گزارش سخنرانی ابوالحسن بنی صدر در بروکسل، کوروش کشوری

شنبه گذشته ۲۳ شهريور ماه آقای بنی صدر به دعوت جمعی از ايرانيان ساکن بروکسل به ايراد سخنرانی پرداخت.

بسياری از هموطنان از جمله نويسنده از شهرهای مختلف اروپا برای شنيدن و ديدن اقای بنی صدر به بروکسل آمده بودند. ساعت ۷ شب در حالی که سالن کاملا پر بود و حتی تعدادی از هموطنان ايستاده بودند، جلسه در يکی از سالن های دانشگاه شروع شد. مجری جلسه آقای ستاری که از سپيد موهای جلسه بود ضمن خوشامدگويی به حاضرين جلسه را آغاز نمود.

ايشان با بيان اينکه به علت اشتباه مسئولين بايد سالن زودتر از موعد مقرر برنامه، خالی شود از حضار عذر خواهی کرد و از جناب آقای بنی صدر نيز خواست که سخنان خود را فشرده تر بيان کنند. اقای بنی صدر سخنان خود درباره بديل و رهبری سياسی را که قسمتی از کتاب اخير ايشان نيز می باشد، آغاز نمود. در ابتدا ايشان به دلايل نابودی و مرگ جوامع و گروههايی پرداخت که ناتوان از توليد و زايش بديل در درون خود بوده اند.

انتقاد ناپذيری اولين عاملی بود که از ديد آقای بنی صدر باعث اضمحلال يک جامعه و يا گروه می شود. وی افزود از خود بيگانه شدن و انحطاط اخلاقی به خصوص دروغ از ديگر عواملی بوده است که در اين امر موثر است. اقای بنی صدر ادامه داد: " اگر جامعه ای نتواند انديشه راهنمای خود را با جامعه تطبيق بدهد دير يا زود به تاريخ خواهد پيوست." ايشان در اين زمينه احزاب کمونيست را مطرح کردند که بعد از دهه ۱۹۸۰نتوانستند طرز فکر خود را با تحولات هماهنگ نمايند.

رئيس جمهور اسبق کشورمان با انتقاد از پرهزينه شدن فعاليتهای سياسی، ناتوانی از تجديد نسل و جدا شدن سازمانهای سياسی از جامعه مدنی و سرطان فساد در جامعه را از ديگر عوامل عقيم شدن جامعه در زايش بديل دانست. پناه بردن به ابهام به خصوص در کشورهای مانند ايران که دارای رسانه های آزاد نيستند و باند بازی و ايجاد روابط شخصی قدرت از ديگر عواملی بود که اقای بنی صدر در اين زمينه به آن اشاره نمود.

ايشان با اشاره به سه وظيفه اصلی احزاب و سازمانهای سياسی بيان داشتند که اگر سازمانهای سياسی به وظايف خود به درستی عمل نکنند به دليل عدم ايجاد بديل، خود و جامعه را در شرايط بحرانی قرار خواهند داد. از نگاه ايشان ايجاد زمينه برای تصدی مسئوليتها توسط مردم، ارائه برنامه و تعليم و تربيت نسل جوان وظايف اصلی سازمانهای سياسی می باشند.

پس از بيان کردن موانع توليد بديل، در ادامه آقای بنی صدر به تشريح پاره ای از خصوصيات و ويژگی های نيروی بديل پرداختند.

اين محقق علوم اجتماعی ابراز داشت که بديل کسی است که از آزمايشهای زندگی در حقوقمندی و رشد سربلند بيرون می آيد و به همين دليل الگوی جامعه می شود. ايشان اضافه کردند که عمل به حقوق شهروندی و حضور مداوم در عرصه سياسی و اجتماعی از ديگر خصوصيات بديل هستند.

بنی صدر افزود : بديل بايد به اصل تغيير کن تا تغيير بدهی باور داشته و بر اين مبنا عمل نمايد. وی با بيان اينکه بديل بايد مسئوليت شناس بوده و بتواند در تلاطم های سياسی خود را حفظ نمايد به انتقاد از کسانی پرداخت که با تغيير فضای سياسی در سالهای اخير دچار تغييرات آنی و چند باره شده اند.

