حصر آيت الله منتظری متکی بر مبانی حقوقی يا فقهی نبود؛ گفتگوی روزنامه روزان با ابراهیم يزدی

توضيح: روزنامه روزان در شنبه ۲۹ آذر شماره ويژه ای به مناسبت سالگرد آيت الله منتظری منتشر کرد، که منجر به توقيف روزنامه شد. گفتگوی زير (گفتگو با دکتر ابراهيم يزدی، دبير کل نهضت آزادی ايران) در اين شماره چاپ شده بود.

به بهانه پنجمين سالگرد رحلت آيت الله منتظری به سراغ دکتر ابراهيم يزدی يکی از اعضای شورای انقلاب اسلامی رفتيم تا طی گفتگويی در اين باب به برخی از زوايای پنهان در دوران قائم مقامی آيت الله منتظری بپردازيم:

* آيت الله منتظری دارای چه نقشی در انقلاب اسلامی ايران بودند؟

- شادروان آيت الله العظمی منتظری از جمله روحانيان و علمای برجسته قم بود که از همان شروع جنبش روحانيان عليه استبداد سلطنتی در صف مقدم قرارداشته است. بارها دستگير و زندانی شد. در زندان هم الگوی مقاومت، صبرو شکيبايی و سعه صدر بود. با زندانيان سياسی دگر انديش و وابسته به گروه های چپ مارکسيست با مدارا و تساهل برخورد ميکردند.

* لطفا سابقه آشنايی شما با ايشان را شرح دهيد.
- در زمان استقرار در نوقل لوشاتو ايشان هم برای ديدار با رهبر انقلاب به پاريس آمدند. و اين اولين ديدار و آشنايی من با ايشان بود. قبلاً با نام و فعاليت های ايشان دورادور آشنا بودم. در دوران که زندانی بودند نامه ای به دبير کل سازمان ملل متحد می نويسند و از وضع نامناسب زندان و زندانيان سياسی و نقض حقوق بشر شکايت می کنند. دوستان سياسی ما در ايران رونوشت اين نامه را برای من به آمريکا فرستادند. و ما اين نامه را ترجمه کرديم و برای سازمان های بين المللی حقوق بشر و رسانه ها فرستاديم. در مکاتباتی که آقای دعايی از نجف با من داشتند، در يکی از نامه ها، مقام علمی وخدمات و مبارزات ايشان را شرح داده و می نويسند که آيت الله منتظری بعد از آيت الله خمينی شايسته ترين فرد برای رهبری و اميد مبارزان حوزوی است( نقل به مضمون). در سفر ايشان به پاريس از نزديک با هم آشنا شديم و يک احساس اعتماد و نزديکی متقابل به وجود آمد که برای سال ها بعد از انقلاب هم تا زمان درگذشت شان ادامه داشت.

* در اين بين رابطه متقابل حضرت امام و آيت الله منتظری به چه صورتی بود؟
- احترام متقابل، عليرغم اختلاف در ديدگاه ها و رفتار های سياسی که با يک ديگر داشتند.

* به طور دقيق می توانيد بگوييد حضرت امام راجب آيت الله منتظری چه نظری داشتند؟
- رهبر فقيد انقلاب هرگز سخنی که تعريض به آيت الله منتظری باشد اظهار نکرده اند. اما در مورد برخی از موضعگيری ها و رفتارهای سياسی، نظير اعدام زندانيان وابسته به گروه های بر اندازبعد از عمليات معروف به مرصاد و اعتراض آقای منتظری روابط گذشته ازبين رفت.

* دلايل حصر ايشان از ديدگاه شما چه بود؟
- در مورد حصر ايشان، آمران و عاملان دلايل و مستندات روشن متکی بر مبانی حقوقی يا فقهی ارائه ندادند. توجيهات بيشتر سياسی بود.

* چه خاطره ای از آيت الله منتظری در ذهن داريد؟
- در پاريس وقتی آقای منتظری به ديدار آقای خمينی آمدند من هم بودم. آقای منتظری اظهار داشتند من مطالبی دارم که بايد خصوصی به شما بگويم. آقای خمينی پاسخ دادند که فلانی( اشاره به من) محرم و مورد وثوق هستند. بعد از درگذشت آيت الله طالقانی، آقای منتظری امامت نماز جمعه را برعهده گرفتند. بر طبق نظر ايشان ما با هم ديدارهای منظم هفتگی داشتيم من اهم مسائل سياسی روز ايران، منظقه و جهان را برای ايشان توصيح می دادم تا اگر مناسب بود در خطبه های نماز مطرح کنند. بعد از برگشت ايشان به قم، در هر سفری که به قم می رفتم با ايشان نيز ديدار و گفتگو می کرديم. در يکی از اين ديدار ها که به اتفاق آقای مهندس عبدالعلی بازرگان رفته بوديم، ايشان در پاسخ به شکايت از فشارهايی که بر نهضت آزادی وارد می شد گفتند يک زمانی ما در حوزه درس ميداديم و شما مبارزه می کرديد حالا شما درس بدهيد و فعاليت سياسی را به ما واگذار کنيد. پاسخ دادم بسيار خوب، اما کجا بايد درس بدهم؟ ما را به دانشگاه راه نمی دهند. رشته تخصصی من علم ژنتيک مولکولی است. به طنز گفتم اين آقايان می گويند ژنتيک شما ليبرالی است ما ژنتيک ناب محمدی می خواهيم. در اين اثنا آقای کروبی و همراهانش وارد شدند. بعد از سلام و عليک، آقای منتظری به آقای کروبی گفت خوب به من نگوييد چرا اعتراض می کنم. با اشاره به من گفتند اين يک نمونه!! چرا نمی گذارند فلانی درس بدهد؟ آقای کروبی هيچ واکنش يا پاسخی ندادند. يک بار هم در همان سالی که بعد از بعد عمليات معروف به مرصاد، دستور اعدام زندانيان بر موضع مانده، صادر شد، ايشان طی يادداشت هايی به ايشان اعتراض ميکنند. در سفری به قم در ديداری که با ايشان داشتم، ايشان مکاتبات را دادند به من خواندم. نظرم را پرسيدند. پاسخ دادم که شجاعت و صداقت شما قابل تحسين است اما مصلحت بزرگتر اين است که شما خود را در تقابل با امام قرار ندهيد. کسانی هستند که از قائم مقامی شما و رهبری شما در آينده به هيچ وجه راضی و موافق نيستند. اما در مقامی نيستند که با شما درگير بشوند. بنابراين از درگيری شما با امام و حذف شما از مقام قائم مقامی خوشحال می شوند و استقبال می کنند. و اين به نفع مصالح ملی نيست. ايشان پاسخ دادند من علاقه ای به رهبری ندارم و رهبر را هم مردم بايد انتخاب کنند. چند روز بعد در تهران يکی از دوستان به ديدن من آمد و پرسيد تو با آيت الله منتظری چه گفتگويی داشته ای؟ مطرح شده است که تو به آيت الله منتظری توصيه کرده ای که با امام در نيفتند. من تعجب کردم. منبع خبرش را پرسيدم. چون در آن ديدار جز ما دو نفر کسی در اتاق نبود. گمان قريب به يقين ما اين بود که در اتاق ايشان شنود گذاشته بودند و گفتگوی ما را ضبط کرده اند.

منبع: روزنامه روزان ۲۹ آذر۱۳۹۳، گفتگو از فرانک مظاهری