واکنش به برچیده‌ شدن کتیبه‌های فارسی مقبره‌ی نظامی

چند روز پیش در خبرها آمده بود، کتیبه‌های مقبره نظامی در کشور آذربایجان که مزین به شعرهای این شاعر به زبان فارسی است، از مقبره او برچیده شده تا جایش را به شعرهایی با زبان ترکی بدهد.

به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، برچیده شدن شعرهای فارسی از مقبره نظامی در حالی صورت گرفته که او شاعری است که همه شعرهایش را به زبان فارسی سروده است.

هرچند سخن‌گوی وزارت امور خارجه با خوش‌بینی می‌گوید، شاید مرمت بنا مدنظر است، اما در صورت صحت جایگزینی کتیبه‌ها - که دور از ذهن هم نیست - از کنار این موضوع نمی‌توان گذشت.

علی‌اکبر اشعری – فعال فرهنگی - با بیان این‌که ریشه این موضوع در فهم غلط از فرهنگ است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا تأکید کرد: به نظرم اساسا این موضوع از فهم غلطی که این کشورها درباره فرهنگ دارند، می‌آید. مرزهای جغرافیایی یک شاعر مشخص است و اگر بیاییم شعرهای فارسی یک شاعر را از مقبره‌اش برداریم، چیزی تغییر نمی‌کند.

او افزود: بسیاری از بزرگان ما کتاب‌هایی به زبان عربی دارند، اما ما که نمی‌آییم کتاب‌های عربی آن‌ها را محو و انکار کنیم. این نشانه کج‌اندیشی و بدفهمی آن‌هاست. آن‌ها نگران نفوذ حوزه فرهنگ ایران هستند. اما ما از گذشته دور با جهان ارتباط و تعامل فرهنگی داشته‌ایم و نشانه‌های نفوذ فرهنگی ایران را می‌توان در اروپا و آمریکای لاتین هم دید. تأثیر حافظ بر گوته و تأثیر مولانا بر نیچه قابل انکار نیست. اما آن‌ها چون فهم غلطی دارند، فکر می‌کنند با تغییر کتیبه‌های شعر فارسی می‌توانند فرهنگ ایرانی را محصور کنند، اما فرهنگ با این کارها محصور نمی‌شود و این دست و پا زدن‌های بی‌خود است.

اشعری خاطرنشان کرد: اما دولتمردان ما و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی باید بیش‌تر با کشورها در ارتباط و تعامل باشند، چون این قضیه دو وجه دارد که یکی کوته‌فکری دولتمردان آن‌هاست و وجه دیگر کم‌کاری ماست. ما نباید عرصه را خالی کنیم تا وقتی اتفاقی افتاد، به فکر بیفتیم.

او همچنین عنوان کرد: در حوزه فرهنگ، ما متأسفانه همواره دولتی فکر کرده‌ایم. اما وقتی به تاریخ توجه می‌کنیم، می‌بینیم کسانی که فارسی را آموخته‌اند، نه از طریق رایزنی‌های فرهنگی سفارت ما، که از راه آشنایی با تجار و بازرگانان و جهانگردان ایرانی بوده است. حالا که دولت آقای روحانی هم بر تقویت نهادهای مردمی تأکید دارد، خوب است این نهادها تقویت شوند، تا هر اتفاقی افتاد و موضع‌گیری کردیم، فکر نکنند یک حرکت سیاسی است. اگر دولت کمک کند و بگذارند روابط بین نهاد‌های مدنی بیش‌تر شود، گفت‌وگو زیاد می‌شود و با از بین رفتن فاصله بین کشورها، این اتفاق‌ها کم‌تر می‌شود.

همچنین توفیق سبحانی - استاد ادبیات فارسی و مولانا‌پژوه ترک‌زبان - با اشاره به این‌که این اتفاق نتیجه دفاع نکردن ما از خودمان است، گفت: وقتی از خودمان دفاع نکنیم، به ما حمله می‌شود. در تفلیس، پایتخت گرجستان، قبر شش ایرانی از جمله میرزا فتحعلی آخوندزاده هست که آمده‌اند برای آن‌ها به عنوان بزرگان آذربایجان سنگ قبر ساخته‌اند، چون ما ایرانی‌ها صاحب آن‌ها نشده‌ایم و ادعایی درباره آن‌ها نداشته‌ایم.

او تأکید کرد: از نظر من، پدران ما مقصر این ماجرا هستند که همه آدم‌های متفکری بوده‌اند؛ در این مملکت در هر شهر و روستایی یک شهره و یک ستاره هست، اما چون این‌ها زیاد هستند، ما قدرشان را نمی‌دانیم.

سبحانی در ادامه تأکید کرد: ما باید این چهره‌ها را شناسایی کنیم و برای همه آن‌ها برنامه‌هایی را درنظر بگیرم.