روایت روزنامه واشنگتن پست از همکاری های "جواد و جان" در وین

صدای آمریکا - روزنامه واشنگتن پست در مقاله ای به چگونگی همکاری بین وزرای خارجه آمریکا و ایران پرداخته است. به نوشته نویسنده این مقاله، تحقیق درباره تعامل این دو، مطالعه در باب جمع اضداد است. برگردان این مقاله در ادامه می‌آید.

جان کری وزیر خارجه آمریکا با قدی بلند و موهای خاکستری نمادی از یک دیپلمات اشرافی آمریکاست که همواره کت وشلوار با خطوط راه راه، کراوات حریر با رنگ های شاد به تن کرده و کفش های قوسدار آکسفورد می پوشد.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، با تنی فربه و موهای کم پشت، پیراهن بدون یقه که دگمه‌های تا بالا بسته شده و کت و شلوار ساده به تن کرده و کفش های بند دار به پا دارد.

این دو مقام از نظر شخصیتی نیز کاملا با هم متفاوتند. در حالیکه آقای کری احساسات خود را در میان همگان بروز نمی دهد، آقای ظریف ابایی از این کار ندارد. اگر چه وی همواره خوش برخورد است اما در لحظات عصبانیت فریادهای بلند سر می‌دهد به طوری که گفته شد رهبر جمهوری اسلامی ایران وی را از این کار بر حذر داشته و از وی خواسته که بیشتر «لبخند» بزند.

با وجود اختلافات در سلیقه و جهان بینی که ناشی از تفاوت دیدگاه دو کشور طی چهار دهه گذشته است، اما هر مقام که یکدیگر را با اسم کوچک صدای می زنند توانسته اند روابط کاری بر پایه احترام متقابل در طول مدت مذاکرات ایجاد کنند.

دیپلمات ها می‌دانند که حتی با دستیابی به توافق اتمی، انزجار بین تهران و واشنگتن به این زودی حل نخواهد شد، زیرا جمهوری اسلامی برنامه‌ای برای قطع حمایت از حزب الله لبنان و حماس و بهبود حقوق بشر خود را ندارد.

به گفته تریتا پارسی، رئیس شورای ایرانیان آمریکایی که در حال نگارش کتاب درباره مذاکرات اتمی است، «واقعیت برای این دو یا باخت است یا برد. این دو باید در ابتدا بین خود اعتماد سازی کنند، پیش از اینکه بتوانند بین کشورهایشان این کار را انجام دهند.»

آقای کری ۷۱ ساله و آقای ظریف ۵۵ ساله، دو شخص اعتماد ساز هستند. این دو مقام هم اکنون بدون اینکه با هم دوست باشند، طی ۱۸ ماه گذشته یعنی پس از انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران و از سرگیری مذاکرات روابط دوستانه‌ای با هم بر قرار کرده‌اند.

به غیر از این دو مقام، کارشناسان فن آوری هسته‌ای و تحریم‌ها، ماه ها در برخی از کشورهای اروپایی برای دستیابی به توافق اتمی با هم مذاکره کردند. این افراد به جای اینکه سالگرد ازدواج ، جشن تولد یا دیگر مناسبت‌ها را در کنار خانواده شان سپری کنند، روبروی هیئت مذاکره نشستند.

اما این کارشناسان تصمیم گیری درباره مسائل سخت را بر عهده این دو گذاردند. بر پایه گفته‌های یک مقام در وزارت خارجه آمریکا، طی دو سال و نیم که آقای کری در سمت وزیر خارجه آمریکا کار کرده است بیش از هر مقام خارجی، رودر رو با آقای ظریف مذاکره کرده و زمان سپری کرده است.

آقای کری و ظریف پیش از این مذاکرات و در سمت‌های به غیر از وزرای خارجه با هم دیدار و گفتگو کردند. آقای کری در سمت رئیس کمیته روابط خارجی سنا در سال ۲۰۱۱ سفری به عمان (مسقط) داشت. وی در این دیدار راه های شروع مذاکرات سری برای حل مساله اتمی ایران با مقامات این کشور بررسی کرد. او با توجه به اینکه دامادش آمریکایی – ایرانی تبار است کمابیش آشنایی با فرهنگ ایران دارد.

آقای ظریف از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در شهر نیویورک بود و در آن سال ها بارها با سیاستمداران آمریکایی مانند جو بایدن (معاون کنونی رئیس جمهوری آمریکا) و چاک هیگل (وزیر دفاع پیشین آمریکا) وقتی که این دو سناتور بودند، ملاقات و گفتگو کرده بود. مدارک تحصیلی وی در آمریکا اخذ شده است و فرزندانش در این کشور به دنیا آمده اند.

اولین دیدار رسمی بین آقای ظریف و کری در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت گرفت. اگر چه قرار بود این ملاقات کوتاهی باشد، اما حدود نیم ساعت به درازا کشید.

همچنین باتوجه به اینکه مذاکرات بین ایران و کشورهای موسوم به ۱+۵ صورت می گیرد، اما جزئیات کار بین این دو مقام حل و فصل می شود.

به گفته یکی از دستیاران آقای کری، وزیر خارجه آمریکا قویا به ایجاد ارتباط کاری رو در رو با طرف مقابل جهت حل و فصل موضوعات سخت اعتقاد راسخ دارد. ضمن اینکه هر دو طرف، احترام خاصی نسبت به مخالفت‌های داخلی که هر یک با آن روبروست قائل است.

در آوریل(فرودین) امسال که ایران و قدرت های جهانی به چارچوب توافق نهایی دست یافتند، آقای ظریف از اینکه آقای کری وقت زیادی صرف دستیابی به این چارچوب صرف کرده بود، سپاسگزاری کرد.

به گفته یکی دیگر از دستیاران آقای کری، این دو با هم دوست نیستند اما به مواضع یکدیگر احترام می‌گذارند. به گفته یک مقام ایرانی این دو علائق مشترکی دارند اما این علائق شخصی نیست.

تعامل این دو برخی اوقات از قالب تبادلات دیپلماتیک خارج می‌شود. مثلا وقتی که آقای کری در یک سانحه دوچرخه سواری پایش شکست، آقای ظریف به جای اینکه یادداشتی را به یکی از سفارتخانه‌های آمریکا بفرستند، مستقیما در ایمیلی به آقای کری برای وی آرزوی بهبودی زودهنگام کرد.

اما رویکرد دیپلیماسی رودر رو و شخصی برای آقای ظریف کمی دردسر ساز شد.

در مذاکرات ژنو در ماه ژانویه آقای کری از آقای ظریف خواست که برای ادامه مذاکرات پیاده روی کنند. انتشار تصاویر پیاده‌روی آقای کری و ظریف در کرانه رودخانه در این شهر خشم تندروها را در ایران برانگیخت. نمایندگان مجلس وی را برای ادای توضیحات به مجلس شورای اسلامی فراخواندند.

اینجاست که اهمیت حمایت رهبر جمهوری اسلامی ایران، آیت الله علی خامنه‌ای از آقای ظریف حیاتی است. وی در هر سخنرانی از وی قدردانی کرده است.

در صورت دستیابی به توافق اتمی، نام این دو به همراه روسای جمهوری‌شان سر از کتاب‌های تاریخ در خواهند آورد. اما بعد از پایان دوران خدمت به عنوان وزرای خارجه شاید هیچگاه روبروی یکدیگر ننشینند.