گاردین: مثلث پیچیده ایران، روسیه و اسرائیل

گاردین نوشت: علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران، از گذشته طرفدار روابط بهتر با روسیه بوده است و نباید تعجب کرد وقتی در مصاحبه آخرش با تاس روسیه از تمایل ایران به شرق و اول از همه به روسیه گفت و آن را انتخاب استراتژیک ایران عنوان کرد.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ این نشریه انگلیسی در ادامه آورده است: اما به دلیل تغییرات شرایط منطقه، رابطه ایران با همه قدرت های بین المللی تنوع بیشتری یافته است. توافق هسته ای جولای گذشته با قدرت های جهان، از جمله آمریکا، صفحات دیپلماتیک بسیاری را در روابط ایجاد کرده که چندان معین نیست. متحدان همیشگی و دشمنان قسم خورده بسیار محدودند.

برای ایران، روسیه متحد استراتژیکی در حمایت از رئیس جمهور سوریه بشار اسد است، و روسیه هم شریک بالقوه ای در شکل دادن به بازار جهانی گاز با همکاری ایران است، چنان که هر دو بزرگترین ذخایر آن را در اختیار دارند. اما همچنان اختلافات مهمی میان مسکو و تهران وجود دارد.

هرچند روسیه قرارداد ساخت نیروگاه انرژی هسته ای ایران در بوشهر را امضا و در اجرای آن همکاری کرد، و گفتگوهایی برای ساخت 8 نیروگاه دیگر در جریان است، روسیه نه مانع ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت در سال 2006 شد و نه از تحریم های پس از آن جلوگیری کرد.

در سال 2005 لاریجانی دو سال ریاستش بر شورای امنیت ملی را آغاز کرد، و سفر به مسکو را در دستورکار خود قرار داد زیرا معتقد بود می تواند مانع ارجاع پرونده و تحریم های سازمان ملل شود.

در ژانویه 2006، زمانی که چشم انداز ارجاع به شورای امنیت پیدا شد، لاریجانی در مصاحبه ای با العالم گفت ایران در حال بررسی هایی با مسکو برای غنی سازی اورانیوم در خاک روسیه است.

او با اظهار نارضایتی از توجه کشورهای غربی بر سندی که گفته شده از شبکه یک دانشمند تبهکار پاکستانی، عبدالقدیر خان آمده و طراحی یک سلاح را نشان می دهد گفت: اگر می توانید هرکسی در دنیا را پیدا کنید که بتواند با یک صفحه و نیم بمب بسازد سر تا پایش را طلا می گیریم.

اما ذکاوت لاریجانی گردش به مسکو را موفقیت آمیز نکرد. یک دهه بعد، در پی توافق هسته ای ژنو همکاری های نزدیکتری میان ایران و روسیه برقرار شده و حالا مسکو می گوید سامانه های دفاع موشکی اس 300 را که معتقد بود با تحریم های سازمان ملل مقدور نمی شد، بالاخره به ایران می دهد. شرکت های روسی بی صبرانه منتظر بردن مناقصه های همکاری در ایران هستند.

تهران و مسکو در سوریه هم در یک جبهه در کنار بشار هستند؛ مشاوران ایرانی از سپاه به همراه جنگنده های روسیه و تعداد محدودی از سربازان روسی در حال جنگ با داعش هستند. اما حتی در سوریه هم تفاوت های ظریفی میان منافع ایران و روسیه است – یکی از مهمترین آن ها در رابطه نزدیک مسکو با اسرائیل ریشه دارد، رژیمی که تهران می گوید هیچ وقت به رسمیت نمی شناسد.

زمانی که روسیه در ماه سپتامبر شروع به بمباران گروه های شورشی مخالف اسد کرد، خطر تقابل با اسرائیل را برایش ایجاد شد، زیرا اسرائیل اهدافی در آن سوی خط نبرد را نشانه رفته بود، زیرا نگران اتحاد اسد با حزب الله بود.

یوسی آلفر، تحلیلگر و عضو فعال موساد گفت همکاری میان روسیه و اسرائیل در سوریه با موفقیت همراه بوده و پیشرفت استراتژیک مهمی در خاورمیانه ایجاد کرده است.

او می گوید: وقتی نیروی هوایی روسیه در ساحل علویه سوریه مستقر شد، اولین رهبر خارجی که به سوریه ، و به سرعت به دیدار پوتین رفت نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل بود. نتانیاهو به پوتین می گوید، «باشد، ما نیروهای نظامی خود را باهم تنظیم می کنیم. شما بمباران خود را بکنید، ما هم برای جلوگیری از انتقال سلاح به حزب الله بمباران می کنیم.»

مسئله ای که می توانست در روابط روسیه و اسرائیل تنش ایجاد کند، پرواز جنگنده های روسی بر منطقه تحت اختیار اسرائیل، جولان بود – اما هر دو طرف آماده بودند قدم های لازم را بردارند تا مانع از تکرار حوادثی مانند ساقط شدن جنگنده روسی توسط ترکیه شوند.

آلپر می گوید: ما به جنگنده های سوری که بر فراز جولان پرواز کرده اند شلیک کرده ایم، اما به روسی ها نه.

آلپر اضافه می کند هماهنگی ها بسیار موثر بوده است، و باید در نظر داشته باشیم که زمان واکنش به چنان حوادثی می تواند تنها چند ثانیه باشد.

او همچنین گفت: هیچ وقت این سطح همکاری استراتژیک با همسایگان عرب نداشته ایم – با مصر بر سر غزه و سینا؛ با اردن درباره سوریه و عراق؛ با عربستان در برابر ایران و داعش. آن ها تاکیدی بر مساله فلسطینی ها ندارد، که باعث می شود این مساله اهمیت کمتری پیدا کند.