اهميت "جبهه عرسال" برای ايران، شمخانی در لبنان چه می کرد؟ حسن هاشميان

حکومت ايران با فرستادن شمخانی به بيروت و سخن راندن از تقويت ارتش لبنان و فراهم ساختن تجهيزات مورد نياز آن، در واقع تلاش می کند با ابزار ارتش لبنان، مخالفان بشار اسد در منطقه عرسال را زير ضربات خود بگيرد و حاشيه امنی برای نيروهای حزب الله لبنان در داخل سوريه ايجاد کند

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

منطقه عرسال در بخش بعلبک از استان بقاع در سلسله کوه های شرق لبنان واقع است.اين شهر سنی نشين با جمعيت چهل هزار نفری خود حدود ۵۰ کيلومتر با کشور سوريه مرز دارد و پذيرای بيش از ۱۲۰ هزار پناهنده سوری شده است.يعنی سه برابر جمعيت خود پناهنده سوری دارد و از اينرو به يکی از مهمترين پناه گاه های جنگجويان مخالف بشار اسد در داخل خاک لبنان درآمده است.عرسال نخستين شهر لبنانی به حساب می آيد که در ابتدای شکل گيری قيام مردم سوريه در سال ۲۰۱۱، با آنها اعلام همبستگی کرد اما تا قبل از ورود حزب الله لبنان به جنگ سوريه اقدام قابل توجهی از خود نشان نداده بود.در آن زمان، نجيب ميقاتی نخست وزير وقت لبنان تلاش می کرد کشور خود را از معرکه سوريه دور کند و از همه گروه های سياسی فعال در لبنان درخواست کرده بود سياست «بی طرفی» را دنبال کنند.اما با ورود حزب الله به جنگ سوريه همه چيز تغيير کرد و شهر شبه صحرائی عرسال اهميت فوق العاده ای يافت.اقتصاد اين شهر در گذشته براساس قاچاق کالا و سوخت ميان سوريه و لبنان بنا شده بود اما با ورود حزب الله به سوريه و بستن گذرگاه های ديگر در مرز سوريه، اين شهر عرسال است که بعنوان تنها معبر قاچاق اسلحه از لبنان به داخل سوريه اهميت پيدا کرد.

نيروهای حزب الله لبنان با ورود خود به جنگ سوريه در اولين اقدام خود توانستند شهر قصير را از چنگ مخالفان بيرون بياورند و سپس با ادامه فتوحات خود در حومه حمص و به دنبال آن کوهستان های قلمون،راه قاچاق اسلحه از لبنان به سوی مخالفان بشار اسد را بستند.اين گذرگاه های اسلحه نقش حياتی در جبهه های دمشق و حومه آن به ويژه در مناطق غوطه شرقی و عوطه غربی ايفا می کرد و با تصرف آن توسط حزب الله لبنان، مخالفان مسلح را با مشکل مهمی مواجه کرد.بعد از اين تحولات، قاچاق اسلحه از منطقه عرسال جايگزين گذرگاه های قبلی شد و رفته رفته اين منطقه اهميت فوق العاده يافت.در حال حاضر تنها منفذ عبور اسلحه برای مخالفان در جبهه دمشق و حومه آن همانا منطقه عرسال شده است که برآورد می شود در ۱۷ نقطه مرزی آن کار قاچاق اسلحه به مخالفان بشار اسد صورت می گيرد.

موضوع بسيار مهم ديگر اين است که اگرچه حزب الله لبنان توانست شهرهای مهم منطقه قلمون را تصرف کند اما موفق نشد اين منطقه را به طور کامل از چريک های مخالف بشار اسد پاکسازی کند.اين چريک ها هر از گاهی به نيروهای حزب الله شبيخون می زنند و موجب بالا رفتن تلفات اين گروه مسلح هوادار جمهوری اسلامی شده اند بطوری که برآورد می شود ده درصد نيروهای حزب الله در اين جبهه کشته يا زخمی شدند.

