عبدالکریم لاهیجی: عقد قرارداد با ایران را مشروط به بهبود وضعیت حقوق بشر کنید

سه نهاد بین‌المللی حقوق بشری در بیانیه‌ مشترکی سفرهای "پرشتاب" مقامات اروپایی به ایران را محکوم کرده‌اند. آنها از مسئولان اروپایی خواسته‌اند تا وضعیت حقوق بشر را هم وارد مذاکراتشان با ایران کنند.

دویچه وله ـ فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر، کانون مدافعان حقوق بشر و جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران طی اطلاعیه مشترکی از مقامات اتحادیه اروپا خواسته‌اند که در سفرهای "پرشتاب" خود به ایران، مسئله نقض حقوق بشر در این کشور را هم مد نظر قرار دهند.

عنوان این اطلاعیه که در سایت رسمی فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر منتشر شده این است: "در حالی که محکومان نوجوان در معرض اعدام هستند، مسئولان اتحادیه اروپا از تهران دیدار می‌کنند".

این سه سازمان مستقل حقوق بشری در متن بیانیه خود اقدام دیپلمات‌های اروپایی "در شتاب به دیدار از ایران و تصمیم به نادیده گرفتن حقوق بشر و از جمله اعدام‌های مداوم و اعدام غیرقانونی در پیشِ (در دست انجام) چند محکوم نوجوان" را محکوم کرده‌اند.

آیا "محکومیت" سفر دیپلمات‌های اروپایی به ایران در تناقض با شادی مردم داخل ایران پس از توافق اتمی و استقبال آنها از باز شدن درهای اقتصادی ایران نیست؟

دکتر عبدالکریم لاهیجی رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر در گفت‌وگو با دویچه‌وله تاکید می‌کند که این نهاد بین‌المللی پس از حصول توافق اتمی با ایران در بیانیه‌ای این مسئله را تبریک گفت و بسیار هم از این توافق استقبال می‌کند.

او اما تاکید می‌کند که بر سر میزهای مذاکره باید مسئله حقوق بشر هم مطرح شود و این خواست مردم داخل ایران هم هست، زیرا به گفته او در شادی‌های خیابانی پس از توافق یکی از شعارها "حقوق شهروندی" بود.

آقای لاهیجی می‌گوید: «امیدوار هستم که این تجدید رابطه با جامعه بین​المللی هم به محدودیت​های اقتصادی پایان بدهد و هم اینکه دولت با مردم ایران هم وارد گفت​وگو بشود تا وضعیت آزادی​ها و وضعیت حقوق بشر در ایران هم بهتر بشود. این منویات مردم ایران هم بوده است و تمام این​ها مورد تایید ماست. آن چیزی که واقعا باعث نارضایتی​ ماست، این است که یک کلمه راجع به وضع حقوق بشر صحبت نمی​شود.»

آیا وزیر اقتصاد و وزیر امور خارجه می‌توانند درباره حقوق بشر حرف بزنند؟

انتظار این فعالان حقوق بشر از وزیر اقتصاد آلمان یا وزیر امور خارجه فرانسه این است که درباره وضعیت حقوق بشر در ایران با مقامات جمهوری اسلامی مذاکره کنند. آیا این انتظار بی‌جایی نیست و اصولا بحث درباره حقوق بشر جزو محدوده کاری این وزرا هست؟

آقای لاهیجی تایید می‌کند که وقتی زیگمار گابریل که هم وزیر اقتصاد آلمان است و هم نایب صدر اعظم آلمان به ایران می‌رود، قطعا می‌تواند درباره وضعیت حقوق بشر هم صحبت کند.

وی همچنین به فدریکا موگرینی اشاره می‌کند که نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی است و باید درباره تمامی مسائل سیاسی، اقتصادی و مسئله حقوق بشر صحبت بکند، چون به گفته لاهیجی حقوق بشر موضوعی جهان‌شمول است.

آقای لاهیجی به گفته‌های محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اشاره می‌کند که پس از مذاکره با موگرینی در تهران گفته بود ایران آمادگی دارد تا درباره حقوق بشر هم با اتحادیه اروپا وارد مذاکره شود.

لاهیجی می‌گوید: «ظریف وقتی می​گوید که ما حاضریم با اتحادیه اروپا راجع به مسئله حقوق بشر در ایران هم صحبت کنیم، یعنی به یک صورتی حداقل خانم موگرینی در این موضوع هم صحبتی کرده و از خودش حساسیتی نشان داده و این را ما به فال نیک می​گیریم و امیدواریم که هم خانم موگرینی و هم نمایندگان دولت​های اروپایی که به ایران می​روند، از این به بعد در گفت​وگوهای​شان با ایران این سیاست را ادامه بدهند.»

نقض کنوانسیون حقوق کودک؛ مورد مشخص برای اعتراض به ایران

رئيس فدراسیون بین‌المللی جوامع حقوق بشر، معتقد است که با استفاده از کنوانسیون‌های بین‌المللی که ایران آنها را امضا کرده ولی در عمل آنها را نقض می‌کند، راه این گفت‌وگو برای مقامات اروپایی هموار می‌شود.

