از هواداران خود شدیدا خواسته اند که به اکمل الدین احسان اوغلو رأی بدهند.در رقابت های گذشته انتخاباتی چه برای پارلمان و چه برای انتخابات شهرداری ها هر دو حزب بین 20 تا 30 درصد آراء کشور را به خود اختصاص می دادند و در این انتخابات امیدوار هستند که همین درصد از سوی هواداران آنها به احسان اوغلو رأی بدهند.
2- ستاد انتخاباتی احسان اوغلو امیدوار است بخشی از اسلام گرایان ترکیه به ویژه آنانی که با نخست وزیر فعلی مخالف هستند، به نامزد آنها رأی بدهند.

3- وجود نامزدی از میان کردها چون صلاح الدین دمیرتاش موجب می شود بخش زیادی از کردهای ترکیه که در انتخابات قبلی به حزب عدالت و توسعه رأی می دادند، این بار رأی خود را به کاندیدای کرد خواهند داد. این موضوع باعث می شود که از آراء رجب طیب اوردگان کاسته شود.اما طرفداران نخست وزیر ترکیه می گویند این موضوع چندان تأثیری در مجموع آراء نخواهد داشت.

ضعف احسان اوغلو

با وجود حمایت 5 حزب عمده ترکیه از نامزدی احسان اوغلو و با در نظر گرفتن روش «آشتی جویانه» وی که می تواند گروه های متضاد را در یک خیمه گردهم آورد، اما برای ارتباطات گسترده با مردم هنوز با مشکلات اساسی روبرو است.احسان اوغلو در ترکیه از هیچ حزب سیاسی برخوردار نیست تا بتواند از طریق بدنه آن در سراسر ترکیه به شکل سازمانی اهداف خود را دنبال کند و با مردم کوچه و خیابان ارتباط برقرار نماید.علاوه بر همه این ها زمان کمی برای معرفی توانائی های خود در اختیار داشت.از زمان اعلام کاندیداتوری وی تا روز انتخابات بیش از سه ماه نمی گذرد و این نمی تواند وقت کافی برای شخصی باشد که از یک نظام بوروکراسی معروف سازمان همکاری اسلامی به دریای طوفان سیاست ترکیه قدم گذاشته است.در این مدت کوتاه احسان اوغلو به زیارت آرامگاه آتاتورک رفت و در دفتر یابود آن نوشت که «..وی به اصول و ارزش های جمهوری ترکیه پایبند خواهد بود و در راه گسترش و بهبود آن تلاش خواهد کرد».
همچنین وی به دیدار فدراسیون های بزرگ تجاری در ترکیه رفت. فدراسیون هائی چون ترک –اش (turkaş) که بزرگترین سازمان تجاری ترکیه است.اتحادیه بازرگانان و صاحبان مشاغل (tisk)، مجمع اتاق های بازرگانی و مبادلات کالا (TOBB) و (TOSİAD) از دیگر اهداف دیدارهای وی در این مدت کوتاه بود.او به بخش وسیع مراکز تجاری و بازرگانی ترکیه اطمینان داد که از حقوق همه دفاع خواهد نمود و در قالب تنگ حزبی و سیاسی به امور آنها نگاه نخواهد کرد.موضوعی که اداره کنندگان ستاد انتخاباتی احسان اوغلو فکر می کنند انتقادات زیادی بر علیه وضع جاری ترکیه برانگیخته که از قالب امور حزبی به فرآیندهای بازرگانی کشور نگاه می شود.

اما شاخه سوم دیدارهای احسان اوغلو حضور بر سر مزار «حاج بکتاش ولی» یکی از شخصیت های مورد احترام فرقه علویه است.این دیدار در بیست و یکمین سالگرد کشته شدن تعدادی از علوی ها در شهر سیواس صورت گرفت که پیام مشخصی برای هواداران این فرقه در خود داشت.

اما با تمام این فعالیت ها بیشتر مراکز نظرسنجی ترکیه شانس پیروزی احسان اوغلو در برابر اوردگان را کم می بینند.مؤسسه جینار نسبت آراء اوردگان در برابر احسان اوغلو را 55.2 درصد به 35.8 برآورد کرده است.یک مؤسسه دیگر به نام «ماک» این نسبت را 56.1 درصد در برابر 34.2 درصد اعلام کرده و مؤسسه «او آر سی» گفته که نخست وزیر فعلی ترکیه با کسب 54درصد آراء ریاست جمهوری، رقیب خود را شکست خواهد داد.

