بنياد ميراث پاسارگاد: وقتی چهره کورش بزرگ در قرن بيست و يکم نيز می درخشد

۲۹ اکتبر، روز کورش بزرگ، روز صدور منشور حقوق بشر او خجسته باد

در آستانه ی «روز کورش بزرگ»، يا روز صدور منشور حقوق بشر او، ايستاده ايم. روز کورش، روز احترام به انسان خردمندی است که هر چه زمان پيش می رود ارزش هديه ای که او در ۲۹ اکتبر ۵۳۹ قبل از ميلاد به بشريت داده آشکارتر می شود.

تا ۱۸۷۹، سالی که کتيبه ی استوانه ای شکل او از دل خاک سر برآورد، نام کورش تنها در اسناد مذهبی و نوشته های تاريخ نگارانی يافت می شد که او را نجات دهنده، پدر، قانونگزاری پرقدرت، جنگجويی خونريز، فاتحی خوش رفتار، امپراتوری بزرگ، و رهبری خردمند می شناختند. و هنوز هيچ سندی از خود او و زمانه ی او در دست نبود که چهره ی ديگر او را، که در واقع مهم ترين چهره ی او ست در برابر چشم مردمان جهان روشن کند.

حتی توماس جفرسون، نويسنده، فيلسوف، باستان شناس، بنيان گذار دانشگاه ويرجينا، و سومين رييس جمهور آمريکا، که از شيفتگان کورش بود و بخشی از نظريات نقل شده از کورش پيرامون «کشورداری خردمندانه» الهام بخش او در نوشتن متن بيانيه ی استقلال آمريکا شد، نيز نمی دانست که ساليانی پس از مرگ اش سندی از زير خاک های بابل تاريخی بيرون خواهد آمد که تاييد مستندی بر توجه او به اين شخصيت بزرگ تاريخی خواهد بود.

در واقع با کشف کلمات او بر کتيبه ای گلين بود که چهره ی اصلی کورش بزرگ، به سان خورشيدی درخشيد و جايگاه او را، به عنوان اعلام کننده ی اولين منشور حقوق بشر، به ثبت رساند.

و چند سال بعد از انتشار اعلاميه جهانی حقوق بشر بود که نسخه ای از اين کتيبه را در کنار در ورودی سالن تشکيل جلسات شورای امنيت سازمان ملل برای هميشه به نمايش گذاشتند ، تا هر زمان که تصميم گيرندگان امور مهم جهان گرد هم می آيند، به ياد آورند که در ۲۵ قرن ييش، در زمانه ای که خشونت و بيداد در جهان امری عادی به شمار می رفت و ناآگاهی از ساده ترين حقوق انسان ها امری همگانی بود، رهبری خردمند و نيک انديش فرمانی انسانمدارانه و متمدنانه را صادر کرد و در آن از آزادی مذهب، آزادی محل کار و زندگی، حذف بيگاری، و خواست آرامش و رفاه و شادمانی سخن گفت؛ سخنانی که تا همين امروز نيز مردمانی انبوه در سرزمين های ديکتاتور زده ی خويش، در حسرت شيندن و به اجرا گذاشتن شان آه می کشند.

آنگاه، در سال ۲۰۰۳، نمايندگان کشورهای مختلف جهان، در همايش سالانه ی خود، به اتفاق آرا، محوطه ی پاسارگاد، يعنی زادگاه و آرامگاه او را، به عنوان مکانی مقدس و فرهنگی برسميت شناخته و آن را در فهرست ميراث فرهنگی جهانی به ثبت رساندند. در آن همايش، فرانجسکا باندارين، مدير آن زمان ميراث فرهنگی جهانی گفت: «اين خاطره ی کورش و پاسارگاد است که به فهرست جهانی ارزش و شرافت می دهد».

اما، تقريباً همزمان با اين توجه جهانی، دولت وقت ايران (۲۰۰۴)، به بهانه آبگيری سدی غير ضروری و ويرانگر، کمر به نابودی اين محوطه بست. و شگفت انگيز اين که همين دشمنی علنی نه تنها به شناخت بيشتر اين شخصيت بزرگ در سراسر جهان و به خصوص در نزد مردمان سرزمين اش کمک کرد، بلکه سبب شد تا افتخار نام گذاری روزی به نام او نصيب مردمان دوران معاصر ما شود.

آری، به خاطر نجات محوطه ی پاسارگاد، و برانگيختن توجه مردمان جهان در رويارويی با اقدام غير متمدنانه و فرهنگ ستيز دولت جمهوری اسلامی در ايران بود که بنياد ميراث پاسارگاد، با پشتوانه ی هزاران هزار تن از فرهنگ دوستان جهان، در اکتبر سال ۲۰۰۴، تعيين روز ۲۹ اکتبر را به نام او پيشنهاد و اعلام کرد. اين انتخاب از آنجا بود که اين روز به صدور منشور حقوق بشر کورش بزرگ مربوط است؛ روزی است که او «آشتی‌خواهانه به بابل اندر شد، سربازان بسيار او دوستانه در بابل گام برداشتند، و او نگذاشت کسی در تمامی سرزمين های سومر و اکد ترساننده شود. او مردمان ستمديده را از درماندگی رهانيد، آوارگان را به خانه های خود بازگرداند، بردگان را از بيگاری نجات داد، و فرمان داد که هر کسی برای انتخاب مذهب و محل سکونت خود آزاد باشد...» (۱)

به اين ترتيب، اين روز نه تنها به خاطر ارزش های ملی و تاريخی اش، بلکه بيشتر به خاطر ارزش های فرهنگی، حقوق بشری و انسانمدارانه اش توانسته است جايگاهی جهانی و ماندگار بيابد. و می بينيم که در روزهای جاری، سازمان «صدای ميراث فرهنگی جهانی» در تقاضای خود از سازمان ملل متحد برای برای تعيين روزی به نام «روز آزادی عقيده و مذهب» پيشنهاد کرده است که اين روز با روز صدور منشور کورش همزمان و مصادف باشد.(۲)

از سال ۲۰۰۴ تا کنون، هر ساله، مردمان با فرهنگ و صلح دوست، با عقايد و مذاهب مختلف، در حد توان و امکان خود، اين روز را در سراسر جهان جشن گرفته و گرامی داشته اند. متاسفانه، در سرزمين خود کورش وضع به صورت ديگری در آمده و چند سالی است که در اين روز محوطه ی پاسارگاد در محاصره ماموران نظامی و امنيتی قرار می گيرد. و هزاران زن و مرد و پير و جوانی که هر ساله از سراسر ايران برای ادای احترام به بزرگترين شخصيت تاريخی سرزمين شان به پاسارگاد می روند، تنها شانس اين را داشته اند که يا با سختی از مراحل مختلف امنيتی عبور کرده و چند دقيقه ای وارد محوطه شوند و يا از دور بنای سنگی بی آلايشی را تماشا کنند که، بی فرش و چلچراغ و بودجه و تدارکات، ياد مردی را زنده می دارد که هر روز بر دل های مردمان بيشتری حکومت می کند.

اگر چه در زمانه ی کنونی سرزدن چنين رفتاری از يک حکومت جای تاسف بسيار دارد اما، درست در چنين شرايط سخت و سنگين و آزادی کشی است که مردمان ايران بيشتر و بيشتر به ارزش انسان بزرگ و آزاده ی تاريخ شان در ۲۵۵۰ سال پيش پی می برند و چهره ی زنده و درخشان او را در آغازگاهان قرن بيست و يکم نيز تحسين می کنند.

بنياد ميراث پاسارگاد، همچون سال های گذشته، همگان را به گرامی داشت اين روز بزرگ دعوت می کند. ما مطمئن هستيم که شادباش ها و تبريکات صميمانه و گردهمآيی های داوطلبانه ی ساده ای که در اين روز در سراسر جهان، و به ويژه در خانه های در و پنجره بسته ی داخل ايران، برگزار می شود بيش از هر امر ديگری به جوهر آزادی بخش نهفته در منشور کورش بزرگ نزديک است.

روز کورش بزرگ بر شما خجسته باد
با مهر و احترام
شکوه ميرزادگی
از سوی بنياد ميراث پاسارگاد
۱۸ اکتبر ۲۰۱۳

ـــــــــــــــــــــ
۱. برگرفته از منشور کورش بزرگ:
www.savepasargad.com
۲ـ http://worldculturalheritagevoice.org