"پيروزی ايران در يمن"، حسن هاشميان

آنچه که تحولات يمن را مهم می کند چگونگی حصول آن نيست، بلکه مراحل بعدی روندی است که اکنون در اين کشور شکل گرفته و می تواند برای مدت طولانی ادامه يابد. ايران در اين فرآيند يک بازيگر اصلی است و برخلاف شادی تندروها در ايران، دولت حسن روحانی تلاش می کند "نقش مثبتی" در اين حوادث ايفا کند

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

صنعاء پايتخت يمن و چندين استان ديگر بدون هيچ گونه مقاومتی به دست گروه عبدالمالک حوثی افتاد. توجيه چنين رويداد مهمی در رسانه های منطقه براساس «توطئه» و «تبانی» بخشی از نيروهای ارتش با مهاجمان برآورد شده است.در اين ميان «علی محسن احمر» فرمانده سابق ارتش و مشاور نظامی رئيس جمهور به همراه «عبده حسين ترب» وزير کشور متهم هستند که فرمان عدم مقاومت در برابر حوثی ها را صادر کرده و حتی وزير کشور از کارکنان امنيتی و اطلاعاتی اين وزارتخانه خواسته که با حوثی ها همکاری کنند.سرلشکر احمر از مخالفان سرسخت حوثی هاست و به سياست عربستان در يمن بسيار نزديک است. در سال ۲۰۱۱ با هماهنگی با رياض به علی عبدالله صالح رئيس جمهور وقت پشت کرد و به تظاهرات کنندگان انقلابی پيوست و موجب پيروزی آنها شد. حوثی ها علی محسن احمر را «وهابی» می خوانند و اولين جائی که در شهر صنعاء به آن حمله کردند، منازل خاندان آل احمر بود.

اما آنچه که تحولات يمن را مهم می کند چگونگی حصول آن نيست، بلکه مراحل بعدی روندی است که اکنون در اين کشور شکل گرفته و می تواند برای مدت طولانی ادامه يابد.ايران در اين فرآيند يک بازيگر اصلی است و برخلاف شادی تندروها در ايران،دولت حسن روحانی تلاش می کند «نقش مثبتی» در اين حوادث ايفا کند.محمد جواد ظريف وزير خارجه در ديدار با سعود الفيصل وزير خارجه عربستان بر اين «نقش مثبت» تأکيد کرده است، اين در حالی است که روزنامه کيهان حوادث يمن را يک «انقلاب مردمی» توصيف کرده و عليرضا زاکانی نماينده مجلس آن را فتح پايتخت «چهارم» برای ايران به حساب آورده است.

پيمان نامه صلح و مشارکت ملی

توافقنامه ای که بعد از ورود نيروهای «انصارالله» معروف به جماعت حوثی به پايتخت يمن ميان منصور هادی رئيس جمهور و نمايندگان گروه های سياسی از جمله نماينده حوثی ها امضاء شد به «پيمان نامه صلح و مشارکت ملی» معروف شده است.مفاد اين پيمان نامه چندان تفاوتی با موضوعات مطرح در مذاکرات ميانجی گرانه سابق با گروه حوثی ها ندارد.بر طبق توافقنامه جديد، يمن همچنان يک کشور فدرال باقی می ماند و بر اين اساس حوثی خود را متعهد به تقسيمات کشوری جديد کردند.موضوعی که سابقا با آن مخالفت کرده و امتيازات زيادی را از آنها می گرفت.همچنين در اين پيمان نامه اشاره های زيادی به اصلاحات اقتصادی، اداری و مالی شده است که حوثی ها از اين طريق می خواستند نشان دهند که برای حمايت از بخش آسيب ديده اقتصادی و اجتماعی قيام کردند، موضوعی که درباره آن خيلی تبليغ کردند و دليل اصلی قيام خود را بهبود وضع معيشتی مردم معرفی می نمودند.

اما بخش مهم اين توافق نامه به تشکيل دولت جديد مربوط می شود.بر طبق توافق حاصل شده، رئيس جمهور می تواند در عرض سه روز نخست وزير جديد را معرفی کند و در عرض يک ماه کابينه جديد شروع به کار خواهد کرد.چه نخست وزير و چه وزرا نبايد به هيچ گروه سياسی تعلق دارند.آنها از ميان تکنوکراتها انتخاب خواهند شد و در تمام مراحل کار خود تحت اشراف و مراقبت رئيس جمهور قرار دارند.

