ارزيابی حمله ائتلاف ضد داعش به سوريه، حسن هاشميان

فقدان "اقدامات روشن" در برابر حکومت سوريه از سوی امريکا نه فقط استراتژی دولت اسلامی را برُنده می کند، بلکه کشورهای عربی همراه امريکا را در مظان اتهام قرار می دهد و مخالفان معتدل سوری را تضعيف خواهد کرد.يکی از اين اقدامات روشن می تواند ايجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوريه باشد

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

در حالی حمله هوائی به سوريه آغاز شد که سخنانی درباره ناکافی بودن اين حمله برای پايان دادن به حضور داعش در منطقه بالا گرفته است.همه کشورهای شرکت کننده در اين حمله بر ضعيف شدن داعش تأکيد می کنند اما مطمئن نيستند که نتيجه اين حمله به نابودی کامل «حکومت اسلامی» منتهی شود، از اينرو از هم اکنون بررسی گزينه جديد برای پايان دادن به بحران سوريه شکل گرفته است.ديويد کامرون نخست وزير انگليس در پارلمان اين کشور سخن از «دولت فراگير» در سوريه رانده و فرماندهان ارتش امريکا طرح پياده کردن محدود نيروهای نظامی خود در سوريه را بررسی می کنند و پارلمان ترکيه در اوائل هفته آينده چگونگی ورود نيروهای اين کشور به جدال سوريه را اعلام خواهد کرد.

آنچه اکنون در روزهای اول حمله ائتلاف به داعش در سوريه مشخص شده است، اين است که نيروهای معتدل مخالف رژيم سوريه قادر نيستند نقش فعالی در صحنه نبرد ايفا کنند و بتوانند تحرک لازم در مناطقی که از دست «حکومت اسلامی» خارج می شود را داشته باشند.از آن سو ارتش سوريه ممکن است از اين فرصت استفاده کند و فرار داعشی ها را از برخی مناطق غنيمت بشمارد و جای آنها را بگيرد.علی رغم ورود نيروی هوائی امريکا به سوريه و محدود شدن تحرک جنگنده های بشار اسد در برخی مناطق، اما حوادث روزهای گذشته ميدان جنگ نشان می دهد که نيروهای بشار اسد در دو منطقه «عدرا بلد» و شمال پايتخت مناطقی را تصرف کرده و جنگنده های وی در فضای حلب عملياتی را انجام دادند.تا اينجای قضيه به نظر می رسد اوضاع به نفع بشار اسد پيش می رود و با وجود عدم مشارکت دادن حاميان وی در ائتلاف بين المللی بر ضد «دولت اسلامی» و برخلاف شعارهای تندی که از سوی امريکائی ها در ابتدای حمله بر ضد وی رانده شد، اما هيچ علامتی وجود ندارد که نشان دهد آنچه اکنون در سوريه روی می دهد، در نهايت به برکناری حاکم دمشق منجر خواهد شد.

از سوی ديگر حمله به جبهه نصرت و حتی گروه هائی مانند «احرار شام» که در ليست تروريسم امريکا قرار ندارد،شک و ترديد در ميان سوری ها نسبت به اهداف امريکا از اين حمله را برانگيحنه است و اين گروه های اسلام گرا را بيشتر در کنار هم قرار خواهد داد.اما علی رغم تمام اين فشارها، جبهه نصرت با داعش متحد نخواهد شد.آنها داعش را مسؤول چنين وضعی می دانند و ابزاری برای کمک به دولت سوريه برای به انحراف کشيدن «انقلاب» مردم آن کشور تلقی می کنند.از سوی ديگر ائتلاف با داعش بعنوان مرگ سياسی آنها خواهد بود زيرا «دولت اسلامی» چه در روابط بين المللی و چه در داخل سوريه از نظر مردم آن کشور جائی ندارد.اما صحنه جنگ فعلی بعد از حمله نيروی هوائی امريکا و متحدان آن به سوريه ، برای جبهه نصرت و احرار شام نگرانی هائی فراهم کرده است.ترس آنها از اين است که در نهايت کار، امريکا برای محافظت از زمين های وسيع و گسترده ای که ممکن است از دست داعش خارج شود، به نيروی زمينی فعال نياز دارد و با کنار گذاشتن آنها و عدم آمادگی مخالفان معتدل برای تصرف اين اراضی، تنها نيرويی که باقی می ماند همانا ارتش بشار اسد است.اما چنين ترسی تا چه مقدار می تواند با واقعيت ها منطبق باشد؟حقيقت اين است که حتی اگر امريکا چنين هدفی داشته باشد - که بعيد به نظر می رسد چنين چيزی واقعيت داشته باشد – ارتش بشار اسد در سطحی نيست که بتواند اين مناطق را در اختيار خود داشته باشد.اين ارتش در طی سه سال گذشته بسيار ضعيف شده است و بيشتر به شبه نظاميان فرقه گرا شبيه است تا يک ارتش کامل.در طی سه سال گذشته هزاران نفر از اين ارتش گريختند و تنها مجموعه کاملا وفادار به بشار اسد در آن باقی مانده اند و اگر کمک حزب الله لبنان و لشکر ابوالفضل عراقی نبود، خيلی وقت بود که اين ارتش از هم پاشيده بود.تنها بخش خيلی فعال آن، نيروهای هوائی است که در نهايت اين بخش فقط می تواند بمباران کند اما نمی تواند بر روی زمين مستقر شود.

