شب "مجله‌ آينده": ايرج افشار در مقابل جهل ايستاد

در شب «مجله آينده»، از ايرج افشار به عنوان فردی ياد شد که در برابر جهل و عوامل آن ايستاد.

به گزارش خبرنگار ادبيات خبرگزاری دانشجويان ايران (ايسنا) ، شب «مجله آينده» از شب‌های بخارا در کانون زبان پارسی برگزار شد.

در ابتدای اين نشست، علی دهباشی- سردبير مجله بخارا - با بيان اين‌که شب «مجله آينده» اولين مراسمی است که در اين مکان به ياد دکتر محمود افشار، بنيان‌گذار مجله آينده و اين موقوفات و فرزند او، زنده‎ياد ايرج افشار که سرپرست عالی اين موقوفات بود و مديريت و سردبيری مجله «آينده» را داشت، برگزار می‎شود، اظهار کرد: يکی از آرزو‌های دکتر محمود افشار، ايجاد «آکادمی ملی زبان فارسی و تاريخ فرهنگ ايران» بود. بعد از فوت آن مرحوم، شورای توليت موقوفات دکتر افشار به رياست سيدمصطفی محقق داماد و با سرپرستی فرزند او زنده‌ياد ايرج افشار آن را ايجاد کردند و نام آن را هيات گزينش کتاب بنياد موقوفات افشار گذاشتند. اعضای کنونی اين هيات عبارت‌اند از دکتر سيدمصطفی محقق داماد، دکتر محمدرضا شفيعی کدکنی، دکتر ژاله آموزگار، دکتر جلال خالقی مطلق، دکتر حسن انوری، دکتر محمود اميدسالار و کاوه بيات. اعضای درگذشته اين هیأت هم عبارت بودند از دکتر يحيی مهدوی، دکتر جواد شيخ اسلامی، دکتر اصغر مهدوی، دکتر سيدجعفر شهيدی و ايرج افشار.

او افزود: دکتر محمود افشار در مقدمه پنج وقف‌نامه خود در مورد اين هیأت و کانون زبان پارسی که به تازگی با کوشش و همت دکتر سيدمصطفی محقق داماد افتتاح شده، چنين آورده است: نويسنده اين کلمات در وقف‌نامه‌ای که ملاحظه می‌فرماييد، ايجاد «آکادمی ملی زبان و ادبيات فارسی و تاريخ فرهنگ ايران» را که بايد مغز متفکر اين موقوفات باشد، پيش‌بينی کرده است تا در طول زمان، ‌اضافه بر کارهای فرهنگستانی عادی، ‌هرچه را که از لوايح قانونی برای ترويج و تعميم زبان و ادبيات فارسی در ايران و خارج لازم بشمرد، تهيه و به دولت پيشنهاد کند. همچنين بايد سواد را عمومی کرد تا هر کس بتواند در ساعت‌های فراغت کتاب و مجله بخواند و پايه دانش خود را بالا آورد و از چنان سخنرانی‌هايی هم استفاده کند. همچنين محلی در موقوفات برای آکادمی ملی زبان و ادبيات فارسی که مجمعی از شعرا و دانشمندان اديب و وطن‌دوستان فاضل خواهد بود، ساخته می‌شود. و اين آکادمی علاوه بر جنبه‌ عملی بايد جنبه علمی هم داشته باشد، به اين معنی که روش کار خود را به طور نمونه تبليغ و ترويج کند و با انتشار مقالات و رسالات توجه مردم را به قدردانی و نگاهداری دانشمندان و خدمتگزاران جامعه و وطن‌ و حفظ صحت عمومی جلب کند.

پس از سخنان علی دهباشی، سيدعبدالله انوار- مترجم و نسخه‌شناس - با اشاره به تلاش‌های ايرج افشار برای ايجاد شيوه‎های نوين کتابداری گفت: ايرج افشار از انسان‎هايی بود که کتاب و مفاضات کتاب با ذاتيات ماهوی او موافق افتاده بود و هر چه گفت و نوشت و کرد، در راه کتاب کرد و ازاين راه خدمت‌ها به دانش مملکت کرد و در برابر جهل ايستاد و با جهل و عوامل آن ستيزيد.

او افزود: افشار زمانی که به کتابخانه ملی آمد، سعی کرد کتابخانه را از گرداب فراموشی به در آورد و به آن حرکت زيستی دهد.

