آیت‌الله خامنه‌ای: از جزئیات مذاکرات هسته‌ای اطلاعی ندارم

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران پس از پنج روز سکوت سرانجام درباره تفاهم‌نامه هسته‌ای لوزان لب به سخن گشود. او گفت از جزئیات مذاکرات اطلاعی ندارد و تنها درباره مسائل کلی با رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه صحبت کرده است. او همچنین گفت که نه موافق و نه مخالف این مذاکرات است و هنوز در این‌باره اتفاقی نیفتاده و تبریک گفتن معنایی ندارد.

رادیو زمانه ـ رهبر جمهوری اسلامی روز پنج‌شنبه ۲۰ فروردین‌ماه، پنج روز پس از تفاهم هسته‌ای لوزان بین ایران و کشورهای ۱+۵، در سخنانی هم از مذاکره‌کنندگان ایرانی حمایت کرد و هم تلاش کرد تا خود را منتقد مضمون مذاکرات نشان دهد.

«نه موافق، نه مخالف»

علی خامنه‌ای در این‌باره که چرا تاکنون درباره مذاکرات موضع‌گیری نکرده گفت که «چنین وضعیتی نیاز به موضع‌گیری ندارد»، «هنوز هیچ موضوع الزام‌آوری میان دو طرف به‌وجود نیامده» و در نتیجه «نه موافق مذاکرات است و نه مخالف».

در این پنج روز مخالفان و موافقان تفاهم هسته‌ای لوزان بارها در سخنان خود آیت‌الله خامنه‌ای را حامی مواضع خود دانسته و بر اساس آن طرف مقابل را مورد انتقاد قرار داده‌ بودند.

علی خامنه‌ای گفت که «آن‌چه تاکنون اتفاق افتاده نه اصل توافق، نه مذاکره منتهی به توافق و نه محتوای توافق را تضمین نمی‌کند و حتی این موضوع را هم تضمین نمی‌کند که این مذاکرات به توافق منتهی شود، بنابراین تبریک گفتن معنایی ندارد.»

«بی‌اطلاعی رهبر»

او در سخنان خود بارها اعلام کرد که به طرف مقابل ایران در مذاکرات هسته‌ای بی‌اعتماد است و هیچگاه در مورد مذاکره با آمریکا خوش‌بین نبوده است. خامنه‌ای طرف مقابل را «لجوج، بد عهد، بد معامله و اهل از پشت خنجر زدن» دانست.

رهبر جمهوری اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «برخی اوقات گفته می‌شود که جزئیات این مذاکرات زیر نظر رهبری است در حالی‌که این سخن دقیق نیست.»

او با بیان این‌که تاکنون در جزئیات مذاکرات دخالت نکرده و از این پس نیز دخالت نخواهد کرد، افزود: «من مسائل کلان، خطوط اصلی، چارچوب‌ها و خط قرمزها را عمدتاً به رئیس جمهوری و در برخی موارد محدود به وزیر امور خارجه گفته‌ام اما جزئیات در اختیار آن‌ها است.»

علی‌اکبر ناطق نوری، رئیس دفتر بازرسی بیت رهبر جمهوری ‌اسلامی گفته بود وزارت خارجه «سیر تا پیاز مذاکرات» را با «رهبر» در میان می‌گذارد.
علی‌اکبر ناطق نوری، رئیس دفتر بازرسی بیت رهبر جمهوری ‌اسلامی گفته بود وزارت خارجه «سیر تا پیاز مذاکرات» را با «رهبر» در میان می‌گذارد.
او گفت که به مجریان مذاکرات هسته‌ای اعتماد دارد اما در مورد مذاکرات هسته‌ای، «دغدغه جدی» دارد.

این سخنان در حالی بیان می‌شود که مخالفان تفاهم هسته‌ای بارها از نارضایتی رهبر جمهوری‌ اسلامی از روند مذاکرات سخن گفته‌اند. تلاش آن‌ها بر آن است تا سیاست‌های دولت‌ حسن روحانی در مذاکرات هسته‌ای را جدا از سیاست‌های خامنه‌ای معرفی کنند.

پیش از این محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران گفته بود سیاست‌ها و خطوط قرمز مذاکرات هسته‌ای توسط رهبر جمهوری اسلامی تعیین شده و جزئیات مذاکرات به اطلاع او می‌رسد.

علی‌اکبر ناطق نوری، رئیس دفتر بازرسی بیت رهبر جمهوری ‌اسلامی نیز گفته بود «بدون اذن» خامنه‌ای «کسی سراغ مذاکره نمی‌رود» و وزارت خارجه هم «سیر تا پیاز مذاکرات» را با او در میان می‌گذارد.

