گفت‌وگو با ابوالحسن بنی‌صدر در باره ذکاوت سیاسی رفسنجانی

ایرج ادیب‌زاده - رادیو زمانه

بحث درباره شخصیت و کارنامه اکبر هاشمی رفسنجانی، با مرگ او بالا گرفت و به نظر می‌رسد که همچنان ادامه داشته باشد.

در بررسی‌ها هم به شدت از او انتقاد می‌شود و هم تمجید؛ و کم نیستند کسانی که هم از او ستایش می‌کنند هم انتقاد.

در ستایش از او می‌گویند که زیرکی سیاسی داشت. آیا به راستی چنین بوده است؟

در مورد رفسنجانی، که ستون نظام بود و در تاریخ جمهوری اسلامی نقش بی‌همتایی داشته است با ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین ر‌ئیس جمهوری اسلامی، گفت‌وگو کرده‌ایم. بنی‌صدر در ابتدای روی کار آمدن جمهوری اسلامی رابطه کاری نزدیکی با هاشمی رفسنجانی داشته است. از آشنایی او با رفسنجانی او پرسیده‌ایم و این سؤالات را هم با او در میان گذاشته‌ایم:

نقش رفسنجانی در سرکوب مخالفان و منتقدان در دهه نخست پس از انقلاب و در دوران ریاست جمهوری‌اش چه بوده است؟ طرفدارانش دارند او را بری از مسئولیت می‌کنند. پاسخ شما به آنان چیست؟

در جنگ ایران و عراق، او چه نقشی در شکست‌های فاجعه‌آمیز نظامی از یک طرف و از طرف دیگر طولانی کردن جنگ دارد؟ آیا اینکه او به نتیجه رسید که باید به آتش‌بس تن داد چون کشور توانایی جنگ را ندارد، پرونده اعمال او در دوران جنگ را کاملا مثبت می‌کند؟

رفسنجانی یکی از معماران برنامه اتمی جمهوری اسلامی است. از این نظر چه ارزیابی‌ای از نقش او دارید و چرا در یادنامه‌نویسی‌ها به این نقش اشاره نمی‌شود؟

او چه نقشی داشت در قدرت‌گیری سپاه و کلا نظامیان و امنیتی‌ها؟ آیا می‌توانیم بگوییم که او خود به آنها پر و بال داد و بعد خود از جانب آنان زیر فشار قرار گرفت؟

رفسنجانی همچنین نقش مهمی داشت در قدرت‌گیری خامنه‌ای. این نقش را ذکاوت می‌نامید یا بلاهت؟