سپس هوشنگ دولت‎آبادی، دوست ايرج افشار، در سخنانی اظهار کرد: دوستان گرامی تصور می‎کنم در يک نکته با هم اتفاق نظر داشته باشيم که بين مقبوليت مجله آينده و مقبوليت مدير آن رابطه‎ای است که نمی‎شود آن را از هم تفکيک کرد.

او ادامه داد: ايرج افشار دوست فوق‎العاده خوبی بود. در زمينه ادب و فرهنگ و ايران‎دوستی او شهسورای بود بی‎بديل و در زمينه دوستی، دوستی بود استوار که هيچ وقت خلاف آن‌چه واقعاً اصل دوستی بود، در او ديده نمی‎شد.

در ادامه، هاشم رجب‏زاده، دوست و همکار ايرج افشار در مجله آينده، اظهار کرد: همکاری من با مجله آينده تقريباً از وقتی شروع شد که برای بار دوم به ژاپن رفتم و اين‌بار برای تدريس در دانشگاه بود و زمانی بود که ايشان بلافاصله با من تماس گرفتند و از من خواستند تا گزارش‎هايی از مؤسسات شرق‎شناسی که در ژاپن تشکيل می‎شد، آماده کنم و مهم‎ترين اين مجالس، مجلس سالانه انجمن شرق‎شناسی است که در حدود سال ۱۹۵۰ تشکيل شد و از آن به بعد هم مدام تشکيل می‏‎شود و رياست عاليه آن با شاهزاده ميکاسا، عموی امپراتور ژاپن و برادر امپراتور قبلی ژاپن است که خود شرق‎شناس است و مرحوم ايرج افشار يکی از پيوندهای محکمی که با ژاپن هميشه در خاطرشان بود، ملاقاتی بود که با شاهزاده ميکاسا داشتند و شايد دومين سفر ايشان بود که به ژاپن و برای نمايشگاه کتاب آمده بودند.

همچنين قدرت‎الله روشنی زعفرانلو در سخنانش به همکاری و دوستی و نيز تلاش‎های ايرج افشار در کتابخانه مرکزی پرداخت و عنوان کرد: برای اولين‌بار مرحوم افشار را در اداره کل انتشارات ديدار کردم که به اتفاق آقای دکتر سيدحسين نصر آمده بودند که نصر کتابی با عنوان «نظر متفکران اسلامی درباره طبيعت» را در انتشارات دانشگاه به چاپ می‎رسانيدند. آقای دکتر نصر فرمودند ايشان آقای ايرج افشار است، قدرش را بدانيد که محققی بی‎همتاست.

او افزود: سنگ بنای همکاری با ايشان از روزهايی اولی که آمدند، با ايشان گذاشته شد و کم کم به دوستی ۵۰ساله رسيد که شرح آن را جناب دهباشی در مجله بخارا شماره ۸۱ سال ۹۰ به چاپ رسانيدند. مرحوم افشار با احاطه کاملی که به کار کتاب، روزنامه و مجلات از قبل داشتند، در قدم اول روابط فرهنگی را از اداره کل انتشارات جدا و نام مرکز اسناد و کتابخانه را به اداره انتشارات اضافه کردند.

او ادامه داد: مرحوم افشار دنبال کار نشر کتاب و مجله آينده را پس از کناره‎گيری از خدمات دانشگاهی در محل موقوفات از سرگرفتند. دوره‎های ۱۶ ساله مجله آينده را که روانشاد دکتر محمود افشار در چهار مرحله، دو سال از ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۶، يک سال از ۱۳۲۳ تا ۱۳۴۲، يک سال در سال ۱۳۳۸ به چاپ رسانيده بودند، از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۲ بی‎وقفه زير نظر خودشان به چاپ رسانيدند.

روشنی در پاين صحبت های خود گفت: جا دارد برای همه دست‎اندرکاران موقوفات مرحوم دکتر افشار سلامتی و موفقيت و برای روانشادان مرحوم دکتر محمود افشار و زنده‌ياد ايرج افشار و خاندان درگذشته آنان آمرزش ابدی از خداوند بزرگ خواستار شوم.

در بخشی از اين مراسم، جواد بشری متنی از احمد مهدوی دامغانی، درباره محمود و ايرج افشار خواند. همچنين پيام تلفنی منوچهر ستوده که درباره آشنايی و دوستی او با ايرج افشار بود، پخش شد.