سفر شمخانی به لبنان

با بالا رفتن تعداد تلفات حزب الله در جبهه قلمون زمزمه های عقب نشينی نيروهای اين حزب از سوريه قبل از ورود جنگنده بمب افکن های امريکا و متحدان آن به سوريه شنيده شد.در صورتی که حملات گروه های مسلح به حزب الله لبنان در منطقه قلمون متوقف نشود، عقب نشينی نيروهای اين حزب از سوريه به عنوان يک گزينه بسيار قوی مطرح بود.چنين عقب نشينی می تواند ضربه مهلکی به استراتژی جمهوری اسلامی برای محافظت از بشار اسد وارد کند.هم برای بشار اسد و هم برای جمهوری اسلامی عقب نشينی حزب الله از سوريه غير قابل هضم است و گزينه ای است که بايد هر چه زودتر مستلزمات ناديده گرفتن آن فراهم گردد.هم حزب الله لبنان و هم حامی آن جمهوری اسلامی به اين نتيجه رسيدند که برای بقای نيروهای حزب الله در سوريه، حتما بايد تحرک مخالفان بشار اسد در منطقه عرسال متوقف شود.عرسال در اين بخش از نبرد نقش حياتی برای مخالفان سوريه به عهده گرفته است.هم سلاح چريک ها از اين منطقه به داخل سوريه قاچاق می شود و هم جبهه پشت سر حزب الله را فعال کرده است.رهبران حزب الله معتقدند حملات انتحاری که در داخل منطقه ضاحيه بيروت، سفارت ايران و چند نقطه ديگر را هدف قرار داد، از منطقه عرسال سازماندهی شده است.

حکومت ايران با فرستادن شمخانی به بيروت و سخن راندن از تقويت ارتش لبنان و فراهم ساختن تجهيزات مورد نياز آن، در واقع تلاش می کند با ابزار ارتش لبنان، مخالفان بشار اسد در منطقه عرسال را زير ضربات خود بگيرد و حاشيه امنی برای نيروهای حزب الله لبنان در داخل سوريه ايجاد کند.اگر جمهوری اسلامی موفق شود به اين هدف خود برسد آنگاه موضوع عقب نشينی حزب الله از سوريه منتفی خواهد شد.در اين راستا تاکنون هم جنگنده های بشار اسد به منطقه عرسال حمله کردند و هم آن بخش از ارتش لبنان که با سياست های ايران هماهنگ است، به پناهجويان سوری در منطقه عرسال حمله کرد و تعداد زيادی از آنها را کشت.اما روايت ايران و حزب الله از قضيه عرسال در قالب حمله داعش به لبنان عرضه شده و هدف آنها جلوگيری از حمله «دولت اسلامی» به لبنان ترسيم گشته است.روايتی که به شدت از سوی مخالفان بشار اسد رد می شود و علت اصلی آن را به فرو رفتن نيروهای حزب الله در باتلاق جبهه قلمون مربوط می کنند.

استراتژی مخالفان بشار اسد در مرز لبنان

اگرچه ايران ، رژيم بشار اسد و حزب الله لبنان تلاش می کنند تنها گذرگاه اسلحه مخالفان در مرز لبنان را بر روی آنها ببندند، اما گروه های مسلح بيکار ننشسته و هر از گاهی به نيروهای حزب الله در مرز لبنان حمله کرده و فشار سختی را بر آنها وارد کردند.در اين راستا استراتژی مخالفان بر سه محور بنا شده است.نخست باز کردن يک معبر ديگر در مرز لبنان برای قاچاق اسلحه به داخل سوريه و ايجاد يک حاشيه امن برای گذرگاه عرسال می باشد.حملات شب گذشته نيروهای جبهه النصره به پايگاه های حزب الله در مرز لبنان برای تصرف«مسيل» قلمون به شهر زبدانی در مرز با لبنان بود.اگر مخالفان بتوانند اين معبر را در اختيار بگيرند هم نقل اسلحه به داخل سوريه را از يک گذرگاه ديگر تأمين کرده اند و هم محور مسيل های دمشق – قلمون را در اختيار خود می گيرند.حزب الله در اين منطقه استحکامات نيرومندی برای جلوگيری از حملات مخالفان به کار بسته است اما در حمله شب گذشته بيش از ده نفر از نيروهای آن کشته شدند و تعدادی زيادی زخمی به جای ماند.اين حجم از تلفات نشان می دهد که آسيب پذيری حزب الله در اين منطقه بالا است و به احتمال زياد بعنوان يک نقطه با اهميت جنگی برای مخالفان در نظر گرفته خواهد شد و حمله به آن تکرار خواهد شد.