دکتر لاهیجی می‌گوید همانگونه که بحث ۱۳ ساله دنیا با ایران بر سر نقض کنوانسیون منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بود که ایران آن را امضا کرده ولی آن را نقض کرده بود، حالا هم می‌توان با استناد به کنوانسیون حقوق کودک که ایران آن را پذیرفته اما با اعدام متهمان زیر ۱۸ سال آن را نقض می‌کند، ایران را مورد مواخذه قرار داد.

بر اساس بیانیه منتشرشده از سوی سه سازمان بین‌المللی، تنها در شش ماهه اول سال جاری میلادی، ۱۶۰ متهمی که هنگام ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال سن داشته‌اند، پس از رسیدن به ۱۸ سالگی اعدام شده‌اند.

این بیانیه همچنین از سه نوجوان دیگر نام برده که هر سه محکوم به اعدام هستند: سالار شادی‌زادی که در زمان ارتکاب قتل ۱۵ سال داشته قرار است روز شنبه اول اوت (۱۰ مرداد) اعدام شود. حمید احمدی هم در زمان ارتکاب جرم ۱۵ یا ۱۶ سال داشته و او نیز منتظر اجرای حکم اعدامش است. همچنین سامان نسیم در ۱۷ سالگی مرتکب جرم شده و گمان می‌رفت پنج ماه پیش مخفیانه اعدام شده باشد، اما به تازگی در زندان زنجان دیده شده است.

بازوی اجرایی اروپا برای فشار بر ایران چیست؟

مناقشه ۱۳ ساله ایران بر سر برنامه اتمی‌اش یا به قول عبدالکریم لاهیجی بر سر نقض کنوانسیون منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای با اهرم تحریم‌های بین‌المللی بالاخره توانست پایان بگیرد.

اما نقض کنوانسیون‌های حقوق بشری مانند کنوانسیون حقوق کودک، با چه اهرم فشار و بازوی اجرایی می‌تواند پایان یابد؟

عبدالکریم لاهیجی می‌گوید یکی از بازوهای قدرت اروپا برای این کار مشروط کردن عقد قراردادهای تجاری با ایران به بهبود وضعیت حقوق بشر است.

او می‌گوید در حال حاضر نمایندگان دو شرکت غول پیکر آلمانی، فولکس واگن و لکوموتیو آلستوم که گویا قرار است شبکه بزرگ راه‌آهن و مترو در ایران راه‌اندازی کند به ایران رفته‌اند. به نظر آقای لاهیجی این شرکت‌ها می‌توانند بستن قرارداد با ایران را مشروط به برخی خواسته‌های حقوق بشری کنند؛ از جمله لغو اعدام افراد زیر ۱۸ سال.

وی البته تاکید می‌کند که این مشروط کردن در زمینه مواردی چون واردات دارو و تجهیزات پزشکی و بیمارستانی که با جان مردم سر و کار دارد و اتفاقا بسیار هم در ایران مورد نیاز است نباید انجام گیرد؛ هرچند به گفته لاهیجی ظاهرا واردات این کالاها هنوز در اولویت حکومت ایران نیست.

عبدالکریم لاهیجی می‌گوید مورد مشابه این شرط‌گذاری در زمینه فروش سلاح به کشورهای ناقض حقوق بشر انجام می‌شود بنابراین می‌تواند در مورد راه‌اندازی صنایع و بستن قراردادهای دیگر هم صورت پذیرد.

درخواست از لوران فابیوس و فدریکا موگرینی پیش از سفر به ایران

رئیس فدراسیون بین‌المللی جوامع حقوق بشر به دویچه‌وله می‌گوید که پیش از سفر فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه، و موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران، این نهاد بین‌المللی در نامه‌های جداگانه‌ای از این دو نفر درخواست کرده بود که در مذاکراتشان با مقامات ایرانی مسئله نقض حقوق بشر را به خصوص در زمینه افزایش اعدام‌ها و نیز اعدام نوجوانان مطرح کنند.

این که خواسته فدراسیون از سوی این دو تن اجابت شده یا نه هنوز روشن نیست، چون به گفته آقای لاهیجی این مکاتبات علنی نیست و تنها زمانی رسانه‌ای می‌شود که پاسخی از سوی مسئولان ارائه شود و این پاسخ نیز هنوز داده نشده است. هرچند او امیدوار است که در گفت‌وگوهای صورت گرفته در تهران لااقل درباره موارد فوری که به آنها اشاره شده، صحبت شده باشد.

عبدالکریم لاهیجی تاکید می‌کند: «قصد ما انتقاد کردن نیست، قصد ما جلوگیری از رفع محدودیت​های اقتصادی و بازرگانی در رابطه اروپا و جامعه بین​المللی با ایران نیست. قصد ما این است که وضعیت حقوق بشر در ایران بهتر شود. قصد ما این است که اعدام‌ها در ایران رو به کاهش باشد و ما به روزی برسیم که کسی در ایران اعدام نشود.»