نقاشی قهوه‌خانه‌یی در خطر ثبت به نام کشورهای دیگر

مراسم اختتامیه‌ی نمایشگاه‌ی «نقش‌واره‌ی غدیر» با تجلیل از چند هنرمند نقاش و خوش‌نویس برگزار شد.

به گزارش خبرنگار بخش تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این مراسم که در موزه‌ی هنرهای دینی امام علی (ع) برگزار شد، از نصرالله افجه‌ای، مرتضی اسدی، کاظم چلیپا و احمد پیله‌چی تقدیر شد. همچنین هفت نفر از هنرمندان جوان از مراکز استان‌ها به‌عنوان برگزیدگان نمایشگاه معرفی شدند.

در ابتدای این مراسم، امیر عبدالحسینی - مدیر امور موزه‌ها سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران - درباره‌ی برگزاری نمایشگاه «نقش‌واره غدیر» گفت: این نمایشگاه با حمایت و همکاری بنیاد بین‌المللی غدیر و موزه‌های هنرهای دینی امام علی (ع) برگزار شده و آثار به‌نمایش گذاشته‌شده شامل برخی آثار موجود در گنجینه‌ی موزه و همچنین کارهایی است که از هنرمندان مختلف سراسر کشور برای نمایش در موزه، گردآوری شده است.

مدیرعامل بنیاد بین‌المللی غدیر نیز با اشاره به اهمیت موضوع غدیر در آثار هنرمندان، اظهار کرد: نام حضرت امیرالمومنین (ع)، شجاعت، عدالت، مردم‌داری و دیگر ابعاد وجود مقدس ایشان، انسان‌ها را به سوی خود جذب می‌کند. وقتی هنرمند، تجربه‌اش از برخورد با این وجود را به زبان هنر بیان می‌کند، علاوه بر انتقال آن مفهوم، در ترویج جوهره‌ی زندگی، امامت و تلاش‌های حضرت علی (ع) هم کاری کرده است.

ظریفی‌منش افزود:‌ ویژگی‌های شخصیتی امام علی (ع) زمینه‌ای برای جذب هنرمندان به‌منظور ستایش مولا و بیان فضایل آن بزرگوار و همچنین بررسی چگونه زندگی کردن و به تعالی رسیدن همه‌ی کسانی که تا امروز فضایل حضرت امیر (ع) را موضوع کارهای هنری خود در نظر گرفته‌اند، کار بزرگی انجام داده‌اند.

او افزود: هنر در ذات خود، تعالی و والایی انسان را دنبال می‌کند. هنر با بیان زیبایی‌ها، لطافت‌ها و ظرافت‌ها، انسان را در مسیر خدایی‌ شدن هدایت می‌کند و همه‌ی آن معانی، مضامین و مفاهیم والایی را که بشریت در طول حیاتش به‌دنبال آن‌ها بوده است، به ظریف‌ترین وجه به دیگران منتقل می‌کند.

نقاشی قهوه‌خانه‌یی در معرض ثبت به نام کشورهای دیگر است

در بخش دیگری از این مراسم، عبدالمجید حسینی‌راد - پژوهشگر هنر و استاد دانشگاه - به جایگاه دین در هنر ایرانی اشاره کرد و گفت: در دوران ما، هنری که مسأله‌ی دین و بخصوص مسائل شیعه را دنبال کند، از یک‌سو مورد تشویق قرار می‌گیرد و از سوی دیگر، آنچنان که باید از آن قدردانی نمی‌شود.

او افزود: امروزه هنر به شکل‌های مختلفی در جوامع مختلف و بخصوص در کشور ما مطرح می‌شود و ما شاهد صورت‌های متنوعی از هنر در ایران هستیم که مایه‌ی افتخار است؛ ولی نباید فراموش کرد هنری که در این سرزمین ریشه دارد و قرن‌ها است رابطه‌ی خود را با جامعه‌ی ایرانی حفظ کرده، هنر دینی است. هنری که میراث گران‌بهایی را از گذشته برای ما باقی گذاشته است.

این پژوهشگر ادامه داد: لازم است که مسوولان برای حفظ جایگاه هنر دینی، برنامه‌هایی جدی و هدفمندی را در نظر بگیرند و فقط به برگزاری نمایشگاه اکتفا نکنند. خود مسأله‌ی غدیر و اعتقاد شیعی به این مسأله نیز در هنر ایرانی سابقه‌ی طولانی دارد و در طول سال‌ها، آثار برجسته‌ای از هنرمندان بزرگ و گم‌نام در این زمینه خلق شده‌اند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به کتاب «آثار‌ الباقیه» ابوریحان بیرونی، «معراج‌نامه» میرحیدر و «خاوران‌نامه» اشاره کرد.