گفت‌وگوی مسئولان با «منتقدان شاخص مذاکرات»

رهبر جمهوری اسلامی با اشاره به برخی موافقت‌ها و مخالفت‌ها با مذاکرات هسته‌ای از همه خواست تا در این‌باره «مبالغه و عجله» نکنند و از مسئولان نیز خواست تا «منتقدان شاخص مذاکرات» را دعوت کرده و با آنان صحبت کنند.

او کمبود وقت تا سه ماه دیگر را دلیلی بر نادیده گرفتن چنین بحث‌هایی ندانست و گفت: «این فرصت سه ماهه یک موضوع غیرقابل تغییر نیست و اگر این مدت زمان افزایش یابد هیچ اشکالی ندارد همان‌گونه که طرف مقابل در برهه‌ای از مذاکرات، زمان را هفت ماه عقب انداختند.»

ایران و کشورهای ۱+۵، یک بار قرار بود در ۲۹ تیرماه ۱۳۹۳ به توافق جامع دست یابند ولی در آخرین روزهای تیر ماه، اختلافات، دستیابی به نتیجه را امکان‌پذیر نکرد و این مذاکرات تا سوم آذر ماه ۱۳۹۳ تمدید شد. پس از آن مذاکرات سه دور دیگر نیز ادامه یافت تا اینکه در دهمین دور مذاکرات و در پی هفت روز مذاکره پشت درهای بسته در وین و پایان ضرب‌الاجل، مذاکرات هسته‌ای در مهلت تعیین‌شده به توافق نهایی نرسید و بار دیگر مذاکرات تمدید و به اول ژوئیه ۲۰۱۵ / ۹ تیر ۹۴ موکول شد.

خط قرمزهای «رهبر»

علی خامنه‌ای با تأکید بر اهمیت مذاکرات سه ماه آینده مواردی را به‌عنوان موضع غیرقابل برگشت ایران در این مذاکرات مطرح کرد. او گفت که «تحریم‌ها باید در همان روز توافق به‌طور کامل لغو شوند»؛ «به بهانه نظارت نباید بیگانگان به حریم امنیتی و دفاعی کشور نفوذ کنند»؛ «نظارت‌ها [بر برنامه هسته‌ای] باید تنها در محدوده نظارت‌های متعارف در همه دنیا باشد» و «توسعه علمی و فنی در ابعاد گوناگون باید ادامه یابد».

او گفت: «تأمین این خواسته‌ها بر عهده مذاکره‌کنندگان است و باید با بهره‌گیری از نظرات افراد مطلع و امین و همچنین نظرات منتقدان، شیوه‌های درست مذاکراتی را پیدا و دنبال کنند.»

رسانه‌های غربی مواردی از تفاهم هسته‌ای لوزان را منتشر کرده‌اند که با خط قرمزهای رهبر جمهوری اسلامی متفاوت است. از جمله لغو یک‌باره تحریم‌ها، نظارت‌های متعارف و ادامه توسعه فنی هسته‌ای. بر اساس متنی که در رسانه‌ها غربی منتشر شده، تحریم‌های اقتصادی‌ که از سوی اتحادیه اروپا، آمریکا و سازمان ملل بر برنامه هسته‌ای ایران تحمیل شده «تخفیف» داده خواهند شد. ایران داوطلبانه بازرسی‌های سرزده بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را می‌پذیرد. در نطنز نمایندگان کشورهای ۱+۵ بر تولید و غنی‌سازی مواد هسته‌ای نظارت خواهند کرد. ایران نباید از سانتریفیوژهای پیشرفته خود استفاده کند و تحقیق و توسعه ایران روی سانتریفیوژهای پیشرفته باید طبق پارامترها و برنامه مورد توافق با ۱+۵ باشد و رآکتور اراک طبق طرحی که باید روی آن با ۱+۵ توافق حاصل شود، بازطراحی شود و قلب رآکتور نیز تخریب شود.

عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران روز پنج‌شنبه از برگزاری دور بعدی مذاکرات هسته‌ای در سطح معاونان و کارشناسان خبر داد. او گفت هر یک از طرف‌ها روایت خود را از آن‌چه در لوزان به‌دست آمد بیان کردند. به‌گفته او روایت ایران از بیانیه مشترک لوزان همانی است که در رسانه‌ها توسط محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بیان شد.

عراقچی گفت: «مسائل کاملاً روشن است و خیلی لزومی ندارد به ارائه فکت شیت اهمیت دهیم.»