خشونت زدايی و دوستی با حق مدران و دعوت مداوم از زور مدارن به حق از ديگر ويژگی هايی بود مورد توجه اقای بنی صدر قرار گرفت. اين استاد علوم سياسی افزود بديل نماد شجاعت است و از وارد شدن به آزمايشهای سياسی و اجتماعی هراسی ندارد و در عملکرد خود شفاف بوده و همواره بر حق تکيه می کند. ايشان ادامه دادند که بديل با تمام تبعيض ها در ستيز است و به جای توجيه وضعيت موجود دست به خلاقيت می زند و با مبارزه با جبرگرايی تن به انتخاب ميان بد و بدتر نمی دهد.

اولين ريئس جمهور ايران در پايان افزود کسانی بديل هستند که بدانند که هر انسانی خود، خويشتن را رهبری می کند و با پذيرفتن حق اختلاف از زبانی عاری از زور استفاده می کنند.

در ادامه آقای ستاری ابراز کرد که آقای بنی صدر دارای سابقه ارزنده ای در مبارزه سياسی عليه استبداد است و به شهادت ايشان همواره روحيه ای دموکرات داشته اند، و از شرکت کنندگان درخواست کرد که سئوالها را بيشتر رو به آينده و با حفظ احترام و جايگاه ايشان طرح نمايند.

آقای بنی صدر در پاسخ به اينکه چگونه ايشان به دموکراسی باور دارند در حالی که به عنوان يک محقق اسلامی می دانند در قران گفته شده است فقاتلوا أئمة الکفر، ابراز داشتند : از قضا اين سخن قران کاملا منطبق بر حقوق انسان است. زيرا قران به مسلمانان می گويد در شرايط جنگ و در مقام دفاع تنها کسانی را که تصميم گيرنده و عامل تهديد زندگی شهروندان هستند را نشانه بگيريد نه مردم عادی را. ايشان ادامه دادند که در زمان حمله عراق به ايران تا زمانی که ايشان مسئول کل قوای نظامی ايران بوده اند هيچگاه به شهرهای عراق حمله نکرده اند. ايشان ياد آور شدند که پس از موشک باران دزفول در پاسخ به جمعيتی که شعار می داده موشک جواب جای موشک با اعتراض به اين شعار ابراز داشته اند: "آيا شما می خواهيد از من نيز هيولايی مانند صدام بسازيد؟" ايشان ادامه دادند: "اگر در جنگ اخير اسرائيل به اين پيام قران عمل می کرد هرگز نمی توانست دست به چنين جنايتهايی در فلسطين بزند. همچنان که امريکا در حمله به عراق با ناديده گرفتن اين اصل پا را فراتر از هدف گرفتن سران نظام بعثی گذاشت و به قتل و عام مردم عراق پرداخت." ايشان خاطر نشان کردند که در همين نصيحت قران را بعد از کودتای خرداد ۶۰ به مسعود رجوی کرده است و او را از ترور طرفداران و پاسداران سطح پايين حکومت برحذر داشته است!

آقای بنی صدر در پاسخ به سوال ديگری درباره سکولاريسم ابراز داشتند :"در سال ۱۹۰۵ جدايی نهاد دولت از کليسا در فرانسه، اعلان جنگ با کليسا بود. ژول فری خطاب به کليسا گفت: تکليف ما و شما را مدرسه معين ميکند به اين گمان که علم دين را خواهد آفريد. ولی هابرماس فيلسوف آلمانی که خود در جوانی ضد دين و جانبدار سکولاريسم بوده و در ايام جوانی ميگفته حتی از کلمههای دينی نيز نبايد استفاده کرد، اينک معتقد به پست سکولاريسم است و در دو جلد کتاب در باب پست متافيزيک، دين را در تمام وجوه زندگی انسانی لازم می داند."

