فیلم توقیفی جعفر پناهی نامزد جایزه اسکار

دویچه وله: جعفر پناهی در دوران بازداشت خانگی در سال ۱۳۸۹ به اتفاق همکارش مجتبی میرطهماسب فیلمی ساخت به نام "این فیلم نیست". این فیلم مستند اکنون در لیست نامزدهای جایزه اسکار بهترین فیلم مستند سال ۲۰۱۲ قرار گرفته است.

وب‌سایت رسمی "آکادمی علوم و هنرهای سینما" که هر سال مراسم جایزه اسکار را برگزار می‌کند، روز سه‌شنبه (۴ دسامبر / ۱۴ آذرماه) فهرست اولیه‌ای از ۱۵ فیلم مستند بلند را منتشر کرد که فیلم جعفر پناهی و مجتبی میرطهماسب در آن قرار گرفته است.

"این فیلم نیست" گزارشی از یک روز زندگی جعفر پناهی در دورانی است که این سینماگر ایرانی پس از تقاضای فرجام، در انتظار اعلام حکم نهائی دادگاه انقلاب در خانه به سر می‌برد و حق نداشت خانه را ترک کند.

فیلم مستند با صحنه‌ای شروع می‌شود که جعفر پناهی به سر میز صبحانه می‌نشیند و ضمن خوردن با تلفن همراه به چند نفر تلفن می‌کند و از آنجا که صدای بلندگوی تلفن بلند است، تماشاگر نیز گفت‌وگوها را می‌شنود. پناهی نخست به خانم منشی دادگاهی زنگ می‌زند که به اتهامات پناهی رسیدگی می‌کند. این خانم او را در جریان آخرین تحولات قرار می‌دهد.

پناهی سپس به رخشان بنی‌اعتماد، خانم سینماگر، زنگ می‌زند و درباره وضعیت خود با او مشورت می‌کند. در پایان پناهی به میرطهماسب، سینماگر مستندساز، تلفن می‌کند و از او می‌خواهد که با دوربین به نزد او برود.

پس از رسیدن میرطهماسب، جعفر پناهی در برابر دوربین او فیلمنامه‌ای را تعریف می‌کند که مایل است آن را به فیلم برگرداند. پناهی پس از تعریف دو صحنه از فیلمنامه از ادامه کار منصرف می‌شود، با این استدلال که داستان او باید به صورت یک فیلم ساخته شود و داستانی که بتوان آن را با کلام تعریف کرد، دیگر فیلم نیست.

در صحنه‌ای از فیلم پناهی با لحنی شوخ و تمسخرآمیز می‌گوید که بنا به حکم دادگاه او از ساختن فیلم منع شده است، اما کسی او را از بازی کردن در فیلم و تعریف فیلمنامه منع نکرده است، و در نهایت می‌گوید: «تازه این که فیلم نیست!»

جعفر پناهی در دهم اسفند ۱۳۸۸ سال به همراه ۱۷ نفر از دوستان و بستگان خود از جمله همسر و دخترش، به اتهام ساختن فیلمی درباره اعتراضات مردمی پس از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری ایران، در منزل خود در تهران بازداشت شده بود.

وی پس از ۸۸ روز زندان، سرانجام در پی اعتصاب غذا و موج اعتراض جهانی به دستگیری‌اش، با پرداخت ۲۰۰ میلیون تومان وثیقه به طور موقت آزاد گردید.

آقای پناهی طبق حکم صادره از دادگاه به ۶ سال حبس تعزیری محکوم شد. به موجب این حکم، او علاوه بر ۶ سال زندان، ۲۰ سال از ساختن فیلم، نوشتن فیلم‌نامه، مسافرت به خارج از کشور و مصاحبه با رسانه‌های داخلی و خارجی محروم شد.

"این فیلم نیست" در جشنواره کن

پناهی در دوران خانه نشینی و پیش از ابلاغ حکم نهائی دادگاه "این فیلم نیست" را ساخت که نخستین بار در سال ۱۳۹۰ در جشنواره کن فرانسه به نمایش درآمد. مقام‌های ایرانی به خروج فیلم از ایران و نمایش آن در خارج اعتراض کردند. وزارت ارشاد ایران برای "این فیلم نیست" جواز نمایش صادر نکرده است.

جعفر پناهی تا کنون جایزه "دوربین طلایی" جشنواره کن را برای فیلم "بادکنک سفید"، جایزه "شیر طلایی" فستیوال ونیز را برای فیلم "دایره" و جایزه خرس نقره‌ای را از جشنواره بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم "آفساید" کسب کرده است.

هشتاد و پنجمین دور از اهدای جوایز اسکار روز یک‌شنبه، ۲۴ فوریه ۲۰۱۳، ششم اسفندماه ۱۳۹۱، در هالیوود سنتر برگزار می‌شود.