صلاح الدین دمیرتاش

دمیرتاش در سال 1973 در منطقه کردی دیاربکر ترکیه به دنیا آمد.تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته حقوق در دانشگاه آنکارا به عمل آورد و در همین زمینه مشغول به کار شد.دمیرتاش در انتخابات ریاست جمهوری پیش روی ترکیه از سوی کردها و گروه های چپ حمایت می شود.ستاد انتخاباتی دمیرتاش شعار خود را تحت عنوان« دعوت به زندگی جدید» اعلام کرده است اما بیشتر مؤسسات نظرسنجی در ترکیه شانس وی را بین 8 الی 9 درصد کل آراء می بینند.بزرگترین مشکل دمیرتاش در این انتخابات این است که مراکز بزرگ اقتصادی و تجاری ترکیه هیچ حسابی برای وی باز نکرده اند و نگاه خود را به دو نامزد دیگر معطوف نمودند.دمیرتاش بر روی صفحه فیس بوک خود به شدت از رسانه های ترکیه انتقاد می کند که سهم متعادلی میان همه نامزدها ایجاد نکرده اند.آنچه واضح است این نامزد کرد در انتخابات پیروز نخواهد بود اما از این لحاظ مورد توجه قرار می گیرد که تا چه میزان می تواند از آراء نامزد اصلی این انتخابات یعنی رجب طیب اوردگان بکاهد.

رجب طیب اوردگان

اوردگان در سال 1954 در استانبول به دنیا آمد.ریشه خانوادگی وی به شهر ریزه در کنار ساحل دریای سیاه برمی گردد.تحصیلات اولیه خود را در مدرسه اسلامی «امام خطیب» طی کرد و سپس وارد دانشگاه مرمره در رشته اقتصاد و تجارت شد و در کنار آن به فعالیت های سیاسی روی آورد.در آن روزها فعالیت وی و هم قطارانش بر ضد چپ گرایان مارکسیست و عضویت در حزب رهائی ملی با گرایش های اسلامی بود.این حزب توسط نجم الدین اربکان در دهه 1970 تأسیس شده بود و اوردگان یکی از اعضای وفادار آن بود. در سال 1994 در انتخابات شهرداری ها، نخست وزیر فعلی ترکیه بعنوان شهردار استانبول برگزیده شد و به مدت چهار سال فعالیت چشم گیری در ایجاد تحولات مهم شهری در پایتخت سابق سلاطین عثمانی از خود به جا گذاشت.دستاوردهای وی در شهرداری استانبول او را بعنوان یک شخصیت مهم ملی ترکیه مطرح کرد.

در سال 1999 برای چند ماهی به زندان افتاد و برای مدت 5 سال از نامزدی برای هرگونه پست سیاسی ممنوع شد.جرم وی خواندن یک قصیده در شهر سرت در سال 1997 است که مخل به مبانی جمهوری ترکیه تلقی شد.در سال 2001 اوردگان به این نتیجه رسید که ساختار حزبی اربکان قادر نیست تأیید همگانی مردم را به دست آورد از اینرو به همراه همفکران خویش، حزب عدالت و توسعه را بنیانگذاری کرد.در سال بعد در انتخابات پارلمانی ترکیه، حزب عدالت و توسعه توانست اکثریت کرسی های پارلمان را بدست آورد و عبدالله گل مأمور تشکیل کابینه شد.با این پیروزی و با یک اصلاحیه قانونی، راه برای نامزد شدن اوردگان در انتخابات تکمیلی پارلمان هموار شد و وی وارد مجلس شد. از سال 2003 تاکنون ، رجب طیب اوردگان قدرت بلامنازع صحنه سیاسی ترکیه شد و در نُه انتخابات متوالی پیروزی حیرت آوری به دست آورد.

بر اساس همه نظرسنجی ها ، در انتخابات پیش رو بطور قطع اوردگان یک پیروزی دیگر برای خود و هوادارانش رقم خواهد زد و علی رغم تمام انتقادات و اعتراض هائی که بر ضد دولت وی صورت می گیرد اما به خاطر دستاوردهای بزرگ اقتصادی، وی بعنوان یکی از بزرگترین شخصیت های تاریخ معاصر ترکیه بعد از کمال آتاتورک باقی خواهد ماند.