ايشان افزودند بايد ابتدا ببينيم منظور از دين و سياست چيست؟ اگر منظور از سياست قدرت ورزی است، دين نمی تواند هيچ رابطه ايی با سياست داشته باشد زيرا دين بيان استقلال و آزادی انسان است. ايشان با موافقت با جدايی نهاد دين از نهاد دولت افزودند از نگاه ايشان اين جدايی کافی نيست و بايد نگاه به سياست و دين تغيير کند. "هرگاه «سياست فن رسيدن به قدرت و حفظ قدرت و بکاربردن قدرت» باشد، دين بمثابه بيان استقلال و آزادی نميتواند انديشه راهنمای چنين سياستی باشد."

ايشان در باره سئوال ديگری در رابطه به عقلايت و تقسيم کردن آن به عقل نظری و عقل عملی گفتند: "در غرب فلسفه عقل در بن بست است. کانت باب خرد ناب و عقل عملی را گشود. منظور او اين بود که کسانی نظرگرا و کسانی عملگرا هستند. غربيها ميپندارند عقل آنها توان نظر ساختن را دارد و عقل غير غربيها اين توان را ندارد. و فلسفه عقل گرفتار بن بست شد. اما انتقاد از عقل با نيچه شروع شده است که منجر به پست مدرنيسم شده است." بنيصدر افزود : "بايد پرسيد عقل بر چه مداری عمل می کند؟ اگر بر مدار قدرت عمل ميکند، خودبنياديش چيزی جز قدرتمداری نيست. چنين عقلی برده قدرت است. اين شد که هابرماس، برای بيرون بردن فلسفه عقل از بن بست، عقل ارتباطی را پيشنهاد کرد. باوجود اين، پرسش برجای خويش باقی است: عقلهای در ارتباط، بر کدام محور عمل ميکنند؟ در عقل آزاد، خودانگيختگی عقل، بمعنای استقلال عقل در گرفتن تصميم و آزادی او در گزينش نوع تصميم پيشنهاد شدهاست. در اين کتاب، ۱۴۴ روش عقل قدرتمدار و ۱۴۴ روش عقل خودانگيخته را شناسائی کرده ام."

اولين رئيس جمهور ايران با بيان اينکه انقلاب ايران در سال ۵۷، فضای جديدی را بر جهان حاکم کرد به طوری که بعد از انقلاب ايران، از جنبشهای همگانی به عنوان روشی برای براندازی استبدادها استفاده ميشود، در پاسخ به سوال ديگری به دفاع از انقلاب پرداخت. ايشان خاطر نشان کرد که ايرانيان در ۱۰۰ سال گذشته ۳ انقلاب کرده اند و به خاطر رها کردن هر تجربه مجبور به انجام انقلاب بعدی شده اند. لذا ايشان از ايرانيان خواست تا تجربه انقلاب را تا رسيدن به نتيجه نهايی رها نکنند زيرا در غير اين صورت مجبور به انقلاب ديگری خواهند شد! ايشان با تاکيد بر درونزا بودن دموکراسی و اشاره به تجربه ۳۰۰ ساله غرب در تمرين دموکراسی، هموطنان را دعوت به صبر و شکيبايی در راه دستيافتن به فرهنگ دموکراسی واستقلال و آزادی کردند.

آقای بنی صدر در پاسخ به يکی از جوانان درباره استفاده از امکانات مختلف در مبارزه سياسی با پافشاری بر اصل استقلال خاطر نشان کردند: "در سوئد، به کسانی که راديو ايجاد ميکنند، کمک مالی ميشود.اما من با دريافت اين کمک توسط دوستانم مخالفت کردم. به همين دليل هم مسئولان راديوی عصر جديد از لحاظ مالی به خود متکی و مستقل هستند."

در خاتمه مسئول جلسه از شرکت کنندگان درخواست نمود ابتدا اجازه بدهند که آقای بنی صدر با محافظت پليس بلژيک از سالن خارج شده و سپس سالن را ترک کنند. در ادامه تعدادی از ميهمانان به همراه آقای بنی صدر شام را در محيطی دوستانه و صميمی صرف کرده و گفتگوها با ايشان دنبال شدند. آقای بنی صدر روز بعد پس از ملاقاتهايی با تعدادی از هم ميهنان به ورسای، محل زندگی شان در فرانسه، بازگشتند.

فيلم اين جلسه بزودی در سايت گذاشته خواهد شد.