استراتژی «دولت اسلامی»

در حالی که استراتژی امريکا و متحدانش در جنگ سوريه در گام های نخست خود بر نابودی منابع مالی و نفتی دولت اسلامی بنا شده است، استراتژی داعش بر «گسترش در مناطق جديد» و حفظ ارتباط با عراق بنا شده است.برنامه ريزان دولت اسلامی در جنگ سوريه تلاش می کنند مناطق جديدی را به تصرف خود دربياورند.محاصره کوبانی در نزديکی مرز ترکيه و تصرف گذرگاه يعربيه در مرز عراق از جمله اين اهداف هستند.اين استراتژی يک پيام خيلی روشنی دارد و می خواهد بگويد در حاليکه شما ما را بمباران می کنيد، اما نيروهای دولت اسلامی در حال فتح مناطق جديدی است.اين استراتژی همچنين می تواند پيامی برای طرفداران داعش داشته باشد که نااميد نشوند و شروع حمله ائتلاف بر ضد آنان به معنای نابودی قريب الوقوع اين تشکل افراطی نيست.اما بخش مهم اين استراتژی به اين برمی گردد که نتيجه روياروئی را نه نيروهای هوائی امريکا، بلکه نبرد زمينی تعيين خواهد کرد و بر اساس تعليمات ايدئولوژيک اين گروه تندرو، آنها زمان زيادی برای «جهاد» واقعی با امريکا صبر کردند و اکنون اين لحظه فرارسيده است.آنها از اين طريق به هواداران خود خواهند گفت که بالاخره امريکا را مجبور کردند برای جنگ با آنها به منطقه بياييد و اين چيزی است که به زعم آنان،هر «جهادی» آرزوی آن را دارد.در واقع اين استراتژی از نظر تئوريسين های آن می تواند نيروهای داوطلب جديدی برای اين گروه افراطی در سراسر گيتی فراهم کند.اگر امريکا نيروی زمينی به سوريه اعزام کند، از نظر دولت اسلامی داعش هدف استراتژيک اين گروه افراطی تأمين شده است.

در آن سوی قضيه، امريکا تلاش کرده است با مشارکت دادن کشورهای سنی منطقه و قبول برخی از نيروهای اسلامی معتدل در داخل سوريه، اين استراتژی را به هم زند.اما برای قبول بيشتر رويکرد امريکا به اين مسائل، بايد اقدامات روشنی از سوی ايالات متحده درباره رژيم اسد اتخاذ گردد. فقدان «اقدامات روشن» در برابر حکومت سوريه از سوی امريکا نه فقط استراتژی دولت اسلامی را برُنده می کند، بلکه کشورهای عربی همراه امريکا را در مظان اتهام قرار می دهد و مخالفان معتدل سوری را تضعيف خواهد کرد.از اينرو يکی از اين اقدامات روشن می تواند ايجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوريه باشد که اکنون بحث جدی آن بيش از هر زمانی در گذشته مطرح شده است.با ايجاد چنين منطقه ای مسير تحولات سوريه به سوی آينده ای بدون بشار اسد رقم خواهد خورد.