حسینی‌راد همچنین درباره‌ی رابطه‌ی هنر دینی با زندگی مردم، اظهار کرد: هنر دینی رابطه‌ی مستقیمی با زندگی مردم، بویژه مردم ایران دارد و شاهد هستیم که هنرمندان با در نظر گرفتن این موضوع تلاش کرده‌اند مضامین دینی را وارد آثار خود کنند. یکی از جریان‌های مهم هنری که علاوه بر مضامین حماسی و ملی با مضامین دینی هم درآمیخته است «نقاشی قهوه‌خانه‌یی» است. هنرمندان این جنبش، آثاری را با مفاهیم دینی به‌شکل بسیار ساده و با توجه به سنت‌ها و آداب اجتماعی مردم ایران خلق کرده‌اند.

این استاد دانشگاه افزود: این جریان باید به‌عنوان یکی از مواریث هنر مذهبی و معنوی ما بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گیرد. چند وقتی است که «بازی چوگان» را که اصالتا ایرانی است، کشور آذربایجان می‌خواهد به نام خود ثبت کند و حالا مسوولان یادشان افتاده که باید برای ثبت‌ ملی این بازی کاری کنند. همچنین از گذشته تا امروز، هنرمندان، شاعران و موسیقی‌دانان برجسته‌ای از ایران، توسط کشورهای دیگر به نام آن کشور ثبت شده‌اند و نقاشی مذهبی و عامیانه ما هم در معرض همین خطر است.

او همچنین عنوان کرد: نقاشی قهوه‌خانه‌یی به‌عنوان هنری که ریشه در دوران صفویه و قاجار دارد، توانسته است با بطن جامعه‌ی ایرانی در دوره‌ی خود ارتباط برقرار کند و در طول دو قرن، به حیات خود ادامه دهد. این هنر نه به‌عنوان هنر موزه‌یی و سفارشی بلکه به خواست خود مردم توانسته است جایگاه خود را در جامعه باز کند. موزه‌ی امام علی (ع) که داعیه‌دار هنری دینی است، می‌تواند در راستای حمایت از آثار هنرمندان و ثبت جهانی آن‌ها تلاش کند.

او ادامه داد: متأسفانه نقاشی قهوه‌خانه‌یی در زادگاهش، غریب است و بیم آن می‌رود که توسط کشورهای آفریقایی و عربی مانند سودان، مصر، عراق و پاکستان که این هنر از ایران به آنجا منتقل شده است، ثبت شود. اتفاقی که پیش از این برای تعزیه هم افتاده بود. اگر امروز از این هنر پرستاری نکنیم، چند صباح دیگر از آن خبری نخواهد بود و جلوه‌های زیبایش از بین خواهد رفت.

در پایان این مراسم، از چهار هنرمند نقاش و خوش‌نویس و فعال در حوزه‌ی غدیر، نصر‌الله افجه‌ای، مرتضی اسدی، کاظم چلیپا و احمد پیله‌چی تقدیر شد. همچنین هفت هنرمند برگزیده از مراکز استان‌ها، حسین شیخ‌علی‌شاهی (نقاش)، عباس مرادی، مجید جدیدی، محمدمهدی سهرابی، مهدی سجودی و فاطمه مرادی (خوش‌نویسی) و مائده مسعودی (مشبک‌کار) از چهار استان یزد، مرکزی،‌ سمنان و گیلان تقدیر شدند.

در جشنواره‌ی هنری غدیر، 30 اثر عالی برای اولین‌بار با موضوع غدیر به دبیرخانه رسیده‌اند که به انتخاب داوران، هفت اثر برتر برای تجلیل در اختتامیه‌ی نمایشگاه انتخاب شدند.

نمایشگاه «نقش‌واره غدیر» با ارائه‌ی بیش از 100 اثر خوش‌نویسی و نقاشی از اساتیدی مانند کاظم چلیپا، مهدی حسینی، مرحوم جواد حمیدی، حبیب‌الله صادقی و آیدین آغداشلو در حوزه‌ی نقاشی و غلامحسین امیرخانی، نصرالله افجه‌ای، مهدی فلاح، امیراحمد فلسفی و علی شیرازی در حوزه‌ی خوش‌نویسی در دهه‌ی امامت در موزه‌ی هنرهای دینی امام علی (ع) برپا شده بود.