محور دوم بر موضوع گروگان های ارتش لبنان بنا شده که در اختيار جبهه النصره قرار دارند.جبهه النصره برای تحت فشار قرار دادن ارتش لبنان و جلوگيری از همراهی نيروهای آن با چريک های حزب الله، با اين برگه بازی خواهد کرد.به خصوص که در روزهای اخير خانواده های ربوده شدگان تهديد کردند در صورت کشته شدن فرزندان خود، راه فرودگاه بين المللی بيروت را خواهند بست.ايران که از طريق شمخانی تلاش کرده بود ارتش لبنان را در حمايت از حزب الله لبنان تجهيز کند در برابر اين تهديد قرار دارد.از نظر خانواده های اسير شدگان ورود ايران به معادله ارتش لبنان، جان فرزندان آنها را بيش از هر زمان ديگر در معرض خطر قرار داده است.

اما محور سوم بر اين بنا شده است که برافروختن جبهه عرسال به معنای سرايت جنگ سوريه به لبنان است.کشور لبنان در نگاه به انقلاب مردم سوريه به دو دسته مخالف و موافق تقسيم شده است.اين دو دستگی نيز به داخل ارتش سرايت کرده و در زمان بروز يک روياروئی واقعی، ارتش لبنان به شکل يک واحد همبسته عمل نخواهد کرد.عقلای لبنان بسيار تلاش کردند که اين کشور را از بحران سوريه دور کنند اما ورود حزب الله به مناطق حمص و دمشق اين سياست را عقيم کرد و اکنون با ورود جمهوری اسلامی به معادله تقويت ارتش اين کشور، فتنه جنگ مذهبی بيش از هر زمان ديگر مردم لبنان را تهديد می کند و جبهه عرسال می تواند آتش شعله ور کردن آن باشد.

برای مخالفان رژيم بشار اسد و به ويژه جبهه النصره، عرسال به مثابه ريه ای است که نيروهای آنها از آن تنفس می کنند و بستن آن، يعنی مرگ حتمی آنها خواهد بود.از اينرو برای جلوگيری از حدوث چنين امری تمام قدرت خود را در اين جبهه متمرکز خواهند کرد و به هر کاری دست خواهند زد.اين کار می تواند بازگشت لبنان به يک جنگ خانمان سوز داخلی ديگر باشد.ورود جمهوری اسلامی به بهانه تقويت ارتش لبنان، شکل گيری اين جنگ داخلی را تسريع خواهد کرد.در شرايط فعلی لبنان رئيس جمهور ندارد و دولت آن فاقد هر نوع کارائی است.«جان قهوه چی» فرمانده فعلی ارتش به دنبال فرصتی می گردد تا «استعدادهای نظامی» خود را نشان دهد و از اين طريق بتواند پست خالی مانده رياست جمهوری را اشعال کند.در محاسبه فرمانده ارتش لبنان، عرسال بهترين فرصت برای اين موضوع است و می تواند «شايستگی» خود را نشان دهد و رئيس جمهور لبنان شود.موضوع رياست جمهوری لبنان چند ماهی است محل نزاع گروه های مختلف سياسی اين کشور شده است و بعد از تصرف صنعاء توسط حوثی ها در يمن، جمهوری اسلامی بدش نمی آيد که اين سناريو را در لبنان تکرار کند و بدون توجه به نظر ديگر گروه های لبنانی، جان قهوه چی را با کمک اسلحه حزب الله بعنوان رئيس جمهور لبنان اعلام کند.

مخالفان حکومت ايران در بيروت، ورود جمهوری اسلامی به معادله ارتش لبنان را اين چنين تفسير کردند.

(این مقاله در وب سایت رادیو فردا هم منتشر شده است)