داوری درمورد آقای مهاجرانی از کدام زاویه؟٬ حمید فرخنده

این همه پرسش درمورد چرایی این اقدام از سوی آقای مهاجرانی و انتقاد از ایشان بخاطر جایگاه، نظرات و اهل فرهنگ بودن او هست. وگرنه اگر یکی از وزرای جناح اصولگرا یا مسئولان دولت احمدی نژاد چنین اقدامی کرده بود، هرچند او هم بعنوان یک سیاستمدار یا مسئول دولتی ایرانی کاری ناشایست انجام داده بود، اما از زاویه آزادیخواهی و روشنفکری یا فرهنگ توقعی از او نبود.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

hamidfarkhondeh@hotmail.com

انتشار سندی در میان اسناد منتشر شده از سوی سایت ویکی لیکس درباره درخواست و دریافت کمک مالی آقای عطاءالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد در دولت اول اصلاحات از عربستان سعودی برای هزینه تحصیلی فرزند خود در یکی از دانشگاه های انگلیس، واکنش های زیادی در روزنامه های اصولگرای داخل کشور و در میان ایرانیان خارج کشور و همچنین در شبکه های اجتماعی داشته است. آقای مهاجرانی به بی بی سی فارسی گفته است که در زمان مناسب در مورد آنچه ویکی لیکس منتشر کرده پاسخ خواهد داد. اما نه روزنامه های طرفدار اصلاحات در داخل کشور چندان به این موضوع پرداختند و نه شخصیت ها و روزنامه نگاران این طیف در خارج کشور که معمولا به تفسیر اخباری از این دست درمورد جناح رقیب می پردازند، به این مورد پرداختند. درحالیکه وجهه و اعتبار روزنامه نگاری مستقل حکم می کند به آن پرداخته می شد.

انعکاس گسترده این خبر و اظهارنظرها پیرامون آن بخاطر نقش و جایگاهی است آقای مهاجرانی در صحنه سیاسی ایران داشته و دارد. ایشان در سه جایگاه سیاستمدار، روشنفکر و روزنامه نگار با تصمیمات سیاسی و اجرایی، فکر و قلم خود در صحنه سیاسی و فکری ایران حضور داشته و دارد. بعنوان سیاستمدار اصلاح طلب و وزیر فرهنگ و ارشاد دولت آقای خاتمی، مدافع ارزش هایی مانند رفع سانسور و آزادی بیان و نشر بوده است. بعنوان روشنفکر مسلمان از اسلام رحمانی و لزوم تعدیل فقه اسلامی و تطبیق آن با دمکراسی و حقوق بشر بوده است. و سرانجام بعنوان روزنامه نگار عمدتا در خارج کشور در روزنامه الشرق الاوسط قلم زده است. اگر آقای مهاجرانی فقط در یکی از نقش های بالا نیز ظاهر شده بود هم تقاضای کمک مالی و دریافت آن از دولت عربستان سعودی دارای اشکال بود تا چه رسد به اینکه ایشان با کنشگری در سه جایگاه مختلف به چنین کاری مبادرت کرده اند. اما ایرادها یا تناقض چنین جایگاه هایی و دریافت کمک مالی از کشورهای خارجی عموما و بویژه از عربستان سعودی:

1.بعنوان یک سیاستمدار ایرانی: در عرف سیاست دنیا این پذیرفته شده نیست که یک وزیر، مسئول یا سیاسمتدار یک کشور از کشورهای خارجی، چه دمکراسی و چه دیکتاتوری، بویژه از یک کشور متخاصم یا مخالف کمک مالی درخواست و دریافت کند. عربستان سعودی دشمنی یا مخالفت خود با ایران را در تحریک و تجهیز گروه های تروریستی یا در فعالیت علیه سیاست منطقه ای و نفتی ایران نشان داده است. این واقعیت که سیاست های ایران در منطقه نیز ماجراجویانه و دشمن تراشانه بوده است، چیزی از قبح کمک مالی گرفتن از رقیب و مخالف منطقه ای کشور متبوع خود کم نمی کند. درست است که اختلافات ایران و عربستان سعودی در سال 2011 میلادی که آقای مهاجرانی از عربستان تقاضای کمک مالی برای تحصیل فرزند خود می کند، چنین بحرانی نبود، اما کمک به گروه تروریستی ریگی و حمایت همه جانبه از طالبانِ دشمن ایران در افغانستان و پاکستان از سال ها پیش صورت می گرفت.

