سلمان رشدی و بلندگوی دستی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت

سلمان رشدی

ف. م. سخن ـ ویژه خبرنامه گویا

نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت٬ که از لحاظ تعداد ناشران و بازدید کنندگان٬ بزرگ ترین نمایشگاه کتاب جهان است٬ امسال از ۱۴ تا ۱۸ اکتبر برگزار می شود. برنامه ریزان این نمایشگاه٬ امسال از سلمان رشدی -نویسنده ای که به خاطر نوشتن کتاب «آیات شیطانی» فتوای قتل اش توسط آیت الله خمینی صادر شد- دعوت کردند تا سخنران افتتاحیه نمایشگاه باشد. به دنبال این تصمیم٬ مقامات فرهنگی جمهوری اسلامی٬ اعلام کردند که در این نمایشگاه حضور نخواهند یافت. از چند روز پیش٬ سایت های نزدیک به جمهوری اسلامی٬ به شایعه ی عدم حضور رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت دامن زدند. امروز٬ سلمان رشدی در کنفرانس مطبوعاتی نمایشگاه کتاب فرانکفورت حاضر شد و در جمع حاضران سخنرانی کرد.

تلویزیون کانال یک آلمان -ARD- در وب سایت خود صفحه ای اختصاصی به مناسبت برگزاری این نمایشگاه تدارک دیده است و در آن اخبار نمایشگاه را منتشر می کند. این وب سایت٬ سخنرانی سلمان رشدی را چنین گزارش کرده است:

دعوت سلمان رشدی برای مبارزه در راه آزادی عقیده!
سلمان رشدی٬ نویسنده ی انگلیسی-هندی٬ دعوت به مبارزه ی جهانی برای آزادی عقیده کرد. نویسندگان و ناشران٬ پیش از هر چیز٬ به خاطر عدم تحملِ عقیده یِ مخالفْ توسط ادیان تهدید می شوند. رشدی٬ روز سه شنبه در فرانکفورت اظهار داشت که امر انتشار [کتاب]٬ بیش از پیش به جنگ شباهت پیدا کرده است.

این نویسنده ی ۶۸ ساله تاکید کرد که بدون آزادی عقیده٬ هیچ حق دیگری برای انسان وجود ندارد. رشدی گفت٬ اصولا ما نباید به خاطر آزادی کلمات وارد بحث با کسی شویم. دویست سال پیش٬ مبارزه برای آزادی عقیده در فرانسه پیروز شد٬ و در امریکا٬ نتیجه این مبارزه٬ در قانون اساسی اش بازتاب پیدا کرد. البته در گذشته برای دست یافتن به آزادی عقیده٬ نه با حکومت ها٬ بلکه با کلیسا مبارزه می شد.

آزادی عقیده یک امر جهانی است!
امروز مجددا٬ آزادی عقیده به خاطر عدم تحمل عقیده ی مخالف توسط ادیان تهدید می شود. بخصوص بر این نکته ی منفی باید انگشت گذاشت که برخی از متفکران غربی٬ موضوع آزادی عقیده را٬ به عنوان یک اصل جهانی در نظر نمی گیرند٬ بلکه به آن٬ به عنوان موضوع فرهنگیِ خاص نگاه می کنند و برای کشورهای معینی معتبر می دانند. سلمان رشدی تاکید موکد کرد که آزادی بیان یک امر جهانی است!

از نظر ادیان٬ دلیل «خطرناک» بودن ادبیات این است که٬ نهادِ خانواده٬ سیاست و دین را زیر سوال می بَرَد. چنین است که ادبیات٬ کسانی را که می خواهند تاریخ را تحت کنترل خود داشته باشند تهدید می کند. به همین خاطر بود٬ که دیکتاتورها نویسندگان را تحت تعقیب قرار می دادند.

شهروندان با یک بلندگوی دستی!
اکنون ناشران و نویسندگان باید در مقابل این تهدیدات مقاومت کنند. رشدی چنین ادامه داد که هنر و ادبیات به خودی خود قوی هستند و کسی نمی تواند آن ها را از بین ببرد ولی نویسنده را می توان از میان برداشت. به هر حال نویسنده ها و ناشران باید نقش خود را ایفا کنند حتی اگر اسلحه یا توپ و تانکی در اختیار نداشته باشند. آن ها شهروندانی هستند که یک بلندگوی کوچک در دست دارند و باید از آن استفاده کنند.