اين بخش از توافقنامه کمک زيادی به عبدربه منصور هادی رئيس جمهور يمن می کند.زيرا «محمد باسندوه» نخست وزير قبلی که از سال ۲۰۱۱ بعد از تحولات انقلابی يمن بر روی کار آمد، کارنامه خوبی از خود ارائه نداد و برخی معتقدند بدترين شرايط اقتصادی تاريخ يمن در دوره وی نازل شد.موضوع ديگر اينکه باسندوه از سوی «احزاب لقاء مشترک» نخست وزير شده بود و رئيس جمهور برای تغيير وی با مشکلات اساسی روبرو بود.از ابتدای سال ۲۰۱۴ تمايل شديدی در رياست جمهوری وجود داشت که باسندوه را تغيير دهد اما چنين فرصتی حاصل نشد.اکنون حوثی ها با ورود خود به صنعاء، منصور هادی را هم از دست باسندوه راحت کردند و هم از «احزاب لقاء مشترک».در اين معادله جديد رئيس جمهور يمن فوق العاده قدرت کرفته است و بعنوان رئيس جمهوری با تمام اختيارات ظاهر خواهد شد.او ديگر نه در بند سهميه بندی حزبی است و نه مجبور است در چارچوب «راه حل خليجی» گام بردارد.راه حل خليجی به طرحی گفته می شود که انتقال قدرت از علی عبدالله صالح رئيس جمهور قبلی يمن به منصور هادی معاون وقت او را مهيا ساخت اما تعهداتی نيز برای حاکم جديد ايجاد کرد.ورود حوثی ها به صنعاء، رئيس جمهور فعلی يمن را از تمام تعهدات قبلی خود خارج می سازد.در توافق صورت گرفته به هر حزب با صلاح ديد رئيس جمهور دو وزارتخانه تعلق می گيرد در حاليکه وزارتخانه های کشور، دفاع، خارجه و دارائی در دست منصور هادی خواهد بود.همچنين توافقنامه جديد به ضعيف شدن اخوان المسلمين در يمن منجر خواهد شد، زيرا سهميه دو وزارت خانه برای هر حزب که در آينده يمن عملی خواهد شد، تفاوت ميان احزاب کوچک و بزرگ قائل نشده و همه را به شکل مساوی در نظر گرفته است.

ضميمه امنيتی پيمان نامه

عبدربه منصور هادی با ابزار حوثی ها خود را از قيد و بند ميراث بعد از تحولات انقلابی يمن آزاد کرد و با «ضميمه امنيتی» پيمان نامه صلح و مشارکت ملی تلاش کرده است خود را از «حاکميت مسلح» حوثی رها سازد.براساس اين ضميمه حوثی ها بعد از امضای پيمان نامه، بايد نيروهای خود را از صنعاء بيرون بکشند و سلاحی که به زور تصرف کرده اند را به نيروهای وزارت دفاع تحويل بدهند.نماينده حوثی ها تاکنون زير بار امضای اين ضميمه نرفته است اما چانه زنی برای اين موضوع ادامه دارد.به نظر می رسد اين بخش کار حوثی ها به ايران مربوط می شود.ورود حوثی ها به صنعاء همراه با امتيازاتی برای رئيس جمهور يمن شده است اما خروج آنها بايد امتيازاتی برای حامی آنها دشته باشد.هنوز معلوم نيست ايران دقيقا به دنبال چه امتيازی است يا گفته ای در اين زمينه مطرح نشده است.اما پر واضح است که ايران خواسته هائی در سوريه و عراق دارد و تا آنجائی که می تواند بر سر مطالبه چنين خواسته هائی اصرار خواهد کرد.اما مشکل ايران اين است که برای مدت طولانی نمی تواند حوثی ها را در صنعاء نگه دارد. وجود حوثی ها نه فقط مورد مخالفت احزاب ديگر يمن ، دولت آن کشور و حکومت های منطقه می شود، بلکه بيانيه شورای امنيت در ماه گذشته با توصيف کارهای حوثی ها به «اقدامات تروريستی» از حوثی ها می خواهد هرچه زودتر سلاح خود را تحويل دهند و به فرآيند سياسی بپيوندند.باقی ماندن حوثی ها در صنعاء زير پا گذاشتن مفاد اين بيانيه است که در گام بعدی از سوی شورای امنيت، ممکن است به قطعنامه تبديل شود.

استقبال عربستان از پيمان نامه جديد

دولت عربستان سعودی نه فقط از پيمان نامه صلح و مشارکت ملی يمن استقبال کرده است بلکه حساسيت های نظامی نسبت به ورود حوثی ها به صنعاء از خود نشان نداد.در حالی که مقامات ايران می گويند؛«..دو ميليون جنگجو در يمن دارند ..و بعد از يمن، نوبت عربستان است» دولتمردان عربستانی واکنش مشخصی به اين سخنان ابراز نکردند.اين «گذر سرد» به سخنان تند محافظه کاران در ايران را می توان به دو دليل عمده مربوط ساخت:نخست اينکه هنوز اوضاع در يمن کاملا از دست رئيس جمهور آن کشور خارج نشده و حوثی ها برای مدت طولانی نمی توانند در پايتخت يمن باقی بمانند و دوم احتمال همکاری و توافق های پنهانی ميان ايران و عربستان بر سر يمن صورت گرفته است.بعيد به نظر می رسد که حوثی ها بدون موافقت تهران، دست به اقدامی بزنند که منجر به تقويت رئيس جمهور يمن شود.اگر اين احتمال وجود داشته باشد بنابراين می توان گفت که علی رغم مخالفت تندرو در داخل ايران، يمن دومين جائی است که با همکاری دولت حسن روحانی شاهد تحولات سياسی عمده می شود.در اين صورت با وجود چنين همکاری هائی ، می توان پيش بينی ها را برای ايجاد تحول در «کشور سوم» هدايت کرد.بعد از عراق و يمن شايد اکنون نوبت سوريه است.