2.بعنوان سیاستمدار اصلاح طلب ایرانی: نمی شود مدافع ارزش های سیاسی و اخلاقی مانند اسلام رحمانی که اصلاح طلبان یا کارگزاران سازندگی از آن دفاع می کنند بود، اما از رژیمی که بسیار با آن ارزش ها فاصله دارد و بر اساس یکی از بیرحمانه ترین تفسیرها از اسلام عمل، کمک مالی دریافت کرد.

3.بعنوان روشنفکر: چگونه می شود نویسنده اهل فرهنگ، ادبیات، اندیشه و آزادگی و اخلاق سیاسی بود و درعین حال از بی فرهنگ ترین، آزادی ستیزترین، فاسدترین و ارتجاعی ترین رژیم اسلامی منطقه که شلاق زننده وبلاگ نویسان و گردن زننده زنان زحمتکش، ستمدیده و مورد تعدی و تجاوز قرار گرفته فیلیپینی و اندونزیایی در خیابان است و سرانجام سال ها نقش پدر مادی و معنوی طالبان، القاعده، دیگر گروه های سلفی و در سال های اخیر داعش را داشته است، کمک مالی درخواست و دریافت کرد، هرچند برای تحصیل فرزند خود؟

4. بعنوان روزنامه نگار: آقای مهاجرانی بعنوان روزنامه نگار در روزنامه الشرق الاوسط مقاله می نویسد. ایشان اما در صفحه وقایع اتفاقیه این روزنامه جهان عرب یا صفحات ورزشی آن که قلم نمی زند. او بعنوان سیاستمدار و روشنفکر مسلمان شیعه ایرانی می نویسد و مدافع یک سری ارزش های سیاسی، اخلاقی و فرهنگی است که غیرمستقیم طیفی از همفکران خود در داخل و خارج ایران را نیز نمایندگی می کند. و چگونه می شود چنین روزنامه نگاری بود و در عین حال از حکومتی که با آزادی سیاسی مخالف، با افکار روشن در جنگ و یا در کار خفه کردن صدای روزنامه ها و روزنامه نگاران منتقد و مخالف داخلی و خارجی است، تقاضای کمک مالی کرد؟

همانطور که اشاره شد این همه پرسش درمورد چرایی این اقدام از سوی آقای مهاجرانی و انتقاد از ایشان بخاطر جایگاه، نظرات و اهل فرهنگ بودن او هست. وگرنه اگر یکی از وزرای جناح اصولگرا یا مسئولان دولت احمدی نژاد چنین اقدامی کرده بود، هرچند او هم بعنوان یک سیاستمدار یا مسئول دولتی ایرانی کاری ناشایست انجام داده بود، اما از زاویه آزادیخواهی و روشنفکری یا فرهنگ توقعی از او نبود.

بر همین سیاق اگر دولت عربستان سعودی با درخواست یک پدر تنگدست ایرانی در خارج کشور که هیچ مسئولیت و وابستگی سیاسی یا جایگاه روشنفکری و نویسندگی در جامعه ایران ندارد، برای کمک مالی جهت تحصیل فرزندش موافقت کرده بود، کاری نیک نیز انجام داده بود. اما از آنجاکه سلام گرگ [چه دمکرات و چه دیکتاتور] بی طمع نیست، دولت عربستان نیز با درخواست کمک مالی هر کسی موافقت نمی کند.

بهرحال برای بسیاری از ایرانیان آزادیخواه باعث تاسف است که خبر تقاضای کمک مالی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت اصلاحات که زحمات زیادی برای آزادی نشر کتاب و روزنامه در کشور در آغاز دوران اصلاحات کشید، برای تحصیل فرزند خود از دولت عربستان سعودی بشنوند. در دوران وزارت آقای مهاجرانی برخی از کتاب ها که انتشار یا تجدید چاپشان پس از انقلاب ممنوع بود، اجازه نشر یافتند. باید منتظر توضیحات آقای مهاجرانی باشیم و درعین حال اگر بر این اقدام او ایراد می گیریم کارهای نیک اش در کمک به رفع یا کند شدن تیغ سانسور را فراموش نکنیم. و باز هم از یاد نبریم که آقای مهاجرانی و همسرشان خانم کدیور در جریان تحولات سیاسی ایران به دلیل حمایت از مهدی کروبی و داشتن سمت مشاوری او در انتخابات ریاست جمهوری سال 88، بخاطر فشارهای سیاسی بعد از آن انتخابات و برای زندانی نشدن مانند بسیاری دیگر، همراه با خانواده مجبور به